آزمایش اعتیاد مانند برخی آزمایشهای دیگر میتواند خطا داشته باشد یا اینکه مصرف برخی داروها در جواب آزمایشهای اعتیاد تاثیرگذار است، در این جا این سئوال مطرح میشود که چرا آزمایش برخی افراد که هیچگونه اعتیادی به مواد مخدر نداشتهاند، مثبت شده است؟
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما؛ آقای محمدرضا قدیرزاده کارشناس اعتیاد سازمان پزشکی قانونی در این زمینه پاسخ میدهد و میگوید: در آزمایش اعتیاد مانند هر آزمایش دیگری احتمال و درصد خطا نیز وجود دارد. به این صورت که ممکن است مصرف مادهای به علت تشابه با ماده اعتیاد آور به اصطلاح در جواب تست مثبت کاذب نشان داده شود در حالی که فرد به آن ماده هیچ گونه اعتیادی ندارد.
وی در توضیح بیشتر این مطلب میگوید: برای مثال مصرف قرص و شربتهای حاوی کدئین تا دو روز قبل از آزمایش، باعث مثبت شدن این تست میشود، بنابراین چند روز قبل از آزمایش اعتیاد توصیه میشود از مصرف خودسرانه داروها اجتناب شود.
آقای قدیرزاده ادامه میدهد: از سوی دیگر مثبت شدن تست؛ نشان دهنده مصرف اخیر فرد است و معتاد قلمداد شدن فرد نیازمند شرایط دیگری نیز است.
تأثیر داروهای آرام بخش در مثبت شدن آزمایش اعتیاد
این کارشناس اعتیاد پزشکی قانونی در پاسخ به این سئوال که آیا مصرف قرصهای آرام بخش در تعیین تست اعتیاد تاثیر دارد؟ میگوید: برخلاف تصور عموم در مورد تاثیر مصرف داروهای ضد افسردگی و آرام بخش در تست اعتیاد تاثیری در جواب تست اعتیاد ندارد و منجر به مثبت شدن تست اعتیاد نمیشود البته با استفاده از کیت اختصاصی میتوان مصرف قرصهای آرام بخش و خواب آور را نیز بررسی کرد.
آیا میتوان آزمایش اعتیاد را وارونه کرد؟
آقای قدیرزاده در پاسخ به این سئوال که گفته میشود که میتوان در آزمایشهای اعتیاد کلک زد و آنها را برعکس کرد، میگوید: برای پنهان کردن مصرف مواد و کسب نتیجه منفی در تست، راههایی رایج شده و به کار میرود.
وی ادامه میدهد: برای مثال، گاهی افراد دست به ترقیق (رقیق کردن) نمونه میزنند که به راحتی با بررسی کراتینین و وزن مخصوص ادرار قابل تشخیص است.
آقای قدیرزاده میگوید: با انجام تستهای معتبرتر که در برخی مراکز اختصاصی انجام میشود، این شیوهها نیز کمکی نخواهد کرد.
وی ادامه میدهد: بسیاری از افراد برای اینکه اعتیاد خود را از دیگران مخفی کنند، روشهای مختلف تقلب در آزمایش اعتیاد را امتحان میکنند، این روشها بیشتر در آزمایش ادرار به کار میرود. در این موقعیت معمولا افراد با ریختن موادی از جمله آبلیمو یا پودر لباسشویی در نمونه ادرار خود تلاش میکنند تا سطح PH نمونه را تغییر دهند.
آقای قدیرزاده میگوید: از روشهای تقلب دیگر در تست اعتیاد میتوان به رقیق کردن نمونه یا عوض کردن آن اشاره کرد، البته امروزه مسئولان اجرای تست اعتیاد دقت بسیار زیادی در این زمینه دارند و اجازه تقلب از افراد گرفته شده، همچنین اگر نتایج تست مشکوک باشد متخصصان با انجام آزمایشهای تکمیلی میتوانند به تقلب فرد پی ببرند.
وی اضافه میکند: کیتهای جدیدی هم وارد بازار شده اند که به راحتی تداخل کنندههای موجود در ادرار را تشخیص میدهد و باعث میشود بسیاری از متقلبان به هدف خود نرسند.
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر اوایل اردیبهشت ماه سال ۹۹ با بیان اینکه سالانه ۴۵۰ هزار نفر در جهان در اثر مصرف یا سوءمصرف مواد مخدر میمیرند، گفت: در ایران نزدیک به چهار هزار نفر سالانه در اثر مصرف یا سوءمصرف مواد جان میبازند و همچنین دو میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد وجود دارد که معادل پنج درصد جمعیت کشور به شمار میروند.