صنایع‌دستی به تولیدات هنرصنعت‌هایی گفته می‌شود که ریشه در آداب و رسوم، افکار، عقیده‌ها و سنت‌های یک جامعه دارد و برای رفع نیازهای روزمره طراحی و تولید شده‌اند. صنایع‌دستی به‌عنوان فرهنگ عمومی، هویت اجتماعی و سبک زندگی هر منطقه در دنیا قلمداد و برای ماندگاری و انتقال آن به نسل‌های بعدی تلاش می‌شود.
به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما، اردبیل جزو ده استان پیشرو کشور در صنایع دستی است و بیش از ۱۲۰ هزار نفر در این استان در ۶۲ رشته متنوع صنایع دستی اشتغال دارند. اما تدوام شیوع کرونا بازار فروش صنایع دستی را به رکود کشیده و معیشت فعالان این حوزه را با اختلال مواجه کرده است.
چرم و ملیله دوزی، معرق کاری، مرصع و معرق سنگ ، گلیم بافی، جاجیم بافی، قالی بافی، پالاز بافی، ورنی بافی، تراش شیشه، مسند بافی، سفالگری، چاقو سازی، قلم زنی و کاشی معرق از جمله صنایع دستی معروف استان اردبیل است.
احمد عطایی از استادکاران رشته قلم زنی در اردبیل گفت: تعطیلات مکرر کرونایی صنایع دستی را به رکود کشیده است. وی خاطرنشان کرد: با تعطیلات 20 روزه کرونایی ، نوروز امسال را به کل از دست دادیم و امیدمان به تعطیلات بعد از عید فطر و تعطیلات تابستانی بود اما به دلیل تداوم کرونا ، مجموعه شیخ صفی و دیگر موزه ها را بستند و از آنجا که اکثر مغازه های فروش صنایع دستی اردبیل در محوطه شیخ صفی هستند ، همگی متضرر شدیم و این شرایط تا به امروز همچنان ادامه دارد.
این استاد دوره های آموزشی رشته قلم زنی تصریح کرد: کارگاه‌های تولید متمرکز صنایع دستی و تمامی دوره های آموزشی هم در چندین نوبت بخاطر کرونا تعطیل شده اند.
وی با بیان اینکه پرداخت وام کرونایی با بهره بانکی تنها در حد مسکن گذرا عمل می کند افزود: رونق بازار صنایع دستی در دوران پسا کرونا نیازمند تدابیر جدی و برنامه ریزی بلند مدت است.
مهناز کریمی از فعالان رشته معرق کاری در اردبیل گفت: علاوه بر مشکلات ناشی از کرونا، گرانی مواد اولیه و نبود بازارهای دائمی برای فروش محصولات، فعالان صنایع‌دستی را با مشکلات بیشتری مواجه کرده است
خانم کریمی تاکید کرد: سود ناچیز، کم بودن دستمزدها، نوسانات اقتصادی، نبود ثبات در بازار و کمبود سرمایه در گردش از دیگر مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌شمار می‌رود.
تلاش برای جبران بخشی از خسارت هامدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل با بیان اینکه از آغاز بحران کرونا تلاش های ویژه ای برای حمایت از سرمایه گذاران صورت گرفته است، افزود: در همین راستا چندین جلسه با وزیر گردشگری و حتی در مجلس با نمایندگان کمسیون های مختلف تشکیل شده است و در نهایت مجموعه ای از پیشنهادات حمایتی را تنظیم و به وزارتخانه ارسال کردیم.
نادر فلاحی گفت: با پیگیری وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در ستاد ملی کرونا، بسته های حمایتی از آسیب دیدگان به تصویب رسید که امیدواریم بخشی از مشکلات عزیزان را مرتفع کرده باشد.
وی تصریح کرد: همچنین در خصوص تسهیلات ویژه کرونا تعدادی از کارگران و فعالان این حوزه به اداره کل کار و امور اجتماعی معرفی شدند و تسهیلات مربوط به کرونا به کارفرمایان آنها پرداخت شد و کارگران موقتا بیکار شده هم بیمه بیکاری دریافت می کنند.
وی خاطرنشان کرد: آن دسته از صنعتگرانی که در «سامانه کارا» که در راستای حمایت از صاحبان کسب و کارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا راه‌اندازی شده ثبت نام کرده اند، تسهیلات مورد نظر را دریافت کرده اند.
فلاحی از تلاش فعالان صنایع دستی برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای جبران بخشی از تبعات تعطیلی مراکز گردشگری خبر داد و گفت : علاوه بر ایجاد صفحات شخصی توسط هر کدام از صنعتگران در فضای مجازی، قرار شد قرارگاه فرهنگی حضرت زهرا (س) وابسته به کانون های مساجد نیز در راستای فروش الکترونیک محصولات صنایع‌دستی و نیز ایجاد بازارچه‌های مجازی فعالیت‌های موثر انجام دهد.
ایجاد بازارچه‌های دایمیاستاندار اردبیل گفت: با هدف رونق تولید و فروش تولیدات صنعتگران و هنرمندان ، بازارچه‌های صنایع‌دستی در مناطق مختلف این استان راه‌اندازی می‌شود.
اکبر بهنامجو افزود: با مکان‌یابی مناسب و راه‌اندازی بازارچه‌ها و نمایشگاه‌ها زمینه مناسبی برای عرضه محصولات تولیدی صنعتگران بخش صنایع دستی استان فراهم خواهد شد.
وی ادامه داد: در این راستا نمایشگاه دایمی صنایع دستی در کنار دریاچه شورابیل اردبیل دایر خواهد شد و نمایشگاه دایمی خلخال و بیله سوار نیز تا پایان امسال افتتاح می شوند.
وی تصریح کرد: همچنین از محل تسهیلات مشاغل خانگی، وام با نرخ چهار درصد در اختیار فعالان این حوزه قرار خواهد گرفت.
بهنامجو با بیان اینکه در ۹ ماه نخست امسال برغم شرایط کرونایی ۵۰۰ مورد اشتغال از محل مجوزهای مشاغل خانگی و تسهیلات اعطایی در بخش صنایع دستی استان ایجاد شده است تصریح کرد: بر اساس ارزیابی های انجام گرفته بخش صنایع دستی استان ظرفیت ایجاد سالانه 600 شغل را دارد.
توسعه صنایع دستی در روستاهامعاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل هم از تلاش برای رونق صنایع دستی در روستاها خبر داد و گفت : بازارهای فروش صنایع‌دستی در روستاهای گردشگری این استان راه اندازی می شوند.
محمودی اظهارداشت: با توسعه چنین اقدامات حمایتی، جوانان و بانوان روستایی نیز می‌توانند صنایع‌دستی بومی منطقه را به طور مستقیم به گردشگران عرضه کنند.
وی افزود: روستای عنبران سفلی در تولید گلیم در شهرستان نمین، روستای نمهیل و روستای برندق در تولید جاجیم در شهرستان خلخال و روستای بران اولیا در تولید ورنی در شهرستان پارس‌آباد قابلیت معرفی به عنوان روستاهای جهانی صنایع دستی را دارند.
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل در ادامه از تلاش برای ثبت شهرهای صنایع دستی استان خبر داد و گفت: پرونده ثبت ملی شهرهای صنایع دستی استان با تهیه مستندات و اطلاعات اولیه به وزارتخانه ارسال شده است.
محمودی این شهرها را اصلاندوز مغان و عنبران نمین اعلام کرد و افزود: ثبت اصلاندوز به عنوان شهر ملی ورنی و شهر عنبران از توابع شهرستان نمین به عنوان شهر ملی گلیم و مسند از وزارت میراث فرهنگی درخواست شده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه این ۲ شهر از نظر تولید صنایع‌دستی بیشترین حجم تولید و بالاترین آمار جمعیت فعال صنایع‌دستی را دارا هستند بیان کرد: گلیم عنبران دارای نشان مهر اصالت یونسکو و نشان‌های مختلف مرغوبیت ملی و ورنی مغان دارای نشان‌های ملی مرغوبیت و نشان جغرافیایی ثبت جهانی است.
نقش صنایع دستی در رونق کسب و کارهای خانگی مسئول دبیرخانه طرح ملی توسعه مشاغل خانگی در اردبیل گفت: به تناسب فرهنگ و ظرفیت استان در رشته‌های متنوع صنایع دستی ، طرح توسعه مشاغل خانگی و کسب و کارهای خانگی احیا شده و رونق می‌گیرد.
میثم ضارب‌نیا اظهارداشت: این قابلیت‌ها بیشتر در رشته‌های تولیدات چرم دست‌دوز ، قالی‌بافی، بافندگی تابلو فرش، خیاطی لباس، رودوزی سنتی، گلیم‌بافی، بسته‌بندی عسل و تولید گیاهان دارویی نمود دارد.
وی افزود: جهاد دانشگاهی با همکاری دستگاه‌های متولی اشتغال اولویت‌های شغلی را با توجه به مزیت و ظرفیت‌های شهرستان‌های استان شناسایی کرده و ثبت‌نام متقاضیان کسب و کار خانگی استان در حال انجام است.
وی با بیان اینکه این طرح می‌تواند فرصت رونق اقتصادی را برای استان فراهم کند، تصریح کرد: متقاضیان شرکت در این طرح با داشتن شرایط لازم از جمله داشتن ۱۸ سال سن، بومی بودن، نداشتن اشتغال تمام وقت و بیمه کارفرمایی می‌توانند با مراجعه به سامانه inhb.ir در دو سطح متقاضی کار و پیشران ثبت‌نام کنند.
ادامه آمورش ها در شرایط کروناییرئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردبیل گفت: برغم تعطیلی گاه و بیگاه ناشی از اوج گیری آمار کرونا ، از ابتدای سال ۹۹ تاکنون ۲۲۰ نفر در دوره‌های آموزشی صنایع دستی در اردبیل شرکت کرده و از آموزش‌های لازم در رشته‌های مختلف بهره‌مند شدند.
محمدرضا شایقی افزود: با توجه به شیوع بیماری کرونا کلاس‌های آموزشی به صورت مجازی و حضوری برگزار و کلاس‌های حضوری هم با رعایت تمامی موارد و پروتکل‌های بهداشتی برپا می شوند.
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان اردبیل خاطرنشان کرد: رشته‌های چرم‌دوزی، گلیم و ورنی، قلاب بافی، تراش سنگ، پیکرتراشی و نقاشی زیر لعاب از جمله رشته‌هایی بوده که برگزار و شرکت‌کنندگان در این دوره‌ها از آموزش‌های لازم برخوردار شدند.
شایقی توسعه آموزش‌ها در حوزه صنایع‌دستی را زمینه‌ساز افزایش تولید و اشتغال در این بخش دانست و افزود: با توجه به شعار سال مبنی بر جهش تولید، توسعه آموزش و تولید در بخش صنایع‌دستی می‌تواند زمینه برای تحقق این شعار را فراهم آورد.
اگرچه فعالان صنایع دستی همچنان با مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا دست به گریبانند اما امیدوارند با برنامه ریزی مسئولان، در دوران پساکرونا شاهد رونق محسوس بازار صنایع دستی باشند.