- سند قطعی: این یکی از عجیبترین قسمتهای ماجراست. در اولین معامله هر خودرو، یعنی زمانی که کسی مستقیما از خودروساز خرید میکند، چیزی به اسم سند وجود ندارد. اما برای معاملههای دوم و بیشتر، یک چیزی وجود دارد به نام «سند قطعی» که سربرگ قوه قضاییه و مهر برجسته دارد و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم میشود. اگر نام قید شده روی برگه کمپانی، با نام روی برگه سبز یکی باشد، نیازی به سند قطعی نیست. در غیر این صورت، باید سند قطعی وجود داشته باشد که نشان بدهد مالک فعلی خودرو، با مالک قبلی تسویه حساب کامل را انجام داده و معاملهشان تحت نظارت قوه قضاییه، ختم به خیر شده است ماجرای سند قطعی از اختلافات میان نیروی انتظامی و قوه قضاییه است. نیروی انتظامی میگوید من با این سند کاری ندارم و مالک خودرو، مالک برگ سبز است. اما قوه قضاییه میگوید من معامله را بدون تنظیم سند قطعی در دفاتر اسناد رسمی، به رسمیت نمیشناسم و البته این مردم هستند که درگیر یک فرایند بروکراتیک عجیب و غریب میشوند! شما در نظر بگیرید که احتیاط شرط عقل است. بدون سند قطعی به هیچ عنوان معامله نکنید.
- بیمه شخص ثالث: بدیهی است که خودرو بدون بیمه ثالث حتی یک سانتیمتر از جایش نباید تکان بخورد. معامله که جای خود دارد.
-
مدارک شناسایی و وکالت: فروشنده خودرو در لحظه بازدید باید کارت ملی خود را ارائه دهد و اگر شخصا مالک خودرو نیست، باید وکالت تام محضری در امور معامله خودرو داشته باشد. این وکالت باید شامل دو قسمت «شماره گذاری» و «تنظیم سند قطعی» باشد. برای مالکانی که خارج از کشور زندگی میکنند، وکالتنامه باید مهر تایید وزارت خارجه داشته باشد.
-
مفاصا حساب عوارض شهرداری: هر خودرو بسته به نوع و کاربری و ابعاد، هر سال باید مقداری عوارض به شهرداری بدهد. معمولا کسی هر سال عوارض را پرداخت نمیکند و همه صبر میکنند تا موقع معامله خودرو، حدودا سالی ۳۰ هزار تومان (برای سواریهای معمول ایرانی) عوارض پرداخت میکنند و یک برگه میگیرند. عوارض شهرداری بر عهده فروشنده است و باید تا پایان سال جاری پرداخت شود. مثلا اگر فروردین ۹۵ خودرو را معامله میکنید، باید عوارض تا پایان ۹۵ پرداخت شود. دفاتر خدمات الکترونیک شهر این برگه را ارائه میدهند. برای پرداخت آن فقــــط باید کارت بکشید. وجه نقد قبول نمیکنند. کارت خودرو هم باید همراهتان باشد.
-
برگه عدم خلافی: مالک پلاک فعلی، باید تمام جریمههایش را پرداخت کند و برگه عدم خلاف را ارائه دهد. فروشنده (مالک فعلی) به دفاتر پلیس + ۱۰ مراجعه میکند و برگه خلافی خود را میگیرد. اگر جریمهای وجود داشت پرداخت میکند و فیش پرداخت را به برگه خلافی الصاق میکند. اگر برگه عدم خلافی نداشته باشید، باید در محل تعویض پلاک، خلافی خودرو را بگیرید و اگر صفر نبود فقط با کارتهای عابربانک بانکهای دولتی پرداخت کنید. دقت کنید، خلافی همیشه یک هفته تاخیر دارد. یعنی در برگه قید میشودکه این عدم خلاف مربوط به یک هفته پیش است و خلافهای یک هفته گذشته در آن قید نشده. اما جای نگرانی نیست، چون خلاف مربوط به پلاک است و فروشنده هرقدر خلاف کرده باشد، ربطی به خریدار ندارد! این خلافها اگر شش ماه دیگر هم مشخص شوند، به نام پلاکی ثبت میشوند که با آن خلاف صورت گرفته.
- مدارک احراز محل سکونت خریدار: برای هر پلاک، یک بار باید محل سکونت محرز شود. یعنی اگر قبلا پلاک داشتهاید، بدون این مدرک هم احتمالا کارتان راه میافتد. اما در حالت کلی باید یکی ازین مدارک را داشته باشید: سند خانه، اجارهنامه، دفترچه بیمه تأمین اجتماعی، گواهی اشتغال به تحصیل، قبوض آب، برق، گاز، تلفن. همه اینها یا باید به نام خریدار باشد یا بستگان درجه یک او.
چطور تعویض پلاک کنیم؟خریدار و فروشنده به همراه هم، به یکی از مراکز تعویض پلاک خودرو مراجعه میکنند و تمام مدارکی که گفتیم را همراهشان میبرند. گاهی وقتها فروشنده وقت و حوصله تعویض پلاک را ندارد؛ بنابراین در دفتر اسناد رسمی، در ازای پرداخت همان پولی که قرار بود در تعویض پلاک بگیرد، به خریدار وکالت تعویض پلاک میدهد و خریدار به تنهایی، از طرف خودش و فروشنده به تعویض پلاک مراجعه میکند. هزینه این وکالتنامه به عهده فروشنده است. بعضی وقتها فروشنده تمام مدارک را ارائه میدهد و هزینه انتقال سند نهایی محضری را هم همینجا میپردازد و کلا با خریدار خداحافظی میکند! اما این در صورتی است که فروشنده به خریدار اعتماد کند. چرا که هنوز پلاک فروشنده روی خودروست.
اگر طرفین معامله با هم به تعویض پلاک مراجعه میکنند، باید پیش از شروع فرایند، چک تضمین شده بانکی توسط فروشنده رویت شود. دقت کنید: فقط رویت شود. این چک باید مهر برجسته یا هولوگرام بانک را داشته باشد. در لحظهای که فروشنده، سند انتقال را امضا میکند، متصدی انتقال از طرفین میخواهد که با هم حساب و کتاب کنند. در این لحظه چک تحویل فروشنده میشود. نه دیرتر و نه زودتر! فرایند تعویض پلاک جزئیات عجیبی ندارد و اگر مدارکتان کامل باشد، به مشکل بر نمیخورید.
اگر شکایتی روی پلاکهایتان ثبت شده باشد، تا پیش از رفع تکلیف شکایت، نمیتوانید خودرو معامله کنید.
ثبت نهایی یا سند قطعیجلوی در تمام مراکز تعویض پلاک، محضر هست. بهترین کار این است که مستقیما به یکی از این دفاتر بروید و کار را یکسره کنید. معمولا تنظیم قرار محضر بعد ازین دشوار میشود محضر تمام مدارک بالا را تحویل میگیرد و خصوصا اگر مفاصا حساب شهرداری را نداشته باشید، نقل و انتقال را ثبت نمیکند فرایند ثبت سند حدودا چهل دقیقه طول میکشد.
محضردار یک مقدار خیار هم از طرفین میگیرد. خیار در مباحث حقوقی یعنی اختیار مثلا در توضیحات مینویسد: «خیار غبن فاحش» از طرفین سلب میشود. یعنی هیچ یک از طرفین نمیتوانند بعدا مدعی شوند که “من ضرر فاحش و عجیبی در این معامله کردم و میخواهم معامله را فسخ کنم. ” یک چیزهای دیگری هم مینویسند درباره اینکه اگر این خودرو مفسدهای داشته باشد و تا ۱۰ سال آینده این مفسده کشف شود، مسئولیت آن به عهده فروشنده است.
پیش از امضای سند، حتما حتما تمام توضیحات را بخوانید و هرجایش را نفهمیدید، از محضردار بپرسید که منظورش چیست؟
انتقال بیمهبیمه ثالث مربوط به خودرو است و معامله شدن خودرو، هیچ اثری در آن ندارد و مهم نیست چه کسی برای بیمه مراجعه میکند. مثلا من الان خودرویی دارم. دوست من، برای ثبت بیمه خودروی من مراجعه میکند و بیمه را برای خودروی من ثبت میکند. این بیمه فارغ ازینکه این خودرو چند بار معامله بشود و در اختیار چه کسی باشد، روی خودرو هست و اعتبار دارد. تخفیفش هم تکان نمیخورد.
اما بیمه بدنه، مربوط به شخص است و برای اینکه بتوانید از آن استفاده کنید، باید به نام شخص مالک خودرو باشد. اگر نباشد، بیمه خیلی جدی خسارت شما را پرداخت نمیکند. بنابراین، پس از ثبت سند قطعی، اگر خودرو بیمه بدنه دارد، باید به نمایندگی بیمه بروید و با پرداخت مابهالتفاوت تخفیف بیمه، یک الصاقیه ثبت کنید. در غیر این صورت، موقع استفاده از بیمه دچار مشکلات جدی خواهید شد.