اسمشان عجیب و غریب، اما کارشان ساده است برای سلامتی انسانها به پرواز در میآیند.
این حشرات ، شکارچیان آفات هستند و وجودشان سالیانه میتواند به کاهش مصرف چند تن سموم شیمیایی کمک کند و این یعنی تامین سلامتی انسانها و جلوگیری از بروز بیماریهایی که در اثر استفاده بی رویه از سموم اتفاق میافتد
پرورش زنبورهای هاپروبراکن از ده سال پیش در استان کرمانشاه آغاز شد تا برای تولید محصولات ارگانیک به کمک صنعت کشاورزی بیاید
این موجودات کوچک هزینههای کمتری نسبت به استفاده از سموم شیمیایی برای کشاورزان دارند به گونهای که برای از بین بردن یک آفت حداقل ۳ کیلو سم شیمیایی در هر هکتار استفاده میشود و بیش از ۷۰۰ هزار تومان هزینه دارد، اما با رهاسازی حشرات این هزینهها به ۶۰ هزار تومان کاهش مییابد.
مزایای دیگر این زنبورهای مفید را در گفتگو با کارشناس جهاد کشاورزی کرمانشاه جویا میشویم.
خانم الماسی کارشناس حفظ نباتات جهاد کشاورزی است که از دیدگاه کارشناسی به این مسئله میپردازد.
یکی از مهمترین روشها در مدیریت تلفیقی آفات در راستای توسعه کشاورزی پایدار، روش کنترل بیولوژیک است که تعیین کننده بهبود کیفیت و سلامت محصول و افزایش صادرات و کاهش خطرات زیست محیطی است.
او معتقد است: در روش کنترل بیولوژیک مسمومیت ناشی از سموم شیمیایی که هم سلامت مصرف کنندگان و هم سلامت باغداران و کاربران این سموم را به مخاطره میاندازد مرتفع میگردد برای حفاظت از منابع با ارزشی مانند آب و خاک و هوا استفاده از روشهای بیولوژیک ضروری است.
مزیتهای دیگر این روش مبارزه این است که به صورت اختصاصی بر علیه آفت هدف عمل میکند و بر سایر موجودات زنده و حشرات مفید تاثیر سو نمیگذارد.
مقاومت به آفت کشها یکی دیگر از چالشهای سموم شیمیایی است، اما درروشهای تلفیقی و کنترل بیولوژیک احتمال ایجاد مقاومت در اثر استفاده مکرر از سموم کاهش مییابد.
اما شاید برای شما هم جالب باشد که پای صحبتهای یکی از بانوان کار آفرین شهر بنشینید خانم فرجامی فر که ده سال است در این حوزه فعالیت میکند و از سختیها و شیرینیهای این کار میگوید.
او میگوید: ده سال پیش که برای نخستین بار پرورش این زنبور را انجام میدادیم کشاورزان برای استفاده از آنها تردید داشتند چرا که باید قید سم پاشی را میزدند و دسترنج یک ساله شان را به دست زنبورها میدادند.
برای تشویق آنان چند سال به صورت رایگان این زنبورها را در اختیار آنان قرار میدادیم وقتی تاثیر گذاری آنها را میدیدند مشتاق میشدند و حتی سال بعد چند کشاورز دیگر هم با خود میآوردند.
علاوه بر محصولات سالمی که در این باغها و مزارع به دست میآید ساده بودن استفاده از این زنبورها نیز دلیل دیگری بود تا اشتیاق کشاورزان برای استفاده از آنها را بیشتر کند نه نیاز به دستگاه خاصی دارد و نه نیروی کار تنها در یک ساعت میتوانند ۴ تا ۵ هکتار را پوشش دهند.
خانم فرجامی گفت: از حدود اسفندماه آماده سازی اتاقکها را شروع میکنیم ومحیط برای پرورش این موجودات اماده میشود و تقریبا اردیبهشت ماه آماده تحویل به کشاورزان میشود و تا اواخر تیرماه طول میکشد.
او که حالا کارش در تمام استان کرمانشاه شناخته شده است با بیش از هزار کشاورز در استان ارتباط دارد وآن طور که میگوید از یک میلیون زنبور تا ۷ میلیون زنبور تولید داشته است.
این کار آفرین میگوید: با کشاورزان که صحبت میکنم آنها میگویند از ابتدای رشد محصول تا وقتی که روانه بازار میشود ۸ بار زمین را سمپاشی میکنند علاوه براین حجم زیادی از سموم که وارد آب وخاک و محصولات کشاورزی میشود کشاورزانی که در تماس با این سموم هستند نیز در معرض آسیب قرار دارند، اما با استفاده از این حشرات این مشکلات به طور چشمگیری کاهش مییابد.
از او پرسیدم در این مسیر چه مشکلاتی سر راه شما قرار دارد میگوید کار کردن با موجودات زنده کار سختی است.
این حشرات باید یک روزه باشند و در موعد مقرر به سرعت به دست کشاورزان برسند زنبورهایی که چند روز از نگه داری آنها میگذرد کارایی زیادی ندارند علاوه بر این باید صبح و غروب که هوا خنک است در زمین رهاسازی شوند گرما باعث از بین رفتن این موجودات میشود.
در پایان صحبتها از خانم فرجامی میپرسم خاطرهای از این ده سال فعالیت خود دارید که شنیدنش برای مخاطبان شیرین باشد میگوید: خیلی جالب است که بگویم بسیاری از دوستان نام مرا به اسم زنبور در گوشیهای همراهشان ذخیره کرده اند و این را وقتی چند باردیدم تا مدتها لبخند بر چهره ام مینشست.
خانم احمدی هم که یکی دیگر از تولید کنندگان این زنبورها است به هزینههای بالای تولید این زنبورها اشاره میکند و میگوید: هزینههای تولید نگهداری و کارگران زیاد است بنابران نیاز به حمایتهایی داریم که باید از سوی مسئولان به سرانجام برسد.
اگر میخواهید نحوه فعالیت این زنبور را بدانید باید بگویم که این زنبورها کرمها و لارورهای زمینهای کشاورزی را شناسایی و پس از نیش زدن ان را فلج و به این ترتیب این آفات از بین میرود همچنین آنها تخم خود را روی این حشرات میگذارند و موجب میشوند زنبور دوباره تکثیر شود و در صورت لزوم با آفات مبارزه کند
به گفته کارشناسان برای هر هکتار زمین هزار زنبور استفاده میشود و در مزارع نخود در دو مرحله رهاسازی صورت میگیرد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه نیز در گفتگویی آماری از نحوه فعالیت این مبارزه ارائه داد و گفت: سال گذشته با استفاده از روشهای غیر شیمیایی مبارزه با آفات حداقل ۱۵۰ تن مصرف سموم کشاورزی در استان کرمانشاه کاهش یافته است.
شریفی افزود: امسال ۲۰ میلیون زنبور هابروبراکن در ۲۰ هزارهکتار از اراضی کشاورزی استان کرمانشاه رها سازی میشوند.
مزارع نخود ذرت گوجه فرنگی از محصولاتی هستند که مبارزه بیولوژیک با حشرات در انها صورت میگیرد.
ذکر دونکته در این گزارش اهمیت دارد اول حمایت مسئولان از کار آفرینان که هزینههای زیادی برای پرورش متقبل میشوند، اما سود کمی عایدشان میشود این زنگ خطر وجود دارد که این اقدام خوبی که سالها برای نهادینه کردن ان زحمت کشیدند را رها کنند و به کار دیگری روی بیاورند که ممکن است موجب بازگشت کشاورزان به همان روشهای سموم شیمیایی و تهدید سلامت انسانها منجر شود.
دوم آنکه پس از گذشت ده سال هنوز جای کار فراوانی برای استفاده از این موجودات زندهی مفید وجود دارد در بیشتر مزارع قالب مبارزات سموم شیمیایی است وباید با فرهنگسازی استفاده از این مواد مضر و بیماری زا را تا سطح قابل قبولی کاهش دهیم.
گزارشگر: زهره زندیه