مجید، شکارچی جدید ریزپرنده‌های متجاوز

به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما، یکی از بزرگترین رزمایش‌های نیرو‌های مسلح در سال‌های اخیر، قرار است در هفته جاری و با شرکت یگان‌های مختلف پدافند هوایی سپاه، ارتش و سایر نیرو‌های وابسته، برگزار شود که تست انواع سامانه‌های بومی، از جمله مهمترین بخش‌های آن خواهد بود. از جمله سامانه‌های جدیدی که به نظر می‌رسد قرار است در این رزمایش، به کار گرفته شود، سیستم پدافند هوایی "مجید" است که از جمله به روزترین تجهیزات دفاع هوایی کوتاه برد کشور در حوزه سطح به هوا محسوب می‌شود.

این سامانه برای اولین بار در رژه ۲۹ فروردین سال جاری، در معرض دید عمومی قرار گرفت و در جریان آن رژه، یک تصویر با کیفیت نه چندان مناسب از این سامانه منتشر شد. اما طی روز‌های اخیر، تصاویر بهتر و بیشتری از شلیک این سامانه و هدف قرار دادن یک پهپاد هدف توسط آن منتشر شده که با این اطلاعات، حالا می‌توان با جزییات و دید بهتری به معرفی این سامانه پرداخت.

در سال‌های اخیر توسعه سیستم‌های پروازی بدون سرنشین خصوصا کواد کوپترها، مهمات سرگردان و همچنین توسعه هر چه بیشتر قابلیت پرواز در ارتفاع پست برای بالگرد‌ها و هواپیما‌های جنگی باعث شده تا نیاز به یک سیستم پدافند هوایی ارتفاع پایین برای مقابله با تهدیدات جدید در نقاط مختلف دنیا احساس شود. استفاده از توپ‌های ضد هوایی با ترکیب مهمات هدایت شونده و هدایت‌های اپتیکی و راداری، توسعه موشک‌های دوش پرتاب و حتی توسعه سیستم‌های پدافندی انرژی مستقیم (لیزر و ...) از جمله کار‌های انجام شده در این بخش برای تقویت این حلقه پدافندی است.

سامانه مجید در رژه ۲۹ فروردین سال جاری - در پشت سر آن سامانه راداری کاشف ۹۹

در اطراف کشور ما نیز بحث افزایش وجود سیستم‌های بدون سرنشین هوایی، افزایش خرید موشک‌های کروز و توانایی‌های هوایی چه توسط بازیگران دولتی و چه برخی گروه‌های تروریستی، طی سال‌های اخیر بیشتر مشاهده شده است. در حقیقت سامانه مجید یک پاسخ تقریبا ساده، ارزان و با قابلیت تحرک بالا و استفاده در پلتفرم‌های مختلف توسعه یافته است.

بر اساس تصاویر جدید، دو تیر موشک سامانه جدید که احتمالا AD-۰۸ نام دارد بر پشت یک خودروی سبک تاکتیکی کویران به همراه سامانه اپتیکی کشف و هدایت کننده، نصب شده است. این مسئله به این معنا است که سامانه مورد نظر را می‌توان از پشت تقریبا یک وانت نیز حمل و پرتاب و در نتیجه، دشمن را از نقاط بیشماری غافلگیر کرد. در عین حال زمانی که بتوان این مجموعه را روی یک خودرو در کلاس کویران نصب کرد مشخصا قابلیت توسعه و نصب تعداد بیشتری از آن روی پلتفرم‌های بزرگتر زمینی، مثل انواع تانک‌های قدیمی موجود در کشور با تغییر کاربری وجود دارد که ماحصل آن، داشتن یک لایه پدافندی متحرک برای واحد‌های زرهی و مکانیزه خواهد بود.

کلیپ جدید از آزمایش سامانه پدافند هوایی مجید

برد این موشک در حدود ۸ کیلومتر اعلام شده و با این اوصاف، در کلاس سیستم‌های کوتاه برد به حساب می‌آید. این موشک در مرحله اولیه پرواز از یک شتاب دهنده با دود کم بهره می‌برد که در سناریو‌های درگیری نزدیک به میدان نبرد، امکان شناسایی بصیری مکان این سامانه را کاهش می‌دهد.

نکته مهم بعدی در خصوص ویژگی‌های سامانه مجید، مربوط به سیستم‌های کشف و هدایتی این موشک است که از جمله مهمترین نکات و ویژگی‌های یک سامان پدافندی به حساب می‌آید. بر اساس تصاویر، در کنار دو استوانه حامل موشک یک سیستم کشف اپتیکی نیز وجود دارد که می‌تواند به صورت غیر فعال به جستجو در فضای اطراف پرداخته و اقدام به هدف گیری و انتقال اطلاعات به سامانه تسلیحاتی برای درگیری با هدف کند. اما بر اساس برخی بررسی‌ها و گمانه زنی‌های فنی -از جمله تصاویر رژه ۲۹ فروردین که در بالا به آن اشاره شد- سامانه راداری جدید کاشف ۹۹ نیز توان لینک شدن و تغذیه اطلاعات سیستم پدافندی مجید را دارد.

رادار کاشف-۹۹ ظاهرا علاوه بر کشف ریزپرنده‌ها، توان کشف موشک‌های کروز را نیز دارد و این رادار توان کشف یک موشک کروز با سطح مقطع یک دهم متر مربع و با سرعت ۲ ماخ را در برد ۳۰ کیلومتری را به نام خود ثبت کرده. مشخصات سیستم راداری فوق، اعداد مناسبی را برای دفاع هوایی در ارتفاع پایین نشان می‌دهد و در زمانی که به هر دلیل این سیستم در دسترس نباشد سیستم اپتیکی موجود در سامانه مجید می‌تواند بدون فاش کردن محل سامانه اقدام به کشف و رهگیری اهداف هوایی کند.

موشک جدید ایران شبیه به کدام موشک مشهور است؟

موشک به کار رفته در سامانه جدید احتمالا از نوعی سیستم هدایت حساس به گرما یا تصویر ساز فروسرخ بهره می‌برد. در تصاویر منتشر شده از آزمایش این سیستم موشک و در لحظاتی قبل از برخورد به پهپاد هدف، برای لحظاتی تصویری از سر موشک منتشر شده که احتمال استفاده از سیستم‌های تصویر ساز فروسرخ در این موشک را بسیار تقویت می‌کند. در صورت بهره گرفتن از این قابلیت با توجه به این که موشک نه فقط به دنبال رد حرارت بلکه به دنبال شکل از قبل ذخیره شده هدف در حافظه خود می‌رود اخلال روی آن نیز بسیار سخت خواهد شد.

با توجه به کار رفتن این سیستم موشک مورد نظر در فاز نهایی، از وضعیت شلیک کن فراموش کن بهره برده و تا زمان اصابت به هدف نیاز به ادامه هدایت از طرف واحد پرتاب کننده را نیز ندارد. از نظر بحث مکانیزم برخورد و نابودی هدف نیز باید گفت که این موشک از وضعیت برخورد مستقیم برای هدف قرار دادن بهره می‌برد.

نمایه گرافیکی از موشک AD-۰۸ که در سامانه مجید استفاده می‌شود

موشک AD-۰۸ از نمای نزدیک - به جستجوگر سر موشک دقت کنید

موشک RIM-۱۱۶

شکل ظاهری کلی موشک، از برخی جهات یادآور پرتابه به کار رفته در سامانه RIM-۱۱۶ ساخت شرکت ریتهون آمریکا است. این سامانه به صورت اختصاصی برای دفاع نزدیک از شناور‌های رزمی چندین کشور غربی و متحدان آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد و پلتفرم مشهوری در دنیا به حساب می‌آید.

گزینه‌های دیگر برای استفاده از موشک سامانه مجید

سامانه پدافند هوایی مجید به دلیل اندازه کوچکی که دارد می‌تواند در کنار بحث زمینی، در کاربری‌های دیگری نیز وارد خدمت شود. برای نمونه با تجمیع استوانه‌های حامل موشک و اضافه کردن سیستم هدایت می‌توان انواع شناور‌های سبک و سنگین موجود در نیرو‌های مسلح را با یک لایه پدافندی مطمئن مجهز کرد.

با توجه به تلاش‌ها و تجارب متخصصان بخش‌های مربوطه در نیرو‌های هوافضا و دریایی سپاه که ماحصل آن، تست سامانه مشهور و مدرن سوم خرداد (شکارچی گلوبال هاوک) روی یکی از شناور‌های موشک انداز سپاه بود، می‌توان انتظار داشت تا نمونه‌های دیگر سامانه‌های پدافندی ساخته شده در بخش‌های مختلف صنعت دفاعی، امکان و شرایط تست و استقرار روی شناور‌های موجود در نیرو‌های مسلح کشورمان را پیدا کنند که ابعاد و ویژگی‌های سامانه مجید، کمک خواهد کرد حتی شناور‌های کوچکتر نیز از این قابلیت برخوردار باشند.

برای نمونه نسل جدید شناور‌های سنگین موشک انداز نیروی دریایی سپاه که بر پایه طراحی کاتاماران توسعه پیدا کرده و از نظر فضا برای موشک‌های زیاد دارای محدودیت هستند می‌توانند از این سامانه برای دفاع هوایی بهره ببرند. در عین حال با توجه به اندازه این موشک، احتمال توسعه نمونه هوا به هوای آن نیز وجود داشته و می‌تواند به عنوان گزینه جایگزینی برای موشک‌های قدیمی‌تر موجود در خدمت نیروی هوایی ارتش، روی آن حساب باز کرد.