خانه‌های تاریخی قزوین ویترین معماری ایرانی -اسلامی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، قزوین به علت موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود در کنار هم‌جواری با استان‌های گیلان، مازندران، همدان، زنجان، البرز و مرکزی از مناطق مهم گردشگری در ایران به شمار می‌آید که در این بین خانه‌های تاریخی در دل شهر قزوین از ظرفیت‌های بالایی برخوردارند.
خانه‌های تاریخی در قزوین به عنوان ویترین معماری ایرانی و اسلامی حکایت زیبایی از هویت معماری را برای گردشگران روایت می‌کند.
خانه‌های تاریخی به‌عنوان ظرفیتی منحصربه‌ فرد در قلب بافت تاریخی و قدیمی قزوین قرارگرفته‌اند تا همچنان ساختار محله‌های قدیمی این شهر حفظ شود و امروز نیز با همه تغییراتی که در شهر‌های امروزی رخ داده، اما همچنان بافت قدیمی و تاریخی تصویر زیبایی از معماری ایرانی-اسلامی را به رخ می‌کشد.

خانه‌های تاریخی که تعداد آن‌ها در استان قزوین کم نیست، همواره به‌عنوان یکی از زیباترین عرصه‌های تبلور معماری اصیل ایرانی مطرح بوده‌اند و اغلب مسافران و گردشگران، مشتاق بازدید از خانه‌های تاریخی هستند.
حوض‌های فیروزه‌ای، استفاده از خشت و آجر، گچ‌کاری‌های منحصربه‌فرد، اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری، شیشه‌های رنگی، استفاده از چوب به‌جای فلز علاوه بر اینکه زیبایی قابل‌توجهی به خانه‌های قدیمی و تاریخی داده‌اند درصورت مرمت و بازسازی می‌تواند برای کاربری‌های مختلف از جمله گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.
خانه‌های تاریخی قزوین به لحاظ نوع معماری و بهره‌مندی از سازه‌های دارای کاربری متناسب با اقلیم منطقه دارای معماری زیبا و فضایی دل‌نشین هستند.
بسیاری از این خانه‌ها از آنجا که به لحاظ معماری از غنای بیشتری برخوردار بوده و هستند؛ چون متعلق به افراد سرشناس و بزرگان شهر بوده، شاخص شدند و میراث فرهنگی برای ثبت ملی آن‌ها اقدام کرده است.

دیدنی‌های قزوین، پایتخت صفوی
قزوین با تاریخی چند هزار ساله از زمان سکونت بشر و مورد توجه قرار گرفتن توسط حکومت‌ها در دوره‌های مختلف، دیدنی‌های بسیاری در دل خود دارد که برای هر بیینده و گردشگری جذابیت‌های فراوانی دارد.
قزوین فاصله زیادی از پایتخت ندارد و در مسیر اصلی مسافران از تهران به شهر‌های شمال و شمال غرب قرار گرفته آب‌وهوای شهر قزوین در تابستان خنک است و زمستان سردی دارد.
در شمال قزوین رشته کوه البزر و در قسمت جنوبی و شرقی آن دشت نسبتاً همواری قرار دارد؛ به همین علت از نظر مناطق طبیعی، استان قزوین تنوع نسبی دارد.

معرفی خانه‌های تاریخی استان قزوین
استان قزوین یکی از استان‌های پرجاذبه و توریستی در کشور است که هر سال پذیرای گردشگران زیادی است و وجود خانه‌های تاریخی در استان سبب شده تا قزوین در این حوزه نقش پررنگی داشته باشد.
در استان قزوین، با ۱۸۰ هکتار بافت تاریخی بیش از ۱۰۰ خانه تاریخی هرکدام با معماری متفاوتی وجود دارد که برخی ویژگی‌های اقامت بوم‌گردی و برخی قابلیت تبدیل‌شدن به هتل را دارند که تاکنون تعدادی آن‌ها تغییر وضعیت داده‌اند.
در گزارش پیش رو نگاهی گذرا به خانه‌های تاریخی کهن شهر تاریخی قزوین می‌اندازیم.

- «خانه بهروزی»
جلوه بی‌نظیر معماری قزوین را می‌توان در «خانه بهروزی» دید؛ که اکنون به‌عنوان یک اقامتگاه سه ستاره فعالیت می‌کند.
این خانه، حیاطی مرکزی و اصلی دارد که دورتادور آن را حیاط‌های دیگر پرکرده‌اند. داشتن اتاق‌های فراوان و شاه‌نشین‌های زیبای تابستانی و زمستانی به همراه ایوان موجب شد تا خانه بهروزی به‌عنوان اقامتگاهی سنتی احیا شود. تجربه اقامت در خانه بهروزی در اتاق‌هایی با سقف‌های طاقی‌شکل و ایوان‌هایی دارای قوس‌های زیبا لذت‌بخش خواهد بود.
نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری خانه‌های تاریخی قزوین با دو طبقه زیرزمین و همکف، خانه بهروزی است. قابلیت این خانه با داشتن اتاق‌های فراوان و شاه‌نشین‌های زیبای تابستان و زمستان به همراه ایوان باعث شد تا به عنوان اقامتگاهی سنتی احیا شود.
با حضور در این هتل می‌توان در اتاق‌هایی با سقف‌های طاقی و ایوان‌هایی دارای قوس‌های زیبا برای حداقل یک روز زندگی را تجربه کرد.
این خانه به همت بخش خصوصی که علاقه‌مند احیا بنا‌های تاریخی است نوسازی و مرمت شد و به عنوان اولین هتل سنتی استان فعالیت خود را آغاز کرد؛ که می‌تواند الگویی برای تداوم این حرکت ارزشمند باشد تا ضمن بازسازی خانه‌های تاریخی به ظرفیت مراکز اقامتی استان نیز اضافه کرد.
خانه بهروزی یکی از خانه‌های شهر قزوین است که پیشینه تاریخی آن به دوران قاجار باز می‌گردد، مالک اصلی این خانه «حاج یوسف بهروزی» است که پس از فوت به «حاج ابوالقاسم بهروزی» و پس از آن به ورثه خاندان بهروزی رسیده و البته میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انرا خریداری کرده است.
این خانه در فضایی با مساحت ۱۳۵۵ متر مربع بنا شده و شامل سه طبقه زیرزمین، همکف و طبقه اول است که در سال ۸۴ به ثبت آثار ملی رسیده است.
هم‌اکنون خانه بهروزی دارای اتاق‌های اقامتی، امکانات کامل رفاهی، رستوران، کافی شاپ و آتلیه است که تجربه زندگی به سبک ایران قدیم را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
خانه بهروزی نخستین هتل سنتی در قزوین است که در طول تمام سال آمادگی خدمات‌رسانی به میهمانان را دارد.

- «خانه خطیبی»
خانه خطیبی یکی ئیگر از این خانه‌های تاریخی شهر قزوین است. خانه خطیبی با ۳۵۰ مترمربع عرصه و ۴۵۰ مترمربع اعیانی در کوچه خطیبی شهر قزوین قرار دارد و مربوط به دوره قاجاریه و پهلوی اول است. این خانه در سه طبقه با سه حیاط مجزا شکل گرفته و حیاط بزرگ آن هم‌اکنون متروکه و خالی از سکنه است.
از نقطه نظر معماری، تمام فضا‌های این خانه تناسبات هماهنگ معماری قزوین را دارد. بنا کلاً آجری و داخل بنا گچ‌کاری شده است. در‌ها و اُرسی‌های چوبی (نوعی در قدیمی که دارای چارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می‌شده است)؛ نیز در حیاط متروکه دیده می‌شود. سردر زیبای این خانه، بهترین مشخصه آن است.

- «خانه سید محمود بهشتی»
این خانه با سردری مشخص از دوره قاجاریه و هفتصد مترمربع عرصه و ۹۵۰ مترمربع اعیانی، در خیابان مولوی «محله دیمج»، از قدیمی‌ترین محلات شهر قزوین، قرار دارد.
خانه به شیوه سنتی قزوین، در سه طبقه بنا شده و دارای دو قسمت مجزای اندرونی و بیرونی است. دالانی با هشتی رسمی بندی شده، دو حیاط با تناسبات کشکولی و حیاطی که هم اکنون متروک است، مجموعه فضا‌های باز این خانه را تشکیل می‌دهند.

- «خانه سید حسین بهشتی»
در تقاطع خیابان‌های شهرداری و فردوسی شهر قزوین، خانه سید حسین بهشتی قرار دارد. ضلع شمالی نمای خارجی این بنای قاجاری، دیواری است که فضای این خانه را از خیابان جدا می‌سازد و در دیوار ضلع غربی آن، دو ورودی هم عرض به صورت شمالی-جنوبی تعبیه شده است.
طرح کلی بنا، مربع شکل با پوشش شیروانی است و درضلع غربی، نورگیر‌هایی در ابعاد مختلف دیده می‌شود. ضلع جنوبی خانه که مشرف به فضای سبز محوطه داخلی بنا ست، تزئینات چشمگیرتری دارد. این فضا به صورت دو طبقه شامل یک ایوان سرتاسری و مرکزی است. از جمله تزئینات آن، نورگیر‌هایی با پوشش قوسی شکل است.

- «خانه مرتضوی»
خانه شش حیاطه مرتضوی در زمینی به مساحت هزار و پانصد متر مربع در سه طبقه، در دوره قاجاریه ساخته شد. حیاط بیرونی آن نگین شکل است، حیاط اختصاصی حسینیه بوده و به طرز زیبایی تزیین شده است. حیاط بیرونی دیگر آن در شمال حسینیه و دیگر حیاط‌ها مربوط به شترخان و بخش رعیت نشین است. بنا از آجر و خشت ساخته شده است. تزئینات آجری بازمانده آن حکایت از ظرافت تزئینات معماری این خانه دارد. این خانه در خیابان مولوی محله دیمج قرار دارد.

- «خانه داعی»
این خانه، که هم‌اکنون به مدیریت میراث فرهنگی قزوین تغییر کاربری شده است، به اوایل دوره پهلوی تعلق دارد. عمارت اصلی بنا مانند عمارت‌های چهلستون و باغ سپهدار، عمارتی برونگرا و در دو طبقه ساخته شده است و در مقابل دروازه درب کوشک قرار دارد.

- «خانه فرهنگ امیرکبیر»
این بنای اواخر دوره قاجاری در انتهای خیابان هلال احمر شهر قزوین قرار دارد و به لحاظ قدمت، سبک معماری و تزئینات داخلی دارای ارزش تاریخی–فرهنگی زیادی است.
بنا در سه طبقه در ضلع غربی حیاط قرار دارد. تعداد شش ستون، فضای ورودی و ایوان طبقه دوم را تشکیل می‌دهند. پلکان مرکزی داخل بنا، در طبقه دوم به یک راهروی چهار طرفه منتهی می‌شود. دورتا دور این راهرو را نرده و ستون‌های تزئینی فراگرفته است. برخی از اتاق‌های نیز دارای تزئینات گچبری با نقش برجسته گل و برگ، مجلس شکار حیوانات و مجلس بزم و نیز طاقچه‌های تزئینی است. سقف راهرو به صورت گنبدی کاذب ساخته شده و در بالا دارای یک نورگیر شیشه‌ای هشت ضلعی است.
خانه‌های تاریخی پس از احیا و نوسازی می‌تواند فضای آرام‌بخشی برای گردشگران و ارتباط با گذشتگان را فراهم کند.
خانه‌های تاریخی این فرصت را برای همه ما فراهم خواهد کرد؛ تا با حضور چند ساعته و یا چند روزه با معماری، فرهنگ و هنر این مرز و بوم بیشتر آشنا شویم.

- «خانه تاریخی دکتر اسدی»
این خانه صد ساله متعلق به شخصی به نام حاج علی‌اصغر اسدی و در نزدیکی خانه سید محمود بهشتی است. حاج علی‌اصغر اسدی یکی از تجار بزرگ شهرقزوین بود که خانه شخصی خود را در محله دیمج این شهر ساخت؛ نام دیگر این خانه، زینعلی است.
مساحت این خانه ۵۰۲ متر مربع عرصه و ۶۵۰ متر مربع اعیان و مملو از تزئینات زیبای معماری خانه‌های قزوینی است. هشتی ورودی خانه تزئینات رسمی بندی دارد و با دالانی به حیاط منتهی می‌شود. آجرکاری سردر ورودی، گچ‌بری‌های رنگی دور قاب آیینه‌ها، ارسی‌های چوبی با شیشه‌های رنگی و آجرکاری حیاط نمونه‌هایی از تزئینات درون خانه اسدی هستند. سردر این بنا با قوس‌های هلالی و نیم ستون‌های آجری نشان‌دهنده این است که این بنا مربوط به دوره قاجاراست.

- «عمارت باغ سپهدار»
این باغ مشجر و محصور، منسوب به «محمدولی خان سپهسالار تنکابنی» و دارای عمارتی دو طبقه با حوض و آب جاری است. این عمارت به اوایل دوران پهلوی تعلق دارد. نمای ضلع شمالی این بنا رو به سمت خیابان فلسطین است. این عمارت شبیه کوشک ساخته شده و ایوانی دور آن قرار دارد. در طبقه همکف این عمارت، یک راهرو یا سالن مرکزی و تعدادی اتاق با کاربری خدماتی، و در طبقه بالای آن یک تالار مستطیل شکل کشیده و تعدادی اتاق قرار گرفته است. ضلع شرقی و غربی این بنا دارای هفت ستون و دو ستون مشترک در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالی و جنوبی آن پنج ستون وجود دارد. همچنین کف عمارت اندکی بالاتر از کف حیاط قرار گرفته است.

خانه‌های تاریخی قزوین در بوته فراموشی
«خانه مؤمنان» یکی از این خانه‌های تاریخی است که از بنا‌های متعلق به دوره پهلوی اول واقع در محله دباغان، یکی از ۳۰ خانه تاریخی به ثبت رسیده در قزوین بوده که چند سال اخیر مورد کم‌لطفی قرار گرفته و به محلی برای بزه تبدیل شده است.
بسیاری از قزوینی‌های اصیل، محله دباغان را با خانه مؤمنان می‌شناسند، خانه‌ای که روزگاری محل حیات خانواده‌ای اصیل به نام مؤمنان بوده است.
این بنای نفیس که در مجاورت بقعه متبرکه امامزاده حسین (ع) و مسجد مقبره شهید ثالث واقع شده است، جزو ۶۵ خانه تاریخی شهر قزوین، با شماره ۳۲۱۱۲ در فهرست میراث ملی غیرمنقول کشور به ثبت رسیده است و به دلیل قرارگیری در طرح ساماندهی امامزاده حسین (ع) و کم‌توجهی سازمان میراث فرهنگی حال خوبی ندارد.
براساس آخرین اخبار از وضعیت این بنا، دیوار‌های داخلی، تیر‌های سقف و شیروانی خانه مؤمنان بیش از پیش تخریب و این خانه تاریخی به محلی برای تجمع معتادان تبدیل شده است.
البته افرادی نیز به تصور وجود گنج به این خانه نفیس و ویرانه دست‌اندازی‌هایی داشته‌اند و با حفاری در زیرزمین این بنا و سرقت درها، پنجره‌ها و سایر موارد قابل فروش، نفس این خانه را بریده‌اند.
محله دباغان که این روز‌ها محلی شبیه به مناطق جنگ‌زده است؛ درد دل‌های بسیاری دارد. با یکی از اهالی این محله به نام باباعلی؛ هم‌صحبت شدیم و از خانه مؤمنان پرسیدیم.

صفای خانه مؤمنان به وقت احیای مراسم مذهبی
اکبر باباعلی که نزدیک به ۸۰ سال سن دارد؛ درباره این خانه می‌گوید: مؤمنان یکی از خانواده‌های اصیل قزوینی بودند که نه‌تن‌ها یک خانه در محله دباغان به اسم آنان است، بلکه یک کوچه نیز از این محله به این خانواده تعلق دارد.
وی می‌گوید: دیر زمانی خانه مؤمنان یک محل اجتماع بود و بزرگان محل در حیاط این خانه گرد یکدیگر جمع می‌شدند و درباره موضوعات مهم محلی تصمیم‌گیری می‌کردند.
باباعلی از خاطراتش در خانه مؤمنان به وقت مراسم مذهبی یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: اکثر قدیمی‌های این محله مراسم مذهبی خود را در این خانه گذرانده‌اند و ما نوکری امام حسین (ع) را از خانوداه مؤمنان یادگرفته‌ایم.
وی می‌افزاید: خانه مؤمنان معماری بسیار زیبایی داشت، صفای حیاط خانه مؤمنان، آن زمان که آش نذری را هم می‌زدیم و با بچه هیئتی‌ها آن‌ها را پخش می‌کردیم؛ هیچ وقت از ذهنم خارج نمی‌شود.
محمدحسن سلیمانی رئیس انجمن عالی قاپو و یکی از فعالان عرصه میراث فرهنگی درباره خانه مؤمنان می‌گوید: این خانه تنها یک بنای ارزشمند و نفیس برای محله دباغان نیست؛ بلکه روایت‌گر تاریخ محله دباغان است و بخشی از هویت و شناسنامه شهر قزوین به شمار می‌آید.
او می‌افزاید: این بنا در سال ۹۷ به عنوان یک بنای ارزشمند در فهرست میراث ملی غیرمنقول کشور، به ثبت رسیده است و سازمان میراث فرهنگی وظیفه دارد این بنای نفیس را به عنوان یک ارزش ملی و استانی حفاظت و نگهداری کند.

بی‌توجهی به خانه مؤمنان از دیروز تا به امروز
سلیمانی با اشاره به اینکه خانه مؤمنان در سال‌های قبل دچار ۳۰ درصد تخریب شده بود و امروزه به علت بی‌توجهی مدیریت شهری، دچار ۸۰درصد تخریب شده است؛ می‌گوید: میراث فرهنگی از ابتدای طرح ساماندهی امامزاده حسین (ع) نسبت به این خانه کم‌توجه بوده است. پس از ثبت این بنا، متاسفانه میراث فرهنگی به جای حفاظت و صیانت از بنا‌های ارزشمند قزوین، به فکر خروج این بنا از فهرست آثار ملی بوده است.
سلیمانی می‌گوید: اگر اقدامی برای حفاظت از این بنای نفیس، صورت نگیرد؛ فردا دیر است و باید هرچه زودتر، دور این خانه حصاری کشیده شود تا اقدامات لازم در جهت حفظ و حفاظت از این بنا، صورت گیرد.

میراث فرهنگی پای کار ایستاده است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دراین‌باره می‌گوید: خانه مؤمنان به ثبت ملی رسیده است و پس از بررسی‌های صورت گرفته، تصمیم ستاد ساماندهی طرح امامزاده حسین (ع) این است که این بنا در طرح جدید بازسازی شود.
علیرضا خزائلی می‌افزاید: به تازگی بخش دیگری از این بنا، تخریب شده؛ که پیگیر موضوع هستیم تا مرمت آن هرچه زودتر انجام شود.
خزائلی اضافه کرد: خانه مؤمنان تا به امروز، اما و اگر‌هایی در طرح ساماندهی محله دباغان داشته، اما امروز عزم بر حفاظت و حراست از این بنا است.

خانه تاریخی یزدی‌ها در راه واگذاری به بخش خصوصی
مدیرکل میراث فرهنگی استان قزوین می‌گوید: به منظور احیا و بهره‌برداری بهینه از آثار تاریخی، «خانه یزدی‌ها» به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شد.
به گفته علیرضا خزائلی؛ پس از تایید طرح مطالعاتی سرمایه‌گذار از سوی تیم نظارت و مرمت و تجهیز بنا در بازه زمانی ۶ ماهه، این خانه تاریخی با کاربری فرهنگی، اقامتی و پذیرایی به بهره‌برداری خواهد رسید.
او می‌گوید: واگذاری بنا‌های تاریخی به بخش خصوصی با مشارکت صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی از رویکرد‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای حفاظت و بهره‌برداری بهینه از این آثار به شمار می‌رود که تاکنون مجموعه سعدالسلطنه، گراند هتل و حمام تنکابنی در قزوین از این طریق واگذار شده است.
خانه تاریخی یزدی‌ها (میریان‌زاده) واقع در خیابان مولوی کوی صالحیه از بنا‌های ارزشمند متعلق به دوره قاجار در قزوین است که هفدهم بهمن ماه سال ۸۹ با شماره ۲۹۸۹۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.


مرمت و احیای خانه‌های تاریخی
خانه تاریخی حکیم افضل ازخانه‌های تاریخی به جای مانده از دوره قاجار و متعلق به خاندان افضل در قزوین است که در خیابان سپه بخشی از بافت تاریخی شهر قزوین واقع شده و به دلیل شغل طبابت مالک بنا به نام «خانه حکیم افضل» شناخته می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قزوین می‌گوید: با توجه به قدمت تاریخی، ویژگی‌های معماری و خدمات ارزنده پزشکی که توسط مالک در این خانه ارائه شده، طرح مرمت و احیای آن با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت تا با تبدیل این بنا به اقامتگاه سنتی ضمن حفظ یاد و خاطره خاندان فرهیخته و دانشمند افضل حیاتی دوباره به این خانه تاریخی بخشیده شود.
به گفته خزائلی، پاکسازی زیرزمین، طبقه همکف و حیاط، احداث کانال رطوبتی و احیا کانال‌های موجود، استحکام بخشی پایه‌ها، استحکام بخشی طاق‌ها و تویزه‌ها و اجرای طاق‌ها در طبقه زیرزمین و استحکام‌بخشی پایه و دیوار‌ها و اجرای طاق در طبقه همکف این خانه تاریخی انجام شده است.
او اظهارامیدواری می‌کند: سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با استفاده از بسته‌های تشویقی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مانند مرمت‌های مشارکتی و ارائه تسهیلات در مرمت و بهره‌برداری از این بنا‌ها مشارکت کنند تا بتوان در جهت رشد و رونق گردشگری استان گام بردارند.
خانه تاریخی نبوی از بنا‌های ارزشمند ثبت شده در فهرست آثار ملی و مربوط به دوره قاجار است که ساماندهی و مرمت آن با تامین اعتبار از سوی مالک بنا در حال انجام است.
معاون میراث فرهنگی استان قزوین می‌گوید: دراین طرح که از اوایل آبان آغاز شده، اقدام‌های مرمتی همچون برداشت بخش‌های فرسوده و اجرای مجدد، مرمت نما و آجرکاری بدنه داخلی، تخلیه خاک نخاله آب‌انبار، مرمت سنگ‌های ازاره، اجرای کانال رطوبتی و مرمت در و پنجره و تزئینات بنا انجام می‌شود.
خانه تاریخی نبوی نزدیک امامزاده علی (ع) کوی نبوی واقع شده و یازدهم مرداد سال ۸۴ با شماره ۱۲۶۱۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مزایده خانه‌های تاریخی برای احیای دوباره
دو خانه تاریخی قزوین با هدف ساماندهی و باززنده‌داری از سوی صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی کشور به مزایده گذاشته شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین می‌گوید: این دو بنای تاریخی شامل خانه بهروزی و خانه اسدی هستند.
خزائلی با بیان اینکه هر دوی این خانه‌ها مربوط به دوره قاجاریه هستند، می‌افزاید: این بنا‌ها با هدف احیا، مرمت و ساماندهی به شکل حق بهره‌برداری در مدت زمان معین به متقاضیان بخش خصوصی واگذار می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین می‌گوید: صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی کشور از متقاضیان واجد شرایط برای بهره‌برداری از این بنا‌ها درخواست کرده تا اسناد مزایده را از دبیرخانه کمیسیون مزایده این صندوق و پایگاه اینترنتی آن دریافت کنند.
به گفته خزائلی، یکی از سیاست‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در جهت حفظ و احیای بنا‌های تاریخی، واگذاری یا اجاره آن‌ها برای بهره‌برداری در قالب‌های مختلف از جمله اقامتی، پذیرایی و فعالیت‌های فرهنگی به مدت مشخص به بخش خصوصی است.

راه‌اندازی خانه شیرینی سنتی در دل خانه‌های تاریخی
خانه شیرینی سنتی در قزوین برای توسعه کسب و کار این نوع شیرینی و معرفی این محصول به گردشگران و ایجاد گردش مالی بیشتر برای تولیدکنندگان در یکی از خانه‌های تاریخی شهر ایجاد می‌شود.
معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان قزوین می‌گوید: طرح ایجاد خانه شیرینی سنتی قزوین پس از بررسی در کمیته میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و با توجه به جایگاه و آمیختگی این کسب‌وکار با پیشینه تاریخی قزوین از سوی این شرکت با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اجرا می‌شود.
شهریار کشاورز برندسازی، استفاده از ظرفیت‌های گردشگری غذا و خوراکی‌های سنتی استان، ارائه تولیدات جدید و مبتنی بر خواست و نیاز جامعه، فعالیت در حوزه آموزش و معرفی شیرینی قزوین را اصلی‌ترین اهداف ایجاد خانه شیرینی سنتی قزوین اعلام می‌کند.
او با بیان اینکه در این خانه آموزش، پخت و عرضه انواع شیرینی‌های سنتی قزوین تدارک دیده شده است، می‌افزاید: توسعه کسب‌وکار شیرینی سنتی قزوین می‌تواند موجب پویایی تولید این محصول شده و به رشد صنایع کوچک مرتبط با آن بینجامد و همچنین به رونق گردشگری قزوین کمک کند.
به گفته کشاورز؛ با ایجاد خوشه شیرینی سنتی و باقلوای قزوین، در حال حاضر ۲۶۰ واحد تولیدی، صنفی و خانگی تولید شیرینی سنتی در استان قزوین به ثبت رسیده که از این تعداد ۱۹۵ واحد در حوزه باقلوا و ۱۲ نوع شیرینی سنتی در حال فعالیت هستند.

احیای خانه‌های تاریخی از اولویت‌های میراث فرهنگی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین می‌گوید: احیای خانه‌های تاریخی از طریق واگذاری به بخش خصوصی از اولویت‌های میراث فرهنگی قزوین است.
علیرضا خزائلی می‌افزاید: خانه تاریخی یزدی‌ها به بخش خصوصی واگذار شد و همچنین فراخوان عمومی واگذاری حق بهره‌برداری خانه‌های تاریخی خطیبی، زینعلی و اسدی نیز منتشر شده است.
او می‌گوید: صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری بنا‌های تاریخی به نمایندگی از وزرات میراث فرهنگی کار احیای بنا‌های تاریخی واجد شرایط را از طریق واگذاری به متقاضیان سرمایه‌گذاری دنبال و پیگیری می‌کند.
به گفته خزائلی؛ خانه‌های تاریخی می‌توانند پس از مرمت یا ساماندهی با کاربری‌های پذیرایی، اقامتی و فرهنگی به فعالیت بپردازند و دولت در این راستا از مالکان یا سرمایه‌گذاران حمایت‌های لازم را به عمل خواهد آورد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین می‌گوید: اگر مالکان خانه‌های تاریخی امکان سرمایه‌گذاری یا تمایلی برای احیای این بنا‌ها و استفاده از تسهیلات نداشته باشند از طریق واگذاری می‌توانند به حفظ و احیای این بنا‌ها کمک کنند.
او می‌افزاید: گراند هتل قزوین نیز با تلاش صندوق احیا و بهره‌برداری بنا‌های تاریخی به بخش خصوصی واگذار شده و در حال مرمت است و پس از پایان کار مرمت، بهره‌برداری از آن به عنوان فضای اقامتی، پذیرایی و فرهنگی آغاز خواهد شد.

استقرار مرکز نوآوری صنایع فرهنگی در خانه‌های تاریخی
رئیس مرکز خدمات تخصصی هنر و معماری جهاد دانشگاهی قزوین می‌گوید: مرکز خدمات تخصصی هنر و معماری وابسته به معاونت پژوهشی این واحد تنها مرکز خدمات تخصصی با موضوع کلان هنر و معماری است که در سطح کشور به دستگاه‌های اجرایی، حوزه‌های مختلفی که در زمینه‌ی هنر و معماری فعالیت دارند و اثرگذار هستند و عموم مردم که به این موارد نیاز دارند، خدمات ارایه می‌دهد.
دلزنده می‌افزاید: مهم‌ترین هدفی که این مرکز طی سال گذشته دنبال کرده نگاه تخصصی محور با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان، کشور و حوزه فرهنگی ایران در منطقه است، این ظرفیت‌ها به میراث فرهنگی، تاریخی و گردشگری بازمی‌گردد و باید بتواند یکسری اقدامات و فعالیت‌ها را با نگاه متفاوت از سربگیرد.
رئیس مرکز خدمات تخصصی هنر و معماری جهاددانشگاهی قزوین می‌گوید: با توجه به ظرفیتی که در ساختار این مرکز وجود دارد ما صرفا در حوزه میراث فرهنگی کار نمی‌کنیم بلکه با سازمان‌های دیگر مانند بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان مسکن و شهرسازی، سازمان اوقاف و امور خیریه و شهرداری‌ها آمادگی همکاری و همراهی خود را اعلام کرده و خدماتی نیز ارایه دادیم.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین می‌گوید: مرمت، ساماندهی و احیای خانه‌های تاریخی از سیاست‌ها و اولویت‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و در این راستا مالکان می‌توانند به شکل مشارکتی با میراث فرهنگی نسبت به مرمت خانه‌های تاریخی خود اقدام کنند.
احسان نورانی می‌افزاید: سرمایه گذاران نیز می‌توانند با سرمایه‌گذاری در جهت احیا و مرمت خانه‌های تاریخی، آن‌ها را در قالب کاربری پذیرایی، اقامتی و فرهنگی مورد بهره‌برداری قراردهند.

فضا‌های تاریخی قزوین ظرفیتی برای راه‌اندازی مراکز فرهنگی
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری می‌گوید: از فضا‌های موجود تاریخی استان برای راه‌اندازی مراکز فرهنگی و اجتماعی مثل کافه کتاب، خانه عکاس، نمایشگاه صنایع دستی، بازارچه زنان، مراکز توانمندسازی سازمان‌های مردم‌نهاد، خانه‌های بوم‌گردی می‌تواند استفاده شود.
مریم بیدخام می‌افزاید: تحقق این هدف موجب احیا و حفظ آثار تاریخی استان و اشتغا‌ل‌زایی می‌شود و هم خانه‌های تاریخی استان را از تبدیل شدن به مراکز حاشیه‌نشینی دور می‌کند.
او می‌گوید: سازمان میراث فرهنگی استان به تنهایی نمی‌تواند این هدف را محقق کند و باید سایر دستگاه‌های عضو کارگروه هم همکاری لازم را داشته باشند و تسهیلات و تمهیدات مورد نظر را برای حفظ این آثار تاریخی فراهم کنند.
قزوین رتبه نخست را از نظر تعداد آثار تاریخی ثبت شده درفهرست آثار ملی را دارد، ولی متاسفانه هنوز هویت فرهنگی آثار تاریخی این ظرفیت بی نظیر بخوبی تبیین نشده است.
همچنین براساس آخرین آمار اعلام شده، ۷۰ خانه تاریخی در قزوین شناسایی شده است.

و اما سخن پایانی
خانه‌های تاریخی ویترین معماری، فرهنگ، هنر و زندگی به سبک ایرانی است که پس از احیا و نوسازی می‌تواند فضای آرام‌بخشی برای گردشگران و ارتباط با گذشتگان را فراهم کند.
خانه‌های تاریخی این فرصت را برای همه فراهم خواهد کرد؛ تا با حضور چند ساعته و یا چند روزه با معماری، فرهنگ و هنر این مرزوبوم بیشتر آشنا شویم؛ چه خوب است است که با برنامه‌ریزی مناسب بتوان علاوه بر احیای خانه‌های تاریخی از این ظرفیت‌ها برای توسعه هر چه بیشتر گردشگری استان قزوین استفاده کرد.

نویسنده: امین فرخی حقیقت