وکالت بلاعزل چیست

به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما؛ امروزه بسیار شایع است که افراد برای انجام معاملات منقول و غیرمنقول و یا در هنگام عقد ازدواج اقدام به اعطای وکالت بلاعزل می‌کنند. این افراد بدون اینکه به مفاد قانونی و شرایط اعطا و ابطال وکالت بلاعزل واقف باشند حق عزل وکیل را از خود سلب می‌کند.
از آنجایی که وکالت بلاعزل قابل فسخ نیست بهتر است در هنگام تنظیم قرارداد به تمامی اختیاراتی که می‌دهید توجه کرده و نسبت به آن‌ها مطمئن شوید.

امروزه بسیار شایع است که افراد برای انجام معاملات اموال منقول و غیرمنقول خود اقدام به اعطای وکالت بلاعزل می‌کنند؛ یعنی افراد بدون اینکه به مفاد قانونی، محاسن و پیامد‌ها و مشکلات وکالت بلاعزل واقف باشند حق عزل وکیل را از خود سلب می‌کند.
به عنوان مثال بسیار اتفاق می‌افتد که افراد هنگام خرید و فروش ملک یا ماشین، وکالت نامه بلاعزلی بین یکدیگر رد و بدل می‌کنند یعنی فروشنده پول را کاملاً دریافت می‌کند و به خریدار وکالت بلاعزل می‌دهد که مراحل اداری انتقال را انجام داده و از طرف فروشنده به نام خودش سند بزند.

تعریف عقد لازم و عقد جایز
عقود به اعتبار دوام به عقد لازم و عقد جایز تقسیم می‌شوند. عقد لازم عقدی است که هیچ‌یک از دو طرف حق برهم زدن (فسخ) آنرا ندارد مگر در صورتیکه در آن شرط فسخ ذکر شده باشد مانند عقد بیع، عقد اجاره و ...
عقد جایز نیز عقدی است که هر یک از طرفین در هر زمان که بخواهند می‌تواند آنرا برهم بزند مانند عقد وکالت، عقد ودیعه و ... عقد جایز به موت هر یک از طرفین منفسخ می‌شود.
در قانون مدنی ایران اصل بر لازم بودن عقود است مگر اینکه قانونگذار به جایز بودن عقد تصریح نموده باشد، یعنی اگر تردید داشتیم که عقد لازم است یا جایز باید بگوییم که لازم است.

تعریف عقد وکالت در قانون مدنی
به موجب ماده ۶۵۶ قانون مدنی وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود قرار می‌دهد. اثر وکالت اعطای نیابت و نمایندگی است بنابراین با اعطای وکالت، وکیل واسطه انجام اعمال حقوقی برای موکل می‌شود.
همان طور که پیشتر اشاره شد وکالت عقدی جایز است که با مرگ هر یک از طرفین یا استعفای وکیل یا عزل وکیل توسط موکل و یا با جنون هر یک از طرفین پایان می‌یابد، در واقع وکالت به معنای دادن نمایندگی است، چیزی که در قانون مدنی از آن به عنوان نیابت یاد شده و بر پایه اعتماد است.

تعریف وکالت بلاعزل در قانون مدنی
قانون گذار در ماده ۶۷۹ قانون مدنی به موضوع وکالت بلاعزل اشاره کرده است؛ به موجب ماده مذکور موکل هر وقت که بخواهد می‌تواند وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وی در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. به عنوان مثال در ضمن عقد ازدواج که عقدی لازم است زوج به زوجه وکالت در طلاق می‌دهد لذا نمی‌تواند وکالت خود را پس بگیرد.
البته اسقاط حق عزل تا جایی معتبر است که خلاف نظم عمومی نباشد بنابراین در وکالت عام که ناظر به تمام امور موکل باشد اسقاط حق عزل موکل به طور دائمی باطل است، زیرا اعطای چنین وکالتی با شخصیت و آزادی موکل تعارض دارد و خلاف نظم عمومی است مگر اینکه مقید به مهلت شده باشد.

ماهیت وکالت بلاعزل
درج عقد وکالت در ضمن یک عقد لازم و تبدیل شدن آن به وکالت بلاعزل ماهیت آن را تغییر نمی‌دهد و عقد وکالت همچنان یک عقد جایز است و با فوت یا جنون هر یک از طرفین مرتفع می‌شود و از این جهت فرقی بین وکالت مطلق و وکالت بلاعزل وجود ندارد بلکه در این نوع وکالت صرفا موکل حق عزل وکیل را در مدت محدود یا نامحدود از خود ساقط نموده یا حق استعفای وکیل از وی سلب می‌گردد.

انجام مورد وکالت توسط خود موکل
چه وکالت نامه ساده باشد و چه بلاعزل، موکل خودش می‌تواند عمل وکالت را انجام دهد، یعنی این حق فقط منحصر به وکیل نیست.
اما باید به این نکته اشاره کرد که انجام مورد وکالت به وسیله شخص موکل هنگامی بدون اشکال است که با حقوق وکیل در تعارض نباشد.
به عنوان مثال اگر فروشنده مالی را به دیگری بفروشد و به خریدار وکالت بلاعزل برای انتقال رسمی مال مورد معامله بدهد، فروشنده دیگر نمی‌تواند مال را به شخص ثالثی انتقال دهد اگر این کار را انجام دهدعمل او جرم و فروش مال غیر محسوب می‌شود.

دردسر‌ها و مشکلات وکالت بلاعزل
وکالت بلاعزل در امور جزئی داده می‌شود نه کلی، زیرا اعطای وکالت بلاعزل در تمام امور و به طور دائمی با شخصیت و آزادی موکل تعارض دارد مگر اینکه چنین وکالتی مقید به زمان شده باشد.

وکالت بلاعزل جهت انجام تمامی امور حتی فروش ملک و سایر اموال توسط وکیل قابل تنظیم است.
به عنوان مثال اکثر مردم هنگام خرید و فروش ملک یا ماشین وکالت بلاعزل می‌دهند یعنی فروشنده پول را به طور کامل دریافت می‌کند سپس به خریدار وکالت بلاعزل می‌دهد تا مراحل اداری انتقال را انجام دهد و از طرف فروشنده وکیل باشد که به نام خودش سند بزند، اما غافل از اینکه وکالت بلاعزل با فوت یا جنون هر یک از طرفین فسخ می‌شود در این حالت خریدار دیگر نمی‌تواند مال خریداری شده را به نام خود سند بزند و باید تنظیم سند از طریق وراث متوفی صورت بگیرد.

وکالت زن در طلاق
وکالت بلاعزل فقط در بحث اموال کاربرد ندارد؛ بلکه در احوال شخصیه هم از اهمیت خاصی بر خوردار می‌باشد؛ مثلا به موجب مفاد ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق با مرد می‌باشد؛ ولی زن می‌تواند با شرط کردن وکالت طلاق از طرف مرد در ضمن عقد یا حتی پس از وقوع عقد نکاح حق طلاق را داشته باشد.
باید به این نکته توجه کرد که حق طلاق زن، عنوان اشتباهی است که برای وکالت زن در طلاق در عرف به کار می‌رود و معنای حقوقی آن همان وکالت زن در طلاق می‌باشد.
نهایتاً اینکه زن با داشتن وکالت از شوهر برای طلاق، نمی‌تواند از طرف وی به دادگاه مراجعه نماید بلکه لازم است با تفویض وکالت به وکیل دادگستری از طرف همسر برای تقدیم دادخواست طلاق توافقی به دادگاه خانواده مراجعه نماید.
زن می‌تواند با شرط کردن وکالت طلاق از طرف مرد در ضمن عقد یا حتی پس از وقوع عقد نکاح حق طلاق را داشته باشد.