ابریشم؛ هم تجارت، هم هنر

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان شمالی، درختان ۵۰۰ساله توت در خراسان شمالی خبر می‌دهد که پرورش کرم ابریشم از دیر باز در این استان مرسوم بوده است البته این به این معنا نیست که پرورش کرم ابریشم فقط ۵۰۰سال قدمت بلکه نقوش و پارچه‌های ابریشمی گواهی می‌دهد که این کار قدمتی بیش از درختان توت بر جای مانده، دارد همین حالا خراسان شمالی به لحاظ تعداد درختان توت رتبه چهارم کشوری را دارد و به لحاظ بهره وری رتبه نخست دارد.

تجربه دیرین اینجا خود را نشان می‌دهد که به رغم توتستان‌های کم، بهره وری در صنعت ابریشم در این استان بالاست. شاید کمترین خانه روستایی و یا باغی باشد که در خراسان شمالی درخت توت نداشته باشد.

نوغانداران چگونه حمایت می‌شوند؟
جهاد کشاورزی تخم نوغان را در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد، هر جعبه ۱۵هزار تومان، یوسفی رئیس جهاد کشاورزی خراسان شمالی می‌گوید هر که در بازار پیله ابریشم سرمایه گذاری کند حمایت می‌شود، ایجاد کارگاه‌های فراوری و از همه مهم‌تر کارگاه‌های آموزشی و معرفی دستگاه‌های جدید و بروز از حمایت‌های جهاد کشاورزی برای توسعه نوغانداری است.

یک نمونه از حمایت
در روستای قتلیش جمعی از تولیدکنندگان و پرورش دهندگان کرم ابریشم دور هم جمع شدند و برای در آمد بهتر، شرکت تعاونی تشکیل دادند. شرکت تعاونی وحدت روستای قتلیش به خوبی نشان می‌دهد نظارت کار فرما و تلاش جمعی را ارسلان پاکنام مدیر تعاون کار و رفاه اجتماعی بجنورد گردش مالی تعاونی وحدت روستای قتلیش را بسیار مطلوب می‌داند و می‌گوید گردش مالی این تعاونی حکایت از شغل پایدار با کرم ابریشم خبر می‌دهد.

مصوبات سفر رهبری در جاده ابریشم
تجربه دیرین و فرصت امروز خراسان شمالی در حوزه نوغانداری آنقدر قابل توجه بود که در سفر مقام معظم رهبری به خراسان شمالی در سال۱۳۹۱ یکی از مصوبات سفر توسعه نوغانداری بود.
اعتبارات این سفر و توجه رهبری به این اشتغال زایی این بخش تولیدی باعث شد برخی روستا‌ها جانی دوباره بگیرند. در سفر ۱۹مهر۱۳۹۱ ایشان به خراسان شمالی بیش از یک میلیارد تومان برای نوغانداری در نظر گرفته شد. این اعتبارات موجب شد نوغانداری برخی مناطق خراسان شمالی که در معرض آسیب بود از خطر جدی نجات یابند. عموما مشکل این مناطق توتستان‌ها بود که به سبب خشکسالی آسیب دیده بود و یا امکان گسترش آنها نبود.

رونق کلاته ابریشم از محل اعتبارات سفر رهبری
روستای ترکمن نشین کلاته ابریشم در مرز ترکمنستان یکی از روستا‌هایی بود که از قدیم اقتصاد ش بر محور ابریشم بود، اما به سبب کمبود درختان توت این اقتصاد دچار تنش شده بود امام قلی سرفراز یکی از اهالی روستا می‌گوید در روستا فقط ۲۰۰درخت توت باقی مانده بود. با اعتبارات سفر مقام معظم رهبری آبیاری قطره‌ای در کلاته ابریشم راه افتاد و حالا ۲۳هزار اصله درخت توت در کلاته ابریشم پرورش یافته است که این تعداد درخت توت چند نسل نوغانداری را در کلاته ابریشم بیمه می‌کند.

یکی از نوغانداران کلاته ابریشم در حالی که با زن و بچه هایش مشغول جمع آوری پیله های‌تر بود می‌گفت ماهانه ۷میلیون تومان در این فصل در آمد دارد و این برای خانوار روستایی در آمد خیلی خوبی است.

بهره وری از ابریشم
برایم سئوال بود که چگونه خراسان شمالی در زمینه توتستان‌های مقام چهارم را دارد، اما در بهره وری مقاوم اول را. پاسخ این سئوالم را در کلاته ابریشم دیدم.

از یک طرف مردم از درختان توت و پیله‌تر در آمد داشتند و از طرفی با تولید نخ‌های ابریشمی و رنگ کردن آن امرار معاش می‌کردند. تمام زیبایی چیزی بود که تا به حال به عمرم ندیده بودم و آن بافت فرش دوروی ابریشمی بود که تعیین قیمت برای آن مشکل است و در دیگر مناطق ایران و جهان نمونه ندارد.

روسری‌های زیبای ابریشمی که تا ۳میلیون تومان قیمت داشت از دیگر محصولاتی بود که از محل نوغانداری و پرورش کرم ابریشم در این روستا تولید می‌شد. صنعت ابریشم مثل جاده ابریشم اشتغالزا و پردرآمد است. ایجاد بازارچه ها‌ی محصولات ابریشمی ضمن رونق بخشی می‌تواند نشان دهد این صنعت چه جاذبه تجاری و هنری دارد.

نویسنده: سمانه بازرگان