ایران بی اعتنا به همه اهرمهای فشار آمریکا ازجمله تحریمهای اقتصادی، تهدیدهای نظامی و تلاش برای انزوا در دستیابی به اهداف و کسب منافع مشروع خود بدون هیچ هراسی از دشمنان، به سیاستهایش ادامه میدهد.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما، در مقاله پیش رو به بررسی این موضوع پرداخته می شود که جمهوری اسلامی ایران بی اعتنا به همه اهرمهای فشار آمریکا ازجمله تحریمهای اقتصادی، تهدیدهای نظامی و تلاش برای انزوا ، در دستیابی به اهداف و کسب منافع مشروع خود بدون هیچ هراسی از دشمنان، در راستای سیاستهایش گام برمی دارد.
مقدمه
چهار ماه پس از قطع مذاکرات میان ایران و قدرتهای جهان، انریکه مورا، معاون سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده ارشد مذاکرات روز پنج شنبه برای دیدار با اعضای تیم مذاکره کننده هستهای ایران در تهران حضور داشت. مذاکرات غیرمستقیم درباره برجام آوریل گذشته در وین با میانجیگری سایر اعضای برجام آغاز، ولی از ماه ژوئن و انتخابات ریاست جمهوری ایران متوقف شد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در واشنگتن در حضور خبرنگاران اعلام کرد برای دیدار با مقامات ایرانی در بروکسل آماده است. وی همچنین از ایران خواست برای برگشت به میز مذاکرات لغو تحریمها دیگر وقت را از دست ندهد.
دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از توافق هستهای خارج و تحریمهای علیه ایران را دوباره وضع کرد. تهران هم در پاسخ به صورت گام به گام از تعهدات برجامی خود کاست. ایران غنی سازی اورانیوم را در سطوحی بسیار بالاتر از آنچه که در توافقنامه ممنوع شده بود، شروع کرد. جو بایدن، رئیس جمهور فعلی آمریکا، میگوید اگر ایران به تعهدات برجامی خود بازگردد، واشنگتن نیز به برجام باز میگردد.
آیا احیاء توافق هستهای در دستان اتحادیه اروپا خواهد بود؟
اتحادیه اروپا اخیرا با ادعای تلاش برای نجات توافق هستهای ایران به تکاپو افتاده است. با توجه به اختلافات موجود و بدعهدی یک عضو از توافق هسته ای، مناسبات در برجام همچنان اختلاف برانگیز است. دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ پس از آنکه رئیس جمهور آمریکا شد از توافقنامه هستهای خارج شد. از طرفی جو بایدن در مبارزات انتخاباتی وعده داده بود که مجددا توافقنامه را برقرار میکند، اما تاکنون پیشرفت چندانی حاصل نشده است. در این شرایط ما شاهده عقبتر رانده شدن آمریکا هم هستیم که عامل آن ممکن است پس از دیدارهای مقامات رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای مخالف برجام با سران آمریکا باشد. اکنون بحث احیاء توافقنامه هستهای بسیار بسیار اندک است، اما شاید اتحادیه اروپا نجات برجام را بر خود فرض بداند. به همین منظور در پایان ماه سپتامبر جوزپ بورل مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این باور رسیده بود که گفتگوها بزودی از سرگرفته خواهد شد.
انریکه مورا فرستاده اتحادیه اروپا در امور ایران و معاون جوزپ بورل به تهران سفر کرد تا درباره توافقنامه بحث و گفتگو کند و به صورت رو در رو با معاون وزیر خارجه ایران گفتگو کرد. اتحادیه اروپا به گونهای رفتار کرد که میخواد رهبری مذاکرات را بدست بگیرد و به همه نشان دهد مقیاسی واقعی برای پیشرفت وجود دارد.
اروپای بی خاصیت فاقد قدرت لازم برای احیاء برجام
اتحادیه اروپا فاقد قدرت است و این پرسش مطرح است که اگر اروپاییها تا این قدر بی خاصیت هستند، آیا اصلا باید در پای میز مذاکره حضور داشته باشند؟
علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان در ملاقات با مورا، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان درک این موضوع از جانب اتحادیه اروپاست که با اعمال تحریمها و فشار حداکثری علیه ایران در کنار آمریکا قرار گرفته و قانون بین الملل را نقض کرده است.
قابل ذکر است که اتحادیه اروپا نمیتواند بدون آمریکا فعالیت کند. این رویه اروپاییها از دوره ترامپ آغاز شده و در دوره بایدن هم ادامه دارد. اتحادیه اروپا قبل از هرگونه تلاشی برای احیا برجام باید به پرسشهای بسیاری پاسخ دهد ازجمله اینکه چرا همچنان جانب طرفی است که توافقنامه را نقض کرد در حالی که ایرانیها از توافقنامه تبعیت و طبق برجام با حسن نیت عمل کردند. ایران تسلیم فشارهای آمریکا نخواهد شد و تاکید دارد اروپا درصورتی که خواهان بازگشت به برجام است باید تمامی تحریمهای ظالمانه آمریکا ضد ایران لغو شود و خسارتهای وارده به ایران و زیانی که ایرانیها متحمل شدند جبران شود.
آمریکا به دنبال بازگشتی دوجانبه به برجام یا صرفا تحرکاتی دیپلماتیک...؟
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران برای مذاکرات درباره ایران و آینده برجام به کشورهای قطر، امارات عربی متحده و عربستان سعودی سفر خواهد کرد. مالی البته در سفری که اواخر هفته گذشته، وزیر امور خارجه عربستان به واشنگتن داشت با وی دیدار و گفتگو کرد.
سفر یائیر لاپید وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی به آمریکا و دیدار با همتای آمریکایی و اماراتی خود و متعاقب آن سفر فیصل فرحان وزیر امور خارجه عربستان سعودی به آمریکا، سفر انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران و سفر آتی رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا درباره ایران به منطقه ازجمله تحرکات دیپلماتیکی که در جریان است.
آغاز مذاکرات پس از قابل پذیرش بودن برای ایران
گفتگوها زمانی آغاز خواهد شد که ابتدا برای ایران و در مرحله بعدی برای همه قابل پذیرش باشد. دولت بایدن تاکنون فرصتهای پیش روی خود را که در چند هفته اول شروع به کار دولت در اختیار داشت و به ماههای ژانویه و فوریه مربوط میشد از دست داد. دولت بایدن میبایست در آن زمان بدون هیچ پیش شرطی به توافقنامه باز میگشت، اما تلاش کرد بیشتر از آنچه که در توافقنامه اولیه درباره اش توافق شده بود از ایران امتیاز بگیرد و همین امر باعث شد وضعیت امروزی شکل بگیرد. توپ هم اکنون در زمین واشنگتن است و درصورتی که خواستههای ایران را اجابت و تحریمها را لغو کند ایران مطمئنا آماده است به میز مذاکرات بازگردد. اگرچه آمریکا کشوری است که اطمینانی به آن نیست همانگونه که مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنهای در فرمایشات خود خطاب به تیم مذاکره کننده در دولت روحانی توصیه کردند که آمریکا قابل اعتماد نیست و با دولتی که معاهدات بین المللی را به راحتی و همانند آب خوردن، نقض میکند، نمیتوان تعامل کرد. تجربه برجام، جواب آن کسانی است که بارها میگفتند چرا با آمریکا، مذاکره و تعامل نمیکنید؟، بنابراین همه باید از این تجربه درس بیاموزند و بدانند که نمیتوان با چنین دولتی تعامل و مذاکره کرد.
در حالی که صحبت از گفتگوهای غیرمستقیم برای احیای برجام پر ابهام است، آمریکا و رژیم صهیونیستی همچنان میگویند "گزینههای دیگری" ازجمله اقدام نظامی در دسترس است و در صورت شکست این گفتگوها مورد بررسی قرار میگیرد. جدیدترین نمونه از این نوع ادعاها در جریان کنفرانس مطبوعاتی یائیر لاپید وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در اوایل هفته گذشته به همراه همتای اماراتی شان بود. لاپید در اظهارنظری درباره برنامه هستهای ایران گفت: "اسرائیل این حق را برای خود محفوظ میدارد که در هر زمان و به هر نحوی اقدام کند."
بلینکن به نوبه خود گفت که "زمان برای بازگرداندن توافق هستهای در حال از دست رفتن است". وی تاکید کرد که "اسرائیل حق دارد از خود دفاع کند و ما به شدت از این پیشنهاد حمایت میکنیم."
این گونه اظهارنظرها مقیاسی است که نشان میدهد دیپلماسی آمریکا در شش ماه گذشته چقدر بی اثر بوده است و مقامات دولت آمریکا هم اکنون در حال بررسی "گزینه هایی" هستند که قبلاً شکست خورده اند یا هرگز نباید مورد آزمایش قرار گیرند. هرگونه اقدام نظامی علیه ایران نقض آشکار منشور سازمان ملل متحد است، منشوری که استفاده یا تهدید به زور را در روابط بین الملل به جز در دفاع از خود ممنوع می کند.
دولت بایدن مدعی است که زمان برای ازسرگیری کامل تعهدات ایران در حال اتمام است، اما هیچ گزینهای برای بازگرداندن توافق هستهای وجود ندارد که مصالحه دیپلماتیک را شامل شود. همانطور که دولت بایدن بیش از یک بار اعتراف کرده است، تحریمهای "فشار حداکثری" شکست خورده است، بنابراین با اعمال تحریمها یا تشدید بیشتر تحریمها هیچ نتیجهای ندارد. تنها دستاورد برایشان این بود که ایران به غنی سازی اورانیوم در سطوح بالاتر از قبل ترغیب شود و به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی پایان دهد. اقدام نظامی، غیرقانونی و اشتباه است و نتیجهای را که توافقنامه هستهای میتوانست در پی داشته باشد را تضمین نخواهد کرد. اقدام نظامی همچنین نیروهای آمریکایی را در سراسر منطقه در معرض حملات تلافی جویانه قرار میدهد و احتمالاً باعث ایجاد جنگی بزرگتر میشود.
جمع بندی
ایران بر آمادگی مشروط خود در بازگشت به میز مذاکره برای راه اندازی مجدد توافقنامه ۲۰۱۵ وین تاکید دارد و مهمترین شرط آن لغو تمامی تحریمهای ظالمانه است. تیم مذاکره کننده جدید جمهوری اسلامی مایل است در نشستی که در هفتههای آینده با اروپاییها در بروکسل خواهد داشت، در مورد متونی که قرار است مطرح شود، بحث و گفتگو کند. جدیدترین موضع ایران درباره گفتگوهای لغو تحریمها ، به جدیدترین اظهارنظر حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران برمی گردد که گفت "محور مذاکرات کنونی ایران با اتحادیه اروپا، یافتن راه حلهای عملی برای مشکلات و بن بست فعلی در گفتگوهای وین است."
با توجه به اینکه جمهوری اسلامی در این مورد حسن نیت خود را به اثبات رسانده، اگر آمریکا برخلاف گفتههای شرکایش در اتحادیه اروپا اقدام کند ریاکاری خود را نشان داده است. در دوره ترامپ شاهد بودیم آمریکا به هیچ یک از قوانین بین المللی پایبند نبود و این امر نشاندهنده اصل بی اعتباری آمریکا در جهان بود. بایدن که تلاش میکند خود را چهرهای متمایز از ترامپ نشان دهد و از طرفی درصدد است وانمود کند به دنبال بازسازی روابط مخدوش شده با متحدان کلیدی و مهم خود در اروپاست و برای بازگشت به برجام به عنوان یک وعده انتخاباتی عمل میکند، چنانچه رفتاری برخلاف گفتهها و مواضع خود اتخاذ نماید بر بی اعتباری آمریکا در جهان خواهد افزود. در عین حال بایدن میگوید اگر ایران به تعهدات برجامی خود بازگردد، واشنگتن نیز به برجام باز میگردد، بی توجه به این موضوع که آمریکا اولین کشوری بود که نقض عهد کرده است. دولت بایدن که در تعامل کند است، برای نشان دادن کوچکترین حسن نیت تمایلی ندارد و برای در دست گرفتن ابتکار عمل به منظور پیوستن دوباره به این توافق خودداری میکند و بدون ارائه هیچ پیشنهاد اساسی به ایران برای آغاز روند بازگشت به تعهدات کامل، این گونه مواضع را در پیش گرفته است.