به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، روزی روزگاری شاید نگاهی به آسمان شب بیاندازید و بخواهید کمی بیشتر درباره آن بدانید. ممکن است قصد خرید یک تلسکوپ خوب به سرتان بزند، اما اطلاعات کمی در این‌باره دارید و ندانید کدام تلسکوپ برای شما بهتر است. ممکن است به عکاسی آسمان شب علاقه‌مند، اما در انتخاب دوربین و تجهیزات مردد باشید.
شاید به دنبال وضعیت صورت‌های فلکی، ستارگان، سیارات، اقمار، کهکشان‌ها و اجرام اعماق فضا باشید، اما منابع خوبی سراغ نداشته باشید. شاید هم در حالی که یک لیوان چای در دست دارید و اصلاً حوصله ترک خانه را ندارید، دلتان بخواهد سفری به دوردست‌ترین نقاط کیهان داشته باشید! پاسخ همه این شاید‌ها و بسیاری سؤالات دیگر در ابزار‌های نجوم نهفته است.
برخی از این ابزار‌ها را بشناسید.
محاسبه‌گر میدان دید
این ابزار یک محاسبه‌گر بسیار کاربردی و قدرتمند است. این ابزار به شما کمک خواهد کرد تا پس از انتخاب نوع تلسکوپ، نوع دوربین، نوع لنز‌ها و سایر تنظیمات دلخواه، تصویر فضا بر اساس مولفه‌های تعیین شده را ببینید.
این ابزار به شما کمک خواهد کرد تا با بررسی انواع حالات مختلف و با توجه به علاقه‌مندی شما، مناسب‌ترین تلسکوپ، دوربین و لنز‌ها را بشناسید و برای رصد آسمان شب یا عکاسی نجومی، خریداری کنید.
آسمان امشب
این افلاک‌نما به شکل زیبا و ساده‌ای وضعیت آسمان امشب (یا هر شب دلخواه تعیین شده از سوی شما) را در ساعت و تاریخ مشخص شده، نمایش می‌دهد. محیط سه بعدی برنامه به شکلی طراحی شده است که به نظر می‌رسد شما در فضای واقعی قرار گرفتید و به آسمان می‌نگرید. از این رو درک محیط و یافتن صورت‌های فلکی برای شما به آسانی انجام خواهد پذیرفت.
نمای افق
ابزاری است که در آن می‌توانید ستارگان را از بالای خط افق در زمان و نقطه تعیین شده از سوی شما، ببینید. مسیر دیدن، می‌تواند بر اساس نقاط کاردینال قطب‌نما یا با وارد کردن مقداری بر حسب درجه تعیین شود.
محاسبه‌گر تلسکوپ
یک ابزار تعاملی که برای پاسخ‌گویی به سؤالات معمول پیرامون عملکرد تلسکوپ با توجه به تغییر چشمی‌ها و لوازم جانبی طراحی شده است.
اقمار زحل
این ابزار موقعیت درخشان‌ترین اقمار سیاره زحل را نمایش می‌دهد. در این برنامه با وارد کردن هر تاریخ و زمان دلخواه در فاصله زمانی بین سال ۱۹۰۰ تا ۲۱۰۰ قادر به دیدن موقعیت قمر‌های زحل در مدار حرکتی آن‌ها به دور سیاره هستید.
خورشید امروز
ابزاری است که جدیدترین تصاویر خورشید را با کیفیت بالا نمایش می‌دهد. این تصاویر به صورت روزانه و خودکار از طرف رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا (Solar Dynamics Observatory) به‌روزرسانی می‌شوند.
طول و عرض جغرافیایی
در بسیاری از نرم‌افزارهای نجومی به مختصات جغرافیایی شهر زندگی خود بر اساس طول جغرافیایی (Longitude) و عرض جغرافیایی (Latitude) نیازمندید. در این ابزار، طول و عرض جغرافیایی شهر‌های مختلف ایران آمده است.
موقعیت سیاره‌ها در مدار خود
این ابزار به شکل زیبا و دقیق موقعیت سیاره‌ها در مدار حرکت آن‌ها را بر اساس تاریخ و زمان تعیین‌شده از سوی شما نمایش می‌دهد.
موقعیت اقمار سیاره مشتری
این ابزار موقعیت ۴ قمر بزرگ سیاره مشتری که برای نخستین بار، گالیله کشف کرد و به قمر‌های گالیله‌ای مشهورند، نمایش می‌دهد.
زمان طلوع و غروب خورشید
این ابزار زمان طلوع و غروب خورشید را در هر نقطه از کره زمین بر اساس تاریخ تعیین شده از سوی شما محاسبه می‌کند.
زاویه حلقه‌های زحل
این ابزار زاویه حلقه‌های سیاره زحل را بر اساس تاریخ تعیین شده از سوی شما محاسبه می‌کند و به زیبایی در تصویر نمایش می‌دهد.
فاز و موقعیت ماه
این ابزار فاز و وضعیت رؤیت کره ماه را بر اساس تاریخ و زمان تعیین شده، محاسبه می‌کند و تصویر دقیقی از کره ماه در این حالت نمایش می‌دهد.
اطلاعات دنباله‌دارهای دوره‌ای
این ابزار، جزییات، موقعیت و قدر محاسبه شده از دنباله‌دارهای دوره‌ای و شماره‌گذاری شده را در تاریخ تعیین شده از سوی کاربر، نمایش می‌دهد. (یک دنباله‌دار دوره‌ای، در مداری نزدیک به زمین و در فواصل زمانی منظم، می‌چرخد.)
اطلاعات دنباله‌دارهای غیر دوره‌ای
این ابزار، موقعیت و قدر محاسبه شده از دنباله‌دارهای غیر دوره‌ای و شماره‌گذاری نشده را در تاریخ و زمان تعیین شده از سوی کاربر، نمایش می‌دهد.
ردیابی دنباله‌دارهای دوره‌ای
این ابزار، حرکت دنباله‌دارهای دوره‌ای و شماره‌گذاری شده را محاسبه و اطلاعات لازم جهت مسیریابی با نرم‌افزارهای EQMOD در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
ردیابی دنباله‌دارهای غیر دوره‌ای
این ابزار، حرکت دنباله‌دارهای غیر دوره‌ای و شماره‌گذاری نشده را محاسبه و اطلاعات لازم را جهت مسیریابی با نرم‌افزارهای EQMOD در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
قدر و موقعیت خرده‌سیاره‌ها
این ابزار، قدر و موقعیت محاسبه شده از آستروئید‌ها و سیاره‌های کوچک را در تاریخ تعیین شده از سوی کاربر، نمایش می‌دهد.
گوگل / آسمان
این ابزار را می‌توان یکی از جالب‌ترین و هیجان‌انگیزترین ابزار‌های نجومی دانست. این ابزار که تولید شرکت مشهور گوگل است، این امکان را می‌دهد که پرواز مجازی به دورترین نقاط هستی داشته باشید و فضا را به شکل محسوس‌تری دریابید.
این ابزار، درک بسیار بهتری از کیهان می‌دهد و شما را با کهکشان‌ها و اجرام آسمانی آشنا خواهد کرد. کلیه تصاویر به‌کار برده شده در گوگل اسکای، برگرفته از تصاویر واقعی کیهان هستند.
شبیه‌ساز منظومه شمسی
این ابزار که از سوی ناسا پیاده‌سازی شده است، یک شبیه‌ساز بی‌نظیر برای بسیاری از اجرام در منظومه شمسی است. این ابزار به شما این امکان را می‌دهد تا خورشید، سیاره‌ها، اقمار، ماهواره‌ها، فضاپیما‌ها و حتی وضعیت بسیاری از مأموریت‌های فضایی که درست در همین زمان در حال انجام هستند، دنبال کنید.
مبدل زمانی
ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که تاریخ و ساعتی را به زمان سایر کشور‌ها یا بر طبق برخی واحد‌های زمانی مثل GMT یا UTC ببینید، اما ندانید معادل این زمان بر اساس ایران (یا هر کشور دیگری که هستید) چگونه می‌شود. راه حل این مشکل، در ابزار ساده مبدل زمانی وجود دارد.
مقیاس کیهان
شاید این ابزار در نگاه نخست ساده و کودکانه به نظر برسد، اما مفهوم بسیار پیچیده و عمیقی را در بردارد. این ابزار، مقیاسی از اجرام مختلف در کیهان را به شما نشان می‌دهد؛ طوری که قادر به مقایسه کوچک‌ترین ساختار‌های هستی در برابر بزرگ‌ترین بخش‌های کیهان خواهید بود.
این ابزار، درک بهتری از اندازه‌ها در جهان هستی را به بیننده نمایش می‌دهد و علاوه بر این، توضیح مختصری درباره هر عنصر نیز ارائه داده است.
گوگل / مریخ
سفر مجازی در مریخ و برگرفته شده از تصاویر واقعی مریخ است. ابزار گوگل مارس که یکی از تولیدهای شرکت مشهور گوگل است، به شما این امکان را می‌دهد که پرواز مجازی در سطح مریخ داشته باشید. این یک ابزار بسیار خوب، جهت آشنایی و یادگیری مریخ است.
گوگل / ماه
تا چه اندازه ماه را می‌شناسید؟ چقدر با مأموریت‌های فضایی مختلف که در سال‌های متمادی به کره ماه انجام شده است، آشنایی دارید؟ این ابزار، یکی از بهترین منابع آموزشی و یک مرجع عالی برای آشنایی با کره ماه است.
این سیمولاتور به شما این امکان را می‌دهد که پرواز مجازی بر سطح ماه داشته باشید و با نقاط مختلف آن آشنا شوید. کلیه بخش‌های به‌کار برده شده در این ابزار، بر اساس تصاویر واقعی هستند.
نقشه کهکشان / راه شیری
این ابزار، یک سیمولاتور بسیار قدرتمند است که به شما امکان دیدن و بررسی کهکشان راه شیری را می‌دهد. در این ابزار که با همکاری شرکت گوگل طراحی شده است، به انواع نقشه‌برداری‌ها از راه شیری دسترسی دارید.
نقشه آسمان
Sky Map یک ابزار بسیار قدرتمند به همراه بانک اطلاعات بسیار وسیعی از ستارگان و اجرام آسمانی است. این ابزار یک مرجع بسیار عالی بر خط (آنلاین) برای آشنایی با فضا و سفر در نقاط گوناگون آسمان است. کلیه تصاویر به‌کار برده شده در این ابزار، بر اساس تصویرهای واقعی از کیهان هستند.
نقشه آسمان شب
یک ابزار کاربردی بسیار مفید است که نمایی از کل آسمان بر اساس مکان، تاریخ و زمان مشخص شده را نمایش می‌دهد. در این ابزار برای نمایش نقشه ستارگان از طرح استریوگرافیک استفاده شده است.
برای ایجاد یک نقشه آسمان، طول و عرض جغرافیایی را وارد کنید (در وارد کردن مختصات اشتباه نکنید) و بر روی دکمه update کلیک کنید. پس از آن برنامه، نقشه‌ای که نمایش دهنده آسمان شب نقطه مورد نظر شما است، تولید می‌کند.
نقشه خط خاکستری
شاید نتوان آن را کاملاً یک ابزار نجومی نامید، اما مفهموم بسیار جالبی را به نمایش می‌گذارد. خط خاکستری، نواری به دور کره زمین است که محدوده تاریکی را از روشنایی روز متمایز می‌کند. در تصویر، می‌بینید که درست در همین لحظه، چه نقاطی از کره زمین در تاریکی شب، چه نقاطی روز، خورشید در چه کشور‌هایی، در حال غروب و در چه کشور‌هایی، در حال طلوع است.
موقعیت ایستگاه فضایی بین‌المللی
در این ابزار، موقعیت فعلی ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS= International Space Station) به صورت زنده نمایش داده شده است. تصویر به صورت خودکار و مداوم، به‌روزرسانی می‌شود.
موقعیت زنده سیاره‌های منظومه شمسی
در این ابزار، با وارد کردن تاریخ و زمان مورد نظر می‌توانید موقعیت زنده هر یک از سیاره‌های منظومه شمسی را ببینید.
اقمار مشتری
این ابزار، موقعیت چهار قمر گالیله‌ای سیاره مشتری (یعنی Europa، Ganymede، IO و Callisto) را نمایش می‌دهد. در این برنامه با وارد کردن هر تاریخ و زمان دلخواه در فاصله زمانی بین سال ۱۹۰۰ تا ۲۱۰۰ قادر به دیدن موقعیت قمر‌های سیاره مشتری در مدار حرکت آن‌ها خواهید بود.
فاز ماه
این ابزار، فاز ماه را بر اساس تاریخ وارد شده از سوی شما نمایش می‌دهد. با وارد کردن زمان مورد نظر می‌بینید که ماه در آسمان چگونه به نظر می‌رسد.
جدول اجرام نزدیک به زمین
این جدول که به طور مرتب از طرف سایت رسمی ناسا به‌روزرسانی می‌شود، موقعیت و داده‌های مربوط به اجرام نزدیک به زمین را نمایش می‌دهد. این جدول برای رصدگرانی که علاقه‌مند به دیدن و پیگیری اجرام نزدیک به زمین هستند، بسیار سودمند است.
تلویزیون ناسا/ کانال مدیا
برنامه‌های تلویزیون ناسا (کانال مدیا) را به طور مستقیم می‌بینید.
تلویزیون ناسا/ کانال آموزش
برنامه‌های کانال آموزشی تلویزیون ناسا را به طور مستقیم می‌بینید.
هواشناسی
یک ابزار بسیار خوب برای اطلاع از وضعیت آب و هوا. این ابزار هواشناسی قادر به پیش‌بینی و برآورد وضعیت هوا تا دو هفته آینده است. همچنین دمای ساعت‌های مختلف روز را نیز در اختیار شما می‌گذارد. یکی از ویژگی‌های خوب برنامه هواشناسی این است که بیشتر شهر‌های ایران را پشتیبانی می‌کند.
پیش‌بینی وضعیت آب و هوا
پیش‌بینی وضعیت هوا در هفته آینده. گزارش هواشناسی به همراه دمای نسبی هوا (بر حسب درجه سلسیوس و کلوین)، سرعت باد و میزان رطوبت در شب و روز برای شهر‌های مختلف ایران.
معرفی صور فلکی
این ابزار به شما کمک خواهد کرد تا با صورت‌های فلکی آشنایی کامل پیدا کنید. در جدولی، نام‌های انگلیسی، فارسی و سایر نام‌هایی که به صورت‌های فلکی نسبت داده شده است، آورده شده‌اند.
وضعیت سیاره‌ها
یک ابزار نجومی دقیق و بسیار کارآمد برای منجمان و رصدگران آسمان شب است. در این ابزار با وارد کردن زمان و تاریخ مورد نظر، مؤلفه‌های گوناگونی پیرامون سیاره‌های منظومه شمسی در اختیار شما قرار می‌گیرد.
از جمله این مؤلفه‌ها می‌توان به بعد، میل، فاصله، روشنایی، موقعیت در صورت فلکی، نقطه اوج، زمان طلوع، زمان غروب، بلندا، سمت نجومی، مقارنه تحتانی، مقابله، مقارنه علوی، فاصله زاویه‌ای شرقی و غربی، حضیض و افلیون، اشاره کرد.
فضاپیما‌های در حال خروج از منظومه شمسی
این ابزار، موقعیت فعلی و سایر اطلاعات مربوط به پنج فضاپیمایی که در حال خروج از مدار منظومه شمسی هستند، نمایش می‌دهد. بر اساس مقیاس ابزار، نزدیک‌ترین ستاره به خورشید حدود ۱۰۰ متر دورتر قرار می‌گیرد و برای فضاپیمای وویجر ۱ حدود ۷۰ هزار سال طول خواهد کشید تا این فاصله را بپیماید. صفحه این ابزار به‌طور خودکار و مرتب به‌روزرسانی می‌شود.
اندازه و وضعیت دید سیاره‌ها
با کمک این ابزار، اندازه و وضعیت هر یک از سیاره‌های منظومه شمسی در تاریخ و زمان تعیین شده از سوی شما را ببینید.