چرا بورس ریخت؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری صدا وسیما،این پرسش بسیاری از مردمی است که در چند ماه گذشته با نگاه به فتح قله‌های صعودی شاخص کل، سرمایه‌های خود را وارد این بازار کردند تا همچون اقوام و دوستان و همسایه هایشان ظرف چندماه سرمایه خود را چند برابر کنند. 

 

شاخص کل بورس روز گذشته با ریزش ۴۳۳۷۸ واحدی به جایگاه یک میلیون و ۵۷۲هزار واحد رسید. شاخص کل در روز یکشنبه ۶ مهر ریزشی ۲.۶۹درصدی داشت و شاخص هم وزن نیز ریزشی ۱.۱۵ درصدی را تجربه کرد.

این چندمین ریزش محسوس شاخص کل در چند هفته گذشته است. ریزشی که از اواخر مرداد آغازشد و با افت و خیز‌هایی همچنان ادامه دارد. اما چرا شاخص بورس که از ابتدای امسال با سرعت باورنکردی قله‌های صعودی را یک به یک فتح می‌کرد به ناگاه دچار ریزش شد؟

 

کارشناسان چند عامل را دلیل حال و روز این روز‌های بورس می‌دانند. این کارشناسان بی اعتمادشدن مردم به بازار سرمایه، دخالت‌های بی مورد دولت به جای حمایت موثر از بورس، پولی شدن بورس در ماه‌های اخیر وبی ارزش بودن بسیاری از سهم‌ها، ورود سهام داران غیر حرفه‌ای به بازار و جذاب‌تر شدن بازار‌های موازی را مهمترین دلایل شاخص عنوان می‌کنند. 

مهران فتحی یکی از کارشناسانی است که معتقداست، مشکل اصلی بازار بی‌ارزش بودن بسیاری از سهم‌های بازار بوده به نحوی که سهامداران عمده حاضر نیستند از آن سهم حمایت کنند، سهم‌هایی که در سال ۹۸بیش از ۳۰برابر شده و حال دیگر ارزش سرمایه‌گذاری ندارند.

مهدی سماواتی دیگر کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: مشکل اصلی بازار دخالت‌های دولت بوده و دولت باید اجازه دهد تا بازار راه خود را پیدا کند.

مشکل اصلی بازار بی‌ارزش بودن بسیاری از سهم‌های بازار بوده به نحوی که سهامداران عمده حاضر نیستند از آن سهم حمایت کنند

دراین میان حتی علی آقامحمدی عضو اقتصادی مجمع تشخیص مصلحت نظام که در ماه‌های اخیر طرفدار سینه چاک بازار سرمایه بود و به مردم اطمینان داده بود حبابی در بازار وجود ندارد و شاخص کل حالا حالا‌ها صعودی خواهد ماند لب به انتقاد بازکرده و از برنامه نداشتن دولت در بورس گلایه کرده است و گفته: فریب اظهارات ظاهری دولتی‌ها را خورده است.

فردین آقابزرگی دیگرکارشناس بازار سرمایه ازآن دست کارشناسانی است که معتقد است برخی سهم‌ها در ماه‌های گذشته غیر واقعی افزایش یافته بود و روند اصلاح آن‌ها با زمانی آغازمی شد. او با تاکید بر اینکه بازار به دنبال اصلاح است، گفته: طی چند ماه گذشته اختلاف زیادی بین قیمت تابلو و ارزش ذاتی برخی سهم‌ها ایجاد شده بود، بنابراین بازار باید این اختلاف را جبران می‌کرد. در این راستا هر اتفاق و اطلاعات مثبت و منفی، خرد و کلان بهانه‌ای برای بازار می‌شود تا قیمت‌ها را اصلاح کند.

مصطفی صفاری دیگر کارشناس بازار سرمایه- دلیل ریزش بورس را نیاز بازار به استراحت عنوان می‌کند. او گفته: به دلیل ورود سهام داران جدید به بازار سرمایه انتظار رشد ناگهانی فصل بهار سال جاری را از بازار دارند که این اشتباه بزرگ تنظیم گر‌ها است. به نظر می‌رسد بسیاری از سهم‌ها درحال اصلاح خود هستند واین طبیعت بازار است. 

وی پیش بینی کرده در ماه‌های آینده رشد تند بورس را داریم. اما اینکه درحال حاضر نباید انتظار رشد ناگهانی را از بازار داشته باشیم.

ورود سهام داران جدید به بازار سرمایه انتظار رشد ناگهانی فصل بهار سال جاری را از بازار دارند که این اشتباه بزرگ تنظیم گر‌ها است

صفاری تاکید کرده است: البته تصمیم گیری‌ها و عدم هماهنگی تیم اقتصادی دولت روی بازار اثر دارد و باعث فروش سهام عدالت توسط کارگزاری می‌شود که در نهایت منجر به افزایش عرضه‌ها شده است.

دراین میان برخی کارشناسان نیز دلیل ریزش بورس را ورود بی باکانه غیر حرفه ای‌ها به بازار سهام می‌دانند.

این کارشناسان می‌گویند یکی از ویژگی‌های معاملات بورس تهران ورود فزاینده سهامداران غیر حرفه‌ای، بی‌تجربه و ناآشنا به بازار درماه‌های اخیر است که به علت محدودیت‌های معاملاتی نظیر دامنه نوسان قیمت به تشدید موج‌های هیجانی انجامیده است. سرمایه‌گذارانی که طی همین ماه‌های اخیر با احساس جاماندگی از روند صعودی بازار، سهامدار شده‌اند و با هر جرقه‌ای جایگاه خود در صف خرید و فروش را تغییر می‌دهند.

یک روز در صف خرید می‌نشینند تا شاید اقبال به آن‌ها روی آورده و سهام شرکت موردنظر را به پرتفوی خود بیفزایند و یک روز دیگر با ترس و دلهره ماشه فروش را می‌چکانند. در واقع این طیف از فعالان سهام تنها با نگاه به رفتار گروهی در این روز‌ها طی طریق می‌کنند و به دیگر مسائل پیرامونی بازار چه بنیادی و چه تکنیکال توجه چندانی ندارند.

دراین میان برخی کارشناسان نیز دلیل ریزش بورس را ورود بی باکانه غیر حرفه ای‌ها به بازار سهام می‌دانند.

هاشم ذوالفقاری، ازهمین دست کارشناس بازار سرمایه است که دراین باره می‌گوید: با توجه به ورود سهامداران آماتور طی یک سال اخیر به بازار سرمایه و کم تجربگی و تعجیل این افراد در خرید و فروش، منجر به شکل گیری صفوف سنگین فروش شد. 

این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: مشکلی که اکنون با آن مواجه هستیم کم رنگ شدن اعتماد در بازار سرمایه است و باید این اعتماد به بازار برگردد، از طرفی بازیگردان بازار یعنی دولت درروز‌های اخیر سیگنال‌های مهمی برای بازگشت اعتماد به بازار مخابره کرده، ولی در هر صورت بی اعتمادی در بازار ایجاد شده و شاهد آن بودیم که علی رغم جمع شدن صفوف فروش نماد‌های مهمی مثل فولاد و ... دوباره شاهد شکل گیری صفوف فروش در این نماد‌ها بودیم. اکنون شاید فروشنده قوی در بازار نداشته باشیم لیکن خریدار‌ها دوباره باید به سمت بازار سوق داده شوند چرا که در روز‌های اخیر شاهد خروج نقدینگی از بازار پس از مدت‌ها بودیم، عده زیادی از سرمایه گذاران ترسیده اند و از طرفی جریان نقدینگی متوقف شده و خیلی از سهامداران در صفوف فروش گیر افتاده اند.

درهمین حال قاسم صادقی درمقام یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: از نظر تکنیکال قاعدتا وقتی حمایت شکسته می‌شود، ریزش تا محدوده حمایت بعدی ادامه پیدا می‌کند.

وی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص حمایتی کنونی در محدوده یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحد تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد است.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان این‌که مهم‌ترین دلیل این اتفاق، بی‌اعتمادی و عدم حمایت موثر از بازار است، عنوان کرد: وقتی حمایت موثری وجود نداشته باشد، سهامداران هم دلیلی نمی‌بینند که در صف‌های فروش نایستند. صادقی متذکر شد: از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد که اگر حمایت موثری نشود، این اتفاق می‌افتد.

 پرویز کاظمی نیز دراین باره معتقد است: بحث مربوط به بورس و بازار سرمایه و حتی بازار پولی را باید بسیار عمیق‌تر مورد بررسی قرار داد. یعنی اگر ما به گذشته برگردیم یکی از موارد که می‌تواند جذب منابع مالی در کشور داشته باشد و جذب نقدینگی و سرمایه کند، بازار سرمایه است. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص حمایتی کنونی در محدوده یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحد تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد است.

پرویز کاظمی که در دولت نهم در راس وزارت رفاه قرار گرفته بود می‌گوید: بازار سرمایه هم قاعدتا باید با فعالیت‌های شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی مرتبط باشد. اگر بنگاه‌های صنعتی و اقتصادی فعالیت خاصی نداشته باشند و عملکرد شان مثبت نباشد یا منافعی را برای خودشان نداشته باشند قاعدتا سود سهامی که می‌خواهند ارائه کنند تغییر خاصی ندارد. حال اینجا سوال مطرح می‌شود که چرا در سال‌های گذشته اینقدر شاخص بازار سرمایه مان رشد صعودی داشته است؟ 

پرویز کاظمی در تشریح جزییات این رویداد می‌گوید: در دولت قبلی این اقدام آغاز شد تا شاخص بالا نگه داشته شود. به عنوان مثال سودی در پتروشیمی‌ها محقق شد که محصول فعالیت‌ها و کار‌های تولیدی نیست و اقدامی است که در بیرون صورت می‌گیرد. یعنی دولت تصمیم می‌گیرد قیمت خوراک را پایین بیاورد؛ بنابراین سود پتروشیمی بالا می‌رود و سودی که می‌خواهد بین سهامداران تقسیم شود دلیل بالا رفتن ارزش سهم خواهد شد. در این چند وقت اخیر آمدند تصمیم گرفتند که قیمت خوراک را بالا ببرند.

استدلال بر این بود که دولت نیاز به بودجه دارد و باید قیمت خوراک را بالا ببرد. بر این اساس وقتی قیمت خوراک افزایش پیدا کرد سود پتروشیمی‌ها کم شد. سود پتروشیمی‌ها که کم شد سودی که می‌خواهد به مردم تعلق بگیرد کم می‌شود؛ بنابراین تقاضا برای سهم کاسته می‌شود. یکدفعه این فاجعه رخ می‌دهد که شاخص بورس کاسته شد و مردم بسیاری ضرر کردند. 

برخی دیگر از کارشناسان نیز التهاب در بازار‌های موازی نظیر سکه و ارز را مزید بر علت می‌دانند تا شاهد افزایش فشار عرضه در کلیت بازار سهام باشیم.

وزیر رفاه دولت نهم در پاسخ به اینکه چه افرادی بیشترین زیان را در این بین داشته اند گفت: کسانی که ۱۰، ۲۰ و ۵۰ میلیون سرمایه در بورس داشتند ضرر‌های قابل توجهی کردند.

درهمین حال محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه از اول امسال حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان ورودی پول به بازار سهام داشتیم گفت: حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان از ورودی پول امسال مربوط به تیر ماه است، که این ورودی پول‌های جدید شاخص را تا مرز ۲ میلیون واحد بالا کشید.

وی در رابطه با دلایل ریزش شاخص افزود: به نظر می‌رسد بعد از رسیدن شاخص کل بازار سهام به ۲ میلیون واحد، بحث گشایش اقتصادی و فروش نفت به مردم، بحث افزایش نرخ بهره اسناد خزانه و اوراق دولتی، بحث بیش‌تر بودن قیمت برخی از سهم‌ها نسبت به ارزش آنها، کاهش حدنصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت روی سهام و کاهش حد اعتباری مشتریان برای خرید سهام دلایل ریزش و کشیده شدن ترمز بازار سهام به بهانه گشایش اقتصادی بود.

برخی دیگر از کارشناسان نیز التهاب در بازار‌های موازی نظیر سکه و ارز را مزید بر علت می‌دانند تا شاهد افزایش فشار عرضه در کلیت بازار سهام باشیم. این کارشناسان می‌گویند: نوسان‌های شدید قیمت ارز و طلا در هفته‌های اخیر آرامش روانی بورس‌بازان را بر هم زد و تصویر مثبتی که فعالان سهام نسبت به سیاست‌گذار در کنترل نقدینگی و مدیریت نرخ‌ها در بازار‌های دارایی داشتند در روز‌های اخیر تغییر کرده و نگرانی جای آن را گرفته است.

با این همه، اگرچه تقریبا تمامی کارشناسان، نبود حمایت موثر از بورس، شکل گیری حباب ناشی از عدم توازن عرضه و تقاضا در بازار سهام، توسعه نیافتن بازار اولیه، ورود سهام داران آماتور و صد البته هیجانی و احساسی به بازار، بی اعتمادی مردم به بازار سرمایه، خودنمایی بازار‌های موازی با بازدهی‌های جذاب و در نهایت نیاز بازار به اصلاح را دلیل ریزش شاخص بازار سرمایه می‌دانند، اما همگی معتقدنداین ریزش به زودی متوقف خواهد شد و اگر مردم صبوری کنند، باز هم سبز پوشی بورس را خواهند دید.