در روز عاشورا چه اعمالی توصیه شده است؟
امروز دهم محرم الحرام و روز عاشورای حسینی است. مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان در خصوص روز عاشورا اعمالی را نقل کرده است.
به گزارش خبرنگار معارف گروه علمی فرهنگی هنری
خبرگزاری صدا و سیما، امروز دهم محرم الحرام و روز عاشورای حسینی است. مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان در خصوص روز عاشورا اعمالی را نقل کرده است که در ادامه میخوانید:
روز شهادت سیدالشهداء و روز مصیبت و حزن ائمه طاهرین و شیعیان ایشان است و در این روز سزاوار است شیعیان مشغول کاری از کارهای دنیا نگردند و برای خانه خود چیزی ذخیره نکنند و مشغول گریه و نوحه و مصیبت باشند و عزاداری حضرت امام حسین (علیهالسلام) را بر پا کنند و اشتغال به ماتم داشته باشند به صورتی که در ماتم عزیزترین اولاد و اقوام خود اشتغال میورزند و آن حضرت را به «زیارت عاشورا» که پس از این در باب زیارات بیاید، زیارت کنند و در نفرین و لعن بر قاتلان آن حضرت بکوشند و یکدیگر را در مصیبت آن وجود مقدّس به این جملات تعزیت گویند:
أَعْظَمَ اللّٰهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ، وَجَعَلَنا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ.
خدا مزدهای ما را به خاطر سوگواریمان برای حسین (درود بر او باد) بزرگ گرداند و قرار دهد ما و شما را از خون خواهانش به همراه، ولی اش امام مهدی از خاندان محمّد (درود بر ایشان باد).
سزاوار است در این روز مقتل [یعنی کتابهایی که پیرامون واقعه کربلا نگاشته شده است]بخوانند و یکدیگر را بگریانند؛ روایت شده: که، چون حضرت موسی به ملاقات خضر و فرا گرفتن بعضی از حقایق از آن حضرت مأمور شد، اول چیزی که در هنگام ملاقات بین ایشان مذاکره شد، این بود که خضر برای حضرت موسی مصائب و بلاهایی را که بر آل محمّد (صلیاللهعلیهوآله) وارد میشود بیان کرد و هر دو گریستند و گریستن ایشان شدّت گرفت.
از ابن عباس روایت شده است: در ذیقار خدمت حضرت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) رسیدم، صحیفهای به خط خود و دیکته شده پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) بیرون آورد و از آن صحیفه برای من خواند، در آن صحیفه مقتل امام حسین (علیهالسلام) بود و اینکه چگونه شهید میشود و چه کسی او را به شهادت میرساند و چه کسی او را یاری میکند و چه کسی با او شهید میشود، پس آن حضرت گریه کرد گریهای سخت و مرا به گریه انداخت.
فقیر گوید: اگر مقام را گنجایش بود، مختصر مقتلی در اینجا ذکر میکردم، امّا محل را گنجایش آن نیست؛ هر که بخواهد به کتابهای ما در زمینه مقتل رجوع کند.
در هر صورت اگر کسی در این روز نزد قبر مطهّر آن حضرت باشد و مردم را آب دهد، مانند کسی است که لشگر آن جناب را آب داده باشد و با آن حضرت در کربلا حاضر بوده و خواندن «هزار مرتبه» سوره «توحید» در این روز فضیلت بسیار دارد و روایت شده: که خدای رحمان بهسوی او نظر رحمت کند و سید برای این روز دعایی نقل کرده شبیه به «دعای عشرات»، بلکه موافق بعضی روایات ظاهراً خود آن دعا باشد.
شیخ طوسی از عبدالله بن سنان از امام صادق (علیهالسلام) چهار رکعت نماز و دعایی نقل کرده است که باید در این روز در حدود صبح یا نزدیک ظهر بخواند، ما به خاطر اختصار ذکر نکردیم؛ هر که خواهان است به «زاد المعاد» رجوع کند.
و نیز شایسته است که شیعیان در این روز بیآنکه قصد روزه کنند، از خوردن و آشامیدن امساک نمایند؛ و در پایان روز، پس از عصر غذا بخورند به غذایی که اهل مصیبت میخورند، مانند ماست یا شیر و امثال آنها، نه مثل غذاهای لذیذ و جامههای پاکیزه بپوشند و به هیئت صاحبان مصیبت دگمهها را بگشایند و آستینها را بالا بزنند.
و علامه مجلسی در «زاد المعاد» فرموده: بهتر آن است که روز نهم و دهم را روزه نگیرد، زیرا بنیامیه این دو روز را برای برکت و شماتت بر قتل آن حضرت روزه میگرفتند و به دروغ، احادیث بسیار در فضیلت این دو روز و روزه آنها را به حضرت رسول (صلیاللهعلیهوآله) نسبت دادهاند و از طریق اهلبیت احادیث بسیاری در مذمّت روزه این دو روز به ویژه روز عاشورا وارد شده و نیز بنیامیه (علیهم اللعنه) برای برکت، آذوقه سال را در روز عاشورا ذخیره میکردند!
به این خاطر از حضرت رضا (علیهالسلام) روایت شده: هر که کوشیدن در حوائج خود را در روز عاشورا ترک کند و به دنبال کاری نرود، حقتعالی حوائج دنیا و آخرت او را برآورد و هر که روز عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه او باشد، حقتعالی روز قیامت را روز شادی و سرور و خوشحالی او گرداند و دیدهاش در بهشت به ما روشن شود؛ هر که روز عاشورا را روز برکت نامد و در آن روز برای منزل خود چیزی ذخیره کند خدا آن ذخیره را برای او مبارک نکند و روز قیامت با یزید و عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد (علیهم اللعنه) محشور گردد؛ بنابراین انسان باید در روز عاشورا مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد، بلکه در گریه و نوحه و مصیبت باشد و اهل خانه خود را دستور دهد که عزای آن حضرت را بپا دارند و مشغول ماتم و سوگواری باشند، چنانکه در سوگ عزیزترین اولاد و اقوام خود مشغول میشوند و در آن روز بیآنکه قصد روزه کنند، از خوردن و آشامیدن امساک ورزند و در پایان روز پس از عصر غذا بخورند گرچه به جرعه آبی باشد و روزه کامل نگیرند، مگر آنکه در خصوص آن روز روزه واجب داشته باشد که به نذر یا مثل آن بر او واجب شده باشد و در آن روز در خانه خود آذوقه ذخیره نکند و لب به خنده نگشاید و به لهو و لعب نپردازد و «هزار مرتبه» قاتلان آن حضرت را لعنت کند و بگوید:
اللّٰهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ.
خداوندا بر قاتلان حسین (علیهالسلام) لعنت فرست.
پس برخیز و به رسول خدا و علی مرتضی و فاطمه زهرا و امام مجتبی و سایر امامان از ذُریه سیدالشهدا (سلام الله علیهم) سلام کن و ایشان را بر این مصائب جانکاه با دل سوخته و چشم گریان تسلیت بگو و این زیارت را بخوان:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ إِبْراهِیمَ خَلِیلِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ مُوسیٰ کَلِیمِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ عَیسیٰ رُوحِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ لِیِّ اللّٰهِ.
سلام بر توای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر توای وارث نوح پیامبر خدا، سلام بر توای وارث ابراهیم دوست خدا، سلام بر توای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر توای وارث عیسی روح خدا، سلام بر توای وارث محمّد محبوب خدا، سلام بر توای وارث علی امیرمؤمنان، ولی خدا.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ الْحَسَنِ الشَّهِیدِ سِبْطِ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْبَشِیرِ النَّذِیرِ وَابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبا عَبْدِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَةَ اللّٰهِ وَابْنَ خِیَرَتِهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ثارَ اللّٰهِ وَابْنَ ثارِهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ.
سلام بر توای وارث حسن شهید نواده رسول خدا، سلام بر توای فرزند رسول خدا، سلام بر توای فرزند بشارتدهنده و بیمدهنده و فرزند آقای جانشینان، سلام بر توای فرزند فاطمه بانوی بانوان جهانیان، سلام بر توای اباعبدالله، سلام بر توای برگزیده خدا و فرزند برگزیده خدا، سلام بر توای خون خدا و فرزند خون خدا، سلام بر توای تنهایی که انتقام خونت گرفته نشد.
السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْإِمامُ الْهادِی الزَّکِیُّ وَعَلَیٰ أَرْواحٍ حَلَّتْ بِفِنائِکَ، وَأَقامَتْ فَی جِوارِکَ، وَوَفَدَتْ مَعَ زُوَّارِکَ، السَّلامُ عَلَیْکَ مِنِّی مَا بَقِیتُ وَبَقِیَ اللَّیْلُ وَالنَّهارُ، فَلَقَدْ عَظُمَتْ بِکَ الرَّزِیَّةُ، وَجَلَّ الْمُصابُ فِی الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُسْلِمِینَ وَفِی أَهْلِ السَّمَاواتِ أَجْمَعِینَ وَفِی سُکَّانِ الْأَرَضِینَ فَإِنَّا لِلّٰهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، وَصَلَواتُ اللّٰهِ وَبَرَکاتُهُ وَتَحِیَّاتُهُ عَلَیْکَ وَعَلَیٰ آبائِکَ الطَّاهِرِینَ الطَّیِّبِینَ الْمُنْتَجَبِینَ وَعَلَیٰ ذَرارِیهِمُ الْهُداةِ الْمَهْدِیِّینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ وَعَلَیْهِمْ، وَعَلَیٰ رُوحِکَ وَعَلَیٰ أَرْواحِهِمْ، وَعَلَیٰ تُرْبَتِکَ وَعَلَیٰ تُرْبَتِهِمْ؛ اللّٰهُمَّ لَقِّهِمْ رَحْمَةً وَرِضْواناً وَرَوْحاً وَرَیْحاناً.
سلام بر توای امام راهنما و پاک و بر ارواحی که به آستانت فرود آمدند و در جوارت اقامت گزیدند و همراه زائرانت وارد شدند، از من بر تو سلام تا زندهام و تا شبوروز برپاست، همانا عزای تو بزرگ است و سوگواری در میان مؤمنان و مسلمانان و در همگی اهل آسمانها و ساکنان زمین عظیم است، همه ما از خداییم و به سوی او باز میگردیم، درودها و برکات و تحیات خدا بر تو و بر پدران پاک و پاکیزه و نجیبت و بر فرزندان راهنمای رهیافته آنان. سلام بر توای مولایم و بر ایشان و بر روح تو و روح آنان و بر خاکت و بر خاکشان؛ خدایا رحمت و خشنودی روح و ریحان بر آنان بیفکن.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَبا عَبْدِ اللّٰهِ، یَا ابْنَ خاتَمِ النَّبِیِّینَ، وَیَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ، وَیَا ابْنَ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ، یَا ابْنَ أَبَاالشُّهَداءِ. اللّٰهُمَّ بَلِّغْهُ عَنِّی فی هٰذِهِ السَّاعَةِ وَفِی هٰذَا الْیَوْمِ وَفِی هٰذَا الْوَقْتِ وَفِی کُلِّ وَقْتٍ تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَسَلاماً، سَلامُ اللّٰهِ عَلَیْکَ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَکاتُهُ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْعالَمِینَ وَعَلَی الْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَکَ سَلاماً مُتَّصِلاً مَا اتَّصَلَ اللَّیْلُ وَالنَّهارُ.
سلام بر توای مولایمای اباعبدالله،ای فرزند خاتم انبیا وای فرزند آقای جانشینان وای فرزند بانوی بانوان جهانیان، سلام بر توای شهید،ای فرزند شهید،ای برادر شهید،ای پدر شهیدان، خدایا از سوی من به حضرت او برسان، در این ساعت و در این روز و در این وقت و در همه وقت، تحیت بسیار و سلام، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو،ای فرزند آقای جهانیان و بر شهید شدگان با تو، سلامی پیوسته، به پیوستگی شب و روز.
السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَیٰ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَی الشُّهَداءِ مِنْ وُلْدِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ، السَّلامُ عَلَی الشُّهَداءِ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ، السَّلامُ عَلَی الشُّهَداءِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَی الشُّهَداءِ مِنْ وُلْدِ جَعْفَرٍ وَعَقِیلٍ، السَّلامُ عَلَیٰ کُلِّ مُسْتَشْهَدٍ مَعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ؛ اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبَلِّغْهُمْ عَنَّی تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَسَلاماً.
سلام بر حسین فرزند علی شهید، سلام بر علی فرزند حسین شهید، سلام بر عبّاس فرزند امیرمؤمنان شهید، سلام بر شهیدان از فرزندان امیرمؤمنان، سلام بر شهیدان از فرزندان حسن، سلام بر شهیدان از فرزندان حسین، سلام بر شهیدان از فرزندان جعفر و عقیل، سلام بر همه شهیدان همراه آنان از مؤمنان؛ خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و از سوی من درود بسیار و سلام فراوان به ایشان برسان.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللّٰهِ أَحْسَنَ اللّٰهُ لَکَ الْعَزاءَ فَی وَلَدِکَ الْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَافاطِمَةُ أَحْسَنَ اللّٰهُ لَکِ الْعَزاءَ فَی وَلَدِکِ الْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ أَحْسَنَ اللّٰهُ لَکَ الْعَزاءَ فِی وَلَدِکَ الْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ أَحْسَنَاللّٰهُ لَکَ الْعَزاءَ فَی أَخِیکَ الْحُسَیْنِ، یَا مَوْلایَ یَا أَبا عَبْدِ اللّٰهِ، أَنَا ضَیْفُ اللّٰهِ وَضَیْفُکَ وَجارُ اللّٰهِ وَجارُکَ، وَ لِکُلِّ ضَیْفٍ وَجارٍ قِریً وَقِرایَ فِی هٰذَا الْوَقْتِ أَنْ تَسْأَلَ اللّٰهَ سُبْحانَهُ وَتَعَالیٰ أَنْ یَرْزُقَنِی فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ إِنَّهُ سَمِیعُ الدُّعاءِ قَرِیبٌ مُجِیبٌ.
سلام بر توای رسول خدا، خدا شکیباییات را در مصیبت فرزندت حسین نیکو گرداند، سلام بر توای فاطمه، خدا شکیباییات را در مصیبت فرزندت حسین نیکو گرداند، سلام بر توای امیرمؤمنان، خدا شکیباییات را در مصیبت فرزندت حسین نیکو گرداند، سلام بر توای ابا محمّدای حسن مجتبی، خدا شکیباییات را در مصیبت برادرت حسین نیکو گرداند،ای مولای منای اباعبدالله من مهمان خدا و مهمان تو و پناهنده به خدا و پناهنده به توأم، برای هر مهمان و پناهندهای پذیرایی هست، پذیرایی من در این وقت این است که از خدای منزّه برتر بخواهی که آزادی از آتش دوزخ را نصیبم کند، همانا او شنوای دعا و نزدیک و اجابتکننده است.