فراتر از عسل

پاییز طلایی زنبورستان هم دیدنی است اگر چه در فصل بهار محشر است.

اینجا در شهرستان صحنه که به شهر عسل معروف است قاب‌های زیادی در کنار کندو‌ها چیده شده است.
(شجاع تاج الدینی ۲۲ سالی است که زنبور داری می کند. می گوید عسل مثل قدیم بازارفروش خوبی ندارد و دخل و خرجش با هم نمی‌خواند مثلا برای تولید یک تن عسل ۲ تن شکر لازم است.

با یک حساب سرانگشتی اگر ۲ تن شکر را در ۱۰ هزار تومان قیمت یک کیلو شکر ضرب کنیم می‌شود ۲۰ میلیون تومان.
۲ میلیون تومان هم هزینه‌های حمل و نقل و کارگری.
یعنی زنبورداری باید ۲ میلیون تومان هم از جیب بگذارد و دیگر مقرون به صرفه نیست
او قاب‌های چیده شده را می‌خواهد بفروشد از بس که دست زیاد شد حالا خیلی‌ها مثل او بدهکارند
شجاع معتقد است باید به سراغ دیگر محصولات عسل رفت، چون دیگر با فروش عسل چیزی دستش را نمی‌گیرد
سالیان سال است ۸۰ هزار زنبور در کشورمان تک محصولی بنام عسل را (۱۱۲ هزار تن در سال ۹۸) تولید می‌کنند غافل از دیگر محصولات جانبی آن.
باید موضوع را پیگیری می‌کردم ...
از طریق مسئولان سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه راهی تهران شدم و به سراغ مدیر عامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور رفتم.
آقای بانکی پور گفت / صندوق به عنوان یک نهاد توسعه‌ای از سال ۹۵ با کلید واژه‌ی ارزش افزوده مسیر توسعه و پیشرفت را در پیش گرفت.
او می‌گوید اگر می‌خواهی زنبوردار معیشت و اقتصاد خوبی داشته باشد باید از خام فروشی عبور کنیم و باید او را در ارزش افزوده و بازار مصرف شریک کنیم
آن‌ها بجای افزایش تعداد کلونی (۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار در سال ۹۸) حالا به دنبال افزایش بهره وری با خروج از تک محصولی به نام عسل هستند.
بانکی پور افزود برای اولین بار در تاریخ صنعت زنبور داری کشور توانستیم محصول ژل رویال را به عنوان یک محصول تجاری دوم در سبد زنبور عسل قرار دهیم.
محمد رضا کوهی را پدر ژل رویال ایران می‌شناسند او که اهل اردستان اصفهان است موفق شد دانش فنی سالم‌ترین غذای طبیعت را که چینی‌ها سال‌ها آن را قبضه کرده بودند به ایران آورد
او می‌گوید از ۱۳ سال پیش کار تحقیق بررسی و پژوهش در مورد ژل رویال را شروع کرده و تاکنون هزار نفر را برای تولید ژل آموزش داده است.
اشتغال صد‌ها نفری در این صنعت نوید بخش بوده و حالا بعد از چین و کره، ایران سومین کشور تولید کننده‌ی ژل رویال است.
ژل رویال را با نام‌های شاه انگبین شیر زنبور عسل شهد شاهانه و غذای ملکه می‌شناسند.
این ماده بسیار مغذی و نیرو بخش بوده و به عنوان یک ماده‌ی بیولوژیک شناخته می‌شود.
این ماده از گذشته‌های دور به عنوان اکسیر جوانی و مایه‌ی حیات در طب باستان استفاده می‌شد.
اما امروزه بیشتر مصرف دارویی دارد و در درمان سرطان‌ها کم خوانی و افزایش وزن کاربرد دارد
ارزش هر کیلو ژل رویال در بازار ایران ۶ میلیون تومان و در بازار‌های جهانی ۴۰۰ دلار است.
میزان تولید ژل در سال‌های متمادی به شرح ذیل است.
۹۶ .... دو و نیم تن
۹۷... سه و نیم تن
۹۸..... سه و نیم تن
۹۹ .. پیش بینی ۴ تن
با این شاهکار آقای کوهی فروردین ماه امسال واردات ژل رویال به ایران ممنوع و از خروج سالانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار دلار ارز از کشور جلوگیری شد.
سابقه‌ی تولید ژل رویال به ۳۰ سال پیش در شرق آسیا به کشور چین بر می‌گردد.
تولید ژل از این کندوی با ظرفیت فراوان فرصتی بی نظیر را برای دانش بنیان‌ها وشتاب دهنده‌ها ایجاد کرده است.
سری هم به وزارت جهاد کشاورزی زدم مشاور معاون وزیر و مجری‌ی طرح زنبورداری کشور به ما گفت در این مسیر دانش بنیان قرص ژل رویال تولید شد و مجوز سازمان غذا و داروی کشور را دریافت کرد و در سطح داروخانه‌های کشور توزیع شد.
مشیر غفاری افزود تولید ژل رویال تولیدی کم ا ب بر و ارز آور است بدون نیاز به خارج از کشور.
به یکی از همین شرکت‌های دانش بنیان در تهران رفتیم.
شرکت توان اکسیر که حالا با همین تولید ماده خام داخلی برای اولین بار در کشور از یک داروی صددرصد ایرانی (قرص ژل رویال) رونمایی کرد.
کارشناس واحد تحقیق و توسعه موسسه آموزش تحقیقاتی توان می‌گوید قرار است طی سه سال سبدی از محصولات زنبور عسل را بصورت فرآوری شده و با کیفیت بالاتولید کرده و از تک محصولی خارج شده ایم
خانم شفیعی مدیر فروش شرکت هم گفت مردم تا پیش از این فقط عسل را به عنوان محصول صنعت زنبورداری می‌شناختند، اما حالا شاهد دیگر محصولات باارزش آن هستند از کرم و و صاف ژل گرفته تا قرص و شربت که با این ماده باارزش تولیدمی شود و از سال گذشته در صنعت دارو سازی مورد استفاده قرار گرفته است.
مدیر عامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور می‌گوید با این فناوری جلوی واردات ژل رویال چینی گرفته شد و امروز با افتخار می‌گوییم تامین کننده‌ی اصلی ژل رویال مورد نیاز شرکت‌های دارویی زنبور داران ایرانی هستند.
برداشت ژل رویال نیازمند تجهیزات خاص این کار است هفت ایده و فکر بکر کافی بود تا بزرگترین کارخانه‌ی تولید زنبورداری کشور ۸۰ درصد تجهیزات این صنعت را طراحی و تولید کند.
در شهرک صنعتی عباس آباد تهران این کارخانه‌ی دانش بنیان روی سازگاری ابزار‌های زنبور داری با اقلیم ایران و سلیقه‌ی زنبورداران کار کرده است.
آقای سلیمانی مدیر عامل این کارخانه می‌گوید تاکنون ۳۵ تا ۴۰ نوع محصول عمده‌ی زنبورداری را تولید و روانه‌ی بازار مصرف کرده است.
عمده‌ی این محصولات کندو قاب شبکه‌ی مانع ملکه شربت خوری کلاه لباس ابزار‌های استحصال عسل و ژل رویال و برگ مو م است.
تولید ژل رویال حالا با استفاده از ابزارمناسب از ۲۰۰ گرم از هر کندو به یک کیلوگرم در کندو افزایش یافته است.
او می‌گوید ژل رویال یک پروژ ه‌ی مهم است که از پنج سال پیش در ایران آغاز شده و لوازم آن از جمله سلول ملکه و قاشق‌های مخصوص در اختیار زنبورداران برای برداشت ژل قرار گرفته است.
آن‌ها توانسته اند برای اولین بار در کشور روی برگ پلاستیکی موم و رنگ آمیزی ملکه کار کنند و تولید آن در مرحله‌ی نهایی است تا پیش از این چینی‌ها آنرا تولید می‌کردند.
با بومی سازی قطعات و ابزار زنبور داری حالا ایران جز ۴ کشور برتر دنیا درصنعت لوازم زنبورداری است.
آقای سلیمانی مدیر عامل این کارانه به ما گفت در بازار‌های منطقه هم حرف برای گفتن دارند.
مشتریان آن‌ها از کشور‌های عراق / لبنان / گرجستان / روسیه / ارمنستان / ترکیه و افغانستان است
آنچه باعث موفقیت این واحد دانش بنیان شده است صرف هزینه‌های فراوان برای تحقیق در بخش‌های مختلف است.
باید گفت / در شیرین‌ترین صنعت ایران توسعه‌ی دانش تنها راه خروج از اقتصادی تک محصولی است.

ملکه‌ی زنبور عسل و رکن تولید کندو
برای تولیدی سودآور ملکه‌ها هم باید اصلاح شوند چرا که ۳۰ درصد تولید کندو مربوط به کیفیت ملکه‌ی زنبور عسل است.
در روستای قوری چای سنقر و کلیایی اولین ایستگاه پرورش ملکه‌ی استان کرمانشاه راه اندازی شده است
ایستگاهی که از نظر قرنطینه پروازی در خاورمیانه تک است.
حمید رضا ویسی از پرورش دهندگان زنبور عسل ۲ سالی است که در زمینه‌ی پرورش ملکه کار می‌کند.
طرح او دانش بنیان بوده و مجوز را از پارک علم و فناوری دریافت کرده است.
او می‌گوید در برآورد اولیه قرار است هزار فروند ملکه‌ی قفقازی تولید کند.
به اذعان کارشناسان نژاد خوب سطح تولید زنبورداری را ارتقا می‌بخشد.
سوار بر امواج به دماوند هم رفتیم در ارتباطی تصویری با آقای رضایی رکورد دار تولید ملکه‌ی زنبور عسل در ایران و منطقه گفتگو کردم
او از سال ۱۳۶۸ تولید ملکه را بصورت انبوه اغاز کرده است و سالانه حدود ۳۰ هزار ملکه تولید می‌کند.
او می‌گوید/ ملکه کارنیکایی که پدربزگش در سال ۷۲ با مجوز وارد ایران کرد آن را نگهداری و بومی سازی کرده اند
شهد و گرده‌ی گل در بهار و تابستان برای تغذیه‌ی زنبور فراوان است، اما پاییز و زمستان چه می‌شود؟
وابستگی وقتی قطع می‌شود که تولید کنندگان در شرایط سخت تحریم روی پای خودشان بایستند.
علی جعفر سرمستی از کار آفرینان بزرگ صنعت زنبور داری است که با ۱۰ هزار کلونی زنبور عسل توانسته برای اولین بار در کشور غذای زمستانه زنبور عسل را به صورت میکرونیزه تولید کند.
او می‌گوید از دو سه سال پیش که خمیر آپی پاستا (غذای زمستانه) زنبور عسل وارد کشور شد به فکر افتادیم که چرا خودمان خمیر و غذا تولید نکنیم؟
رفتیم اروپا دستگاه‌ها را خریداری کردیم و موفق به تولید بیفود غذای زمستانه زنبور عسل شدیم
بیفود تولیدی این زنبوردار با نمونه‌های خارجی برابری می‌کند و دور ریز ندارد قیمت هر کیلو غذای زمستانه ایرانی ۱۱ هزار تومان است.
در حالی که نمونه‌ی خارجی آن با قیمت هر کیلو ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
حالا این کارآفرین صحنه‌ای توانسته هزار تن بیفود را در سال تولید و روانه‌ی بازار مصرف کند. از مزایای این غذا این ست که ۸۰ درصد قاب تخم سرپوشیده دارد؛ و کاملا زنبور آنرا تغذیه می‌کند.
بهتر است بگوییم یک تولید فراملی یعنی اینکه برای زهر تلخ و نیش زنبور هم فکری شده باشد
آقای خسروی از زنبور داران کرمانشاهی است که برای اولین بار موفق به استحصال زهر از زنبور شده است
او در طرحی دانش بنیان کار‌های تازه‌ای را روی زهر آغاز کرده است. می‌گوید زهر یک محصول استراتژیک مثل نفت خام است که می‌تواند سودآور باشد.
او با استفاده از جریان الکترومغناطیسی زنبور‌ها را عصبی کرده و سپس به شبکه حمله کرده و زهر را روی شیشه مخصوص ریخته و سپس جمع اوری می‌شود.
او توانسته تاکنون ۵۰۰ گرم زهر راتولید کند.
در این مسیر شفا بخش موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در شهرستان کرج با قدمتی ۱۰۰ ساله اولین گام اجرایی را برای مقابله با خام فروشی برداشت.
دکتر محرمی عضو انجمن زنبور عسل ایران می‌گوید/ بر اساس قرارداد فی مابین صندوق توسعه‌ی زنبور داری با موسسه‌ی تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی بر روی سم زنبور متمرکز شدیم تا بتوانیم از سم خام محصولات جدیدی را استخراج کنیم.
دکتر نظری عضو هیات علمی این موسسه زهر را به طلا تشبیه می‌کند؛ و می‌گوید/ وقت خود را صرف این ماده باارزش می‌کنیم تا خام از کشور خارج نشود.
آن‌ها موفق شده اند با استفاده از این زهر بر روی ۶ رده‌ی سرطانی از دستگاه گوارش و پانکراس کار کنند و یک شناسنامه بین المللی برای زهر ایرانی تهیه کنند.
دکتر نظری به همراه تیمی مجرب بر روی جدا سازی ملیتین از زهر زنبور عسل کار می‌کنند.
عیار زهر زنبور عسل میزان ملیتین موجود در ان است
ملیتین ۵۰ درصد زهر را تشکیل می‌دهد
خانم دکتر طهوری دیگر عضو هیات علمی موسسه رازی که در این پروژه مشارکت دارد به ما گفت در این کار تحقیقی ۲۳ استان کشور مورد بررسی قرار گرفت و از هر منطقه آب و هوایی ایران یک استان انتخاب شد و یک عضو هیات علمی هم کار را بر عهده گرفت.
نمونه گیری در ۵ استان مازندران / اردبیل / تهران و البرز / هرمزگان و شیراز در فصل‌های مختلف انجام شد و همه زهر‌های استحصال شده دارای ۵۰ درصد ملیتین بودند.
ملیتین در درمان بیماری‌های آرتروز / مفصلی و صنایع دارویی کاربرد دارد.
جالب است بدانید خارجی‌ها این زهر با ارزش ما را تنها ۱۳ دلار می‌خرند.
برای مثال ۱۶۰ میلی گرم ملتین که از نیم گرم زهر زنبور عسل استحصال دارد ۱۰ هزار یورو ارزش واقعی دارد.
یعنی اگر ۱۰ هزار یورو را در ۳۴ هزار و ۹۰۰ تومان قیمت هر یورو ضرب کنیم می‌شود ۳۴۹ میلیون تومان.
آنچه معمای سال‌ها خام فروشی و از کف رفتن ارز از کشور را حل می‌کند فراوری این ماده با ارزش است.
دکتر نظری عضو هیات علمی موسسه امیدوار است نتیجه این پروژه به سمتی پیش رود که زنبور داری کشور ارزش افزوده و بازار مناسبی را در جهان کسب کنند و زهر مرغوب و با خلوص بالای ملیتین به عنوان یک برند داروی ایران در دنیا معرفی شود.
فراتر از عسل یعنی نگاه زنبور دارانی مثل آقای تاج الدینی فراتر از تولید عسل شود چرا که هنوز فرآورده‌های جانبی دیگر مثل موم / بره موم و گرده گل در سبد متنوع نیازمند توسعه دانش زنبورداران برای خروج از اقتصاد تک محصولی است.
باید گفت / صنعت زنبورداری کشور از یک از یک صنعتی سنتی و معیشتی به یک صنعت دانش محور و دانش بنیان در اینده نزدیک تبدیل می‌شود.
مشاور معاون وزیر و مجری طرح زنبور داری کشور معتقد است نظام اجرای زنجیره‌های تامین تولید و توزیع محصولات زنبور عسل را طراحی کرده و مراحل پایانی را می‌گذراند.
ایران حالا قابلیت تولید انواع محصولات نبور عسل را دارد و از ۶ ماه گذشته با اخذ مصوبه استاندارد اجباری عسل باید روی صادرات فکر کرد.
گنج نهفته‌ی کندوی ثروت را دیگر کسی به راحتی ازدست نمی‌دهد.
کندویی که پر از ذخایر ناب و با ارزش برای کشور است.

۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار کلونی زنبور عسل در ۹۸ هزار زنبورستان کشور.
۱۱۲ هزار تن عسل در سال ۹۸ تولید شده.

 

 

 

 

 

 

 

گزارشگر : پریسا پانیاز