اگر با اثرات مفید جنگلها آشنا باشیم نسبت به حفاظت از این پوششهای سبز بی تفاوت نخواهیم بود.
پوشش جنگلی این منطقه را عمدتا بلوط تشکیل میدهد، اما در کنار این درخت زیبا گونههای دیگری همچون ون، بادام و پسته وحشی هم به چشم میخورند.
درختان زاگرس تامین کننده آب شیرین کشور
درختان زاگرس کارکردشان بیشتر حفاظتی است مثلا یک هکتار جنگل سالانه ۲ و نیم تن اکسیژن تولید میکند که معادل اکسیژن مورد نیاز ۱۰ نفر در همان سال است علاوه بر آن گونههای بلوط در تامین ۴۰ درصد آب شیرین کشور نقش دارند.
در توضیح این نکته رئیس اداره جنگل کاری و جنگل داری اداره کل منابع طبیعی استان کرمانشاه میگوید: برخلاف نواحی خشک که نزولات جوی بصورت رواناب سطحی مسیرش را به سمت رودخانهها و آبراههها پیش میکشد در زیست بوم ناحیه رویشی زاگرس با پوشش جنگلی، آب در سطح خاک نفوذ میکند.
در این منطقه پوشش جنگلی نزولات جوی را رسوب میدهد و همین نفوذ آب در بستر شبکههای مویرگی خاک منشا آب چشمهها و طغیان قناتها و جریان آبهای زیر قشری میشود.
جلیلیان میگوید: اگر دیوارهای به اسم زاگرس وجود نداشت ساختار اقلیمی منطقه چیزی شبیه مناطق مرکزی با اقلیم خشک و نیمه خشک بود.
او معتقد است سرچشمه رودهای کرخه، کارون، زاینده رود و سیمینه رود همین پوششهای جنگلی زاگرس است و همین موضوع میتواند نگرانی از دست دادن این پوششهای جنگلی و تخریب آن را به یک موضوع فرا منطقهی تبدیل کند.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه میگوید: در کنار عواملی همچون چرای بی رویه دام، گرد غبار و توسعه زیرساختها، عواملی همچون آتش سوزی و تامین سوخت هیزمی در حاشیه روستاها هم از دیگر عوامل تهدید کننده منابع جنگلی اند.
سرهنگ نجفی به آتش سوزی ۱۲۰ هکتاری عرصههای مرتعی و جنگلی استان در سال گذشته اشاره میکند و میگوید : هر چند در بیشتر موارد خسارتهای ناشی از حریق سطحی است، اما برای زادآوری مجدد یک درخت بلوط در صورت آسیب جدی ۱۰۰ سال زمان نیاز است.
دیده بانان برای حفاظت از جنگلها به کارگیری شده اند
در بخشی از فعالیتهای کنترلی اداره منابع طبیعی استان برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی در جنگلها، حدود ۱۱ سال میشود که افرادی به نام دیده بان بکار گیری شده اند.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه میگوید : با بکار گیری ۲۵۵ دیده بان معتمد در مناطق بحرانی و نیمه بحرانی استان تلاش شده تا آسیبهای ناشی از حریق در جنگلها کاهش یابد.
آقای حسینی یکی از دیده بانان منابع طبیعی در منطقه سرسبز و جنگلی شبانکاره در شهرستان روانسر است او ۴ سال پیش آموزشهای پیشگیری از حریق، نحوه خاموش کردن آتش سوزیهای احتمالی، استفاده از تجهیزات اطفا حریق و کمکهای اولیه را فراگرفت.
آقای حسینی که خودش دهیار روستا است میگوید: تا کنون در اطفا چندین حریق در منطقه موفق عمل شده و حتی قبل از رسیدن نیروهای عملیاتی آتش نشانی آتش مهار و آسیبها به حداقل رسیده است.
او که یک زاگرنشین است میگوید: اگر آب و هوای منطقه برایت خوشایند باشد و بدانیم که سود حاصل از حفظ درختان به لحاظ جذب توریسم و گردشگری بیشتر از هرکسی به ساکنانش باز میگردد دیگر کسی در حفاظت و حراست از جنگلها کوتاهی نخواهد کرد
در استان کرمانشاه ۱۷۱۹۰۰۰ هکتار اراضی جنگلی و مرتعی وجود دارد که از این مقدار۵۲۷ هزار هکتار پوشش جنگلی است.
درختانی که زخمی ضربه تبر هستند
در جستجوی عواملی که منجر به تخریب جنگلها میشود به منطقهی جلالوند و عثمانوند میرسیم منطقهای در جنوب شرقی کرمانشاه با آب و هوایی کوهستانی و چشمههای تامین کننده آب که از حوضههای آبریز زاگرس نشات میگیرند.
در اطراف برخی از روستاهای این منطقه تنک بودن جنگلها بیشتر به چشم میخورد و تبر محرومیت بدجوری درختان بلوط را نشانه رفته اند.
اهالی این روستاهای محروم بویژه جوانان جویای کار برای فرار از مشاغلی که تا حدودی ممکن است برایشان بار مالی داشته باشد روشهای ساده تری برای کسب در آمد انتخاب میکنند و همین باعث شده تا شغل دامپروری و کشاورزی هم در این روستاها کم رونقتر شود و زغال گیری پدیدهای مرسوم گردد.
دودی که در بسیاری از خانهها بلند میشود حاصل سوختن اعضای پیکر درختان بلوط در کورههایی است که معمولا در حیاط خانهها تعبیه شده اند.
بلوط بعد از سوختن و تبدیل به زغال برای فروش روانهی بازار میشود و یا به علت نبود امکاناتی همچون گاز خانگی برای طبخ غذا از آن استفاده میشود.
عمو کریم نام پیرمردی از اهالی همین منطقه است او که بیش از ۷۰ سال سن دارد میگوید: ۶ فرزندش را با فروش زغال همین بلوطها بزرگ کرده است.
اما حالا منابع طبیعی استان دست بکار شده تا با انجام فعالیتهای فرهنگی و آموزشی نگرش مردم را در منطقهای که اهالی اش چندین نسل است که از طریق فروش زغال بلوط ارتزاق میکنند تغییر دهد وسرسبزی را جایگزین خشکیدگی کند.
مهسا کریمی از تسهیل گران منابع طبیعی است او که در منطقهی جلالوند و عثمانوند در زمینهی فعالیتهای فرهنگی و آموزشی برای روستائیان فعالیت دارد میگوید: اگر مردم را به سمت کشت محصولاتی همچون زعفران و قارچ با صرفهی اقتصادی فراوان ببریم دیگر از بلوطها به عنوان یک منبع درآمد استفاده نمیشود
خانم کریمی ادامه میدهد آموزشهای ترویجی دیگری هم در زمینهی تغذیهی دام، پرورش بوقلمون و... انجام شده است.
البته فعالیتهای تسهیل گرانه به همین جا محدود نمیشود هر چند این فعالیتها نوپاست و مدتی بیشتر ازسه سال از زمان آغاز آن نمیگذرد، اما کسانی که کارشان را زودتر در منطقهی جلالوند و عثمانوند آغاز کرده اند حتی در کشت و باروری محصولات هم موفق عمل کرده اند.
خانم بینش کارشناس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه از جملهی این افراد است او که در روستاهای این منطقه برای حدود ۴۰ نفر در زمینهی کشت زعفران اشتغالزایی کرده است معتقد است با این اقدام، افراد به کشت این محصول راغب شده و تمایل به قطع درختان بلوط هم کمتر شده است.
فرامرزی کارشناس آموزشی ادارهی کل منابع طبیعی استان کرمانشاه هم می گوید: اگر محرومیت از این منطقه رخت بربندد و امکانات اولیه هم برای گرمایش فراهم شود میتوان گفت که بلوط دیگر طعمهی آتش نمیشود.
نویسنده : سحر پیرویسی