امروز ۴ بهمن برابر با ۲۴ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است.
رویدادها:
۱۷۰۴ - پیمان شاه سلطان حسین صفوی با لوئی چهاردهم پادشاه فرانسه
در تاریخ ایران، بی عرضگی شاه سلطان حسین صفوی ضرب المثل است، ولی همین بی عرضه در زمان سلطنت خود پیمانی را با لوئی چهاردهم مقتدرترین پادشاه وقت اروپا امضاء کرد که از لحاظ رعایت منافع ایران و ایرانی کمتر نظیر داشته است.
۲۴ ژانویه سال ۱۷۰۴ میلادی لویی ۱۴ پادشاه وقت فرانسه تصمیم خودرا دایر بر انعقاد یک پیمان دوجانبه با ایران اعلام داشت. تمایل لویی ۱۴ در همین سال توسط فرستاده او به ایران، در اصفهان به اطلاع شاه سلطان حسین صفوی رسید. این پیمان تنطیم و بعدا به امضای دو پادشاه رسید که سند جالبی است. به موجب این پیمان، دولت فرانسه قبول کرده است که از اتباع ایران و منافع این دولت در کشورهای دیگر حمایت کند و کشتیهای فرانسوی هنگام حمل بار، برای بارگیری مال التجاره ایرانیان اولویت قائل شوند و.
۱۹۶۶ - سران حزب توده غیابا محکوم به اعدام شدند
یک محکمه نظامی تهران سران حزب کمونیست توده را سالها پس از فرار از زندان قصر غیابا محاکمه و ۱۳ تن از آنان را به اعدام محکوم کرد. این حکم که چهارم بهمن۱۳۴۴ (۲۴ ژانویه ۱۹۶۶) انتشار یافت غیر قطعی و تجدید نظر پذیر اعلام شده بود. اسامی محکومان به اعدام طبق اعلامیه دستگاه قضایی ارتش از این قرار بود:
دکتر رضا رادمنش، ایرج اسکندری، دکتر فریدون کشاورز، احسان طبری، رضا روستا، عبدالصمد کامبخش قزوینی، آرداشس آوانسیان، علی امیرخیزی، پتروس شمعونی، غلامحسین فروتن، یوسف جمارانی، محمود بقراطی و غلام بابازاده.
این عده پس از فرار از زندان قصر با کمک افسران زندان، به خارج از کشور رفته بودند و عمدتا در آلمان شرقی بسر میبردند.
۱۸۶۳ - ابتکار «متیو بریدی» پدر فتوژورنالیسم
«متیو بریدی» بنیادگذار حرفه عکس خبری (فتوژورنالیسم) ۲۴ ژانویه ۱۸۶۳ تصمیم گرفت که تصاویر صحنههای جنگ داخلی آمریکا و عکس اجساد کشته شدگان این جنگ را در ویترینهایی در چهارراهها و میدانهای شهرهای بزرگ این کشور قراردهد تا مردم فاجعه برادرکُشی را به چشم ببینند و مصرّانه پایان یافتن آن را خواستار شوند. وی با همین هدف، در اکتبر ۱۸۶۲ نمایشگاهی از این عکسها در شهر نیویورک دایرکرده بود، ولی آن را برای اصلاح نظر آمریکاییان نسبت به جنگ داخلی و بیزاری از آن کافی ندانسته بود. «بریدی» که در ۱۵ ژانویه ۱۸۹۶ در ۷۲ سالگی درگذشت با ابتکار فتوژورنالیسم، دریچه بزرگی را در حرفه روزنامه نگاری بازکرد. مشاهده صحنههای دلخراش جنگ کریمه در سال ۱۸۵۵ «متیو» را به فکر ابداع «حرفه عکس خبری» انداخته بود. فن «گرفتن عکس» در سال ۱۸۲۶ در فرانسه بوجود آمد.
متیو برای پوشش دادن جنگ داخلی آمریکا (۱۸۶۱ ـ ۱۸۶۵) یک گروه عکاس خبری [عکاسی که اصول روزنامه نگاری را بداند و استعداد و اشتیاق این کاررا داشته باشد]مرکب از ۲۳ نفر ایجاد کرد و این گروه ده هزار عکس گرفت ازجمله عکس همه معاریف وقت و بزرگان قبایل سرخپوست را که در کتابهای تاریخ و فیچرنویسی بکار میروند. عکسی را که «بریدی» شخصا از ابراهام لینکلن گرفته بر اسکناسهای ۵دلاری چاپ شده است. «بریدی» گفته است که «دوربین نگاری = شرح ماجرا و رویداد با عکس به جای قلم و نوشته» حقیقت محض را ثبت و منعکس میکند و تأثیرگذار است، ولی نوشتهی با قلم را میتوان تحریف کرد. بنابراین، دوربین واقعیتها را منعکس میکند؛ زیبا یا زشت. این بیان متیو، در قرن ۲۱ صداقت پیشین را از دست داده و امروزه با ابزارهای دیجیتال ازجمله فتوشاپ و پینت شاپ میتوان تصاویر خبری را هم ادیت و تغییر شکل داد و سانسور کرد.
«متیو» همچنین گفته است: فرق دیگر قلم و دوربین این است که نوشته نیاز به سواد خواندن دارد، ولی درک تصویر به سواد و دانستن زبان خاص نیاز ندارد ـ تصویر یک زبان بین المللی برای بازگو کردن حقایق است که هرکس میتواند آن را درک کند و تصویر خوب آن است که بدون زیرنویس هم ماجرا و داستان را بیان دارد. یک تصویر به تنهایی میتواند داستانی را بیان کند که اگر ماجرای مربوط به رشته تحریر در آید یک کتاب خواهد شد. یک «کتاب عکس» را میتوان در کمتر از یک ساعت خواند، ولی همین کتاب اگر به صورت «نوشته» باشد دست کم یک هفته وقت میگیرد و مطالب آن هم خیلی زود از ذهن خارج میشود؛ تازه تاثیر عکس را ندارد. به همین دلیل متیو «فتوژورنالیستها = خبرنگاران عکاس» را از ساختن صحنه برای گرفتن تصویر منع کرده و این عمل را خیانت به حرفه روزنامه نگاری خوانده است که مرتکب، سزاوار اخراج از این حرفه است.
متیو بریدی درجریان جنگ خونین و پرتلفات داخلی آمریکا که نوعی برادرکُشی بود از افراد گروه خود خواسته بود که صرفا سراغ گرفتن عکس از افسران و ژنرالها و رژه سربازان نروند؛ از خرابیها، چالههای انفجار، اجساد رهاشده و زخمیها عکس بردارند تا هرکس که تصاویر را مشاهده کند از هر جنگی متنفر شود و عمر جنگ پایان یابد. بی طرفانه و منصفانه از هر دو طرف جنگ (دو نیروی متخاصم) عکس بگیرند. تبعیض ناقض اصول ژورنالیسم است. با همین فکر، وی عکسهایش را در سر چهار راهها در ویترین قرار میداد تا تنفر عمومی از جنک برانگیخته شود. عکسهای متیو به صورت کتاب درآمده و در هر موزه یک تالار را به خود اختصاص داده است.
«متیو بریدی» برای راه اندازی فتو ژورنالیسم، به پول آن روز یکصد هزار دلار وام گرفته و هزینه کرده بود، ولی کنگره آمریکا برای کمک به او تنها ۲۵ هزار دلار تصویب کرد و متیو دچار ورشکستگی شد و آخر عمر در فقر، بیماری و تنهایی درگذشت. انعکاس این وضعیت غم انگیز او بود که دولتهارا در سراسر جهان وادار به حمایت از هنرمند، نویسنده، مبتکر و مخترع کرد ازجمله گرفتن پرستار و منشی در اواخر عمر برایشان، تامین مسکن، امکانات رفاهی، تالار معاریف، گورستان اختصاصی و. رسم براین شده است که سران دولتها اعلامیه مرگ این قبیل افرادرا که به میهن خود و بشریت خدمت کرده اند امضاء کنند.
توضیحات و توصیفات «متیو بریدی» بود که بعدا نشریات را پُر از عکس کرد و تیراژها بالارفت، به علاوه، تالیفات تصویری (کتابهای تماما عکس ـ بازتاب یک موضوع صرفا با عکس) وارد بازار کتاب و نشریات شد. در پی پیدایش آنلاینها از آخرین دهه قرن ۲۰ و کم حوصله شدن مخاطبان، سردبیران روزنامهها برمیزان چاپ عکس افزوده و صفحات عکس خبری [اخبار از دریچه دوربین، عکسها و خبرها و ...]بوجودآورده اند که صد درصد مخاطب [مخاطب راضی]دارد.
۱۹۰۸ - یک کیلومتر پرواز
در ژانویه سال ۱۹۰۸، هانری فارمن فرانسوی با هواپیمایی دست ساز که ۱۵۰ کیلوگرم وزن و موتوری به قدرت ۵۰ اسب بخار داشت موفق شد در محلی در هشت کیلو متری پاریس در ارتفاع هشت تا ده متری ازسطح زمین، یک مسافت یک کیلومتری را پرواز کند. سرعت پرواز ۴۰ کیلومتر درساعت بود. این نخستین پرواز بشر با هواپیمایی به این سنگینی بود. نخستین پرواز توسط برادران رایت که آمریکایی بودند به عمل آمده بود. عکس، منظره پرواز هانری فارمن را نشان میدهد.
۱۹۱۴ - ورود سپاه روسیه به ایران در جریان جنگ جهانی اول
هنوز مدتی از تاجگذاری احمدشاه قاجار نگذشته بود که جنگ جهانی اول آغاز شد. در این جنگ، دولت های روسیه، انگلستان و فرانسه با دولتهای آلمان، اتریش، مجارستان و ایتالیا به نبرد برخاستند و پس از مدتی حکومت عثمانی نیز اتّحاد خویش را با آلمان اعلام کرد و عملاً وارد جنگ شد. طرفین جنگ تلاش زیادی به عمل آوردند تا در دولت ایران نفوذ کرده و آن را به نفع خویش وارد کارزار نمایند و از منطقه سوقالجیشی ایران، ضربه سهمگینی به دشمن خود وارد کنند. در این زمان، مستوفیالممالک، ریاست دولت را در اختیار داشت. وی گرچه بیطرفی ایران را در جنگ اعلام نمود، اما هیچ کدام از طرفین جنگ، اعتنایی به این امر نکرده و وارد خاک ایران شدند. انگلستان از جنوب و روسیه از شمال کشور متجاوزانه وارد ایران شدند و منطقه وسیعی را در اشغال خویش قرار دادند. روسیه پس از هجوم به ایران، به جنگ با نیروهای عثمانی که در آذربایجان به خاک ایران تجاوز کرده بودند پرداخت و هر دو اشغالگر به جان هم افتادند تا اینکه نیروهای امپراتوری عثمانی شکست خوردند. حاکمیت ایران در این زمان به ضعیفترین درجه رسید و اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور به شدت پریشان و بحرانزده بود. اشغال قسمت شمالی ایران از سوی دولت تزار روس به مدت سه سال طول کشید. در نهایت در سال ۱۲۹۶ شمسی (۱۹۱۷ میلادی) انقلاب کمونیستی روسیه به وقوع پیوست و نیروهای روسی به دلیل اوضاع پریشان داخلی روسیه، شمال ایران را تخلیه کردند.
۱۹۲۴ - نقض وصیت نامه لنین ۳ روز پس از درگذشت او!
برغم وصیت نامه لنین، سه روز پس از فوت او، ۲۴ ژانویه ۱۹۲۴ شهر سن پترزبورگ را به لنینگراد تغییر نام دادند که پس از فروپاشی شوروی به نام سابق بازگشت داده شده است. به باور بسیاری از مورخان، بی توجهی به وصیتنامه مفصل لنین و عدم رعایت آن از دلایل فروپاشی شوروی بوده است. لنین به نظرات مردم و اصحاب نظر و نامههای آنان توجه خاص داشت برای دریافت و تنظیم این نامه و به اطلاع مقامات مربوط رساندن و دادن پاسخ در مهلت مقرر و انتشار برخی از آنها در روزنامهها دفتری ویژه با دهها کارمند دایر کرده بود که پس از درگذشتش تعطیل و آه و نالهها در سینهها حبس شد و. لنین ۲۱ ژانویه ۱۹۲۴ در ۵۴ سالگی درگذشت.
۱۹۴۲ - درجریان جنگ جهانی دوم، تایلند [متحد ژاپن]به امریکا و انگلستان اعلان جنگ داد.
۱۹۶۵ -وینستون چرچیل نخست انگلیس در زمان جنگ جهانی دوم و نیز در زمان ملی شدن نفت ایران که اصرار به برکناری دکتر مصدق داشت درگذشت. وی بیش از ۹۰ سال عمر کرد.
۱۳۵۷ ش - : بستن فرودگاه مهرآباد به دستور بختیار برای جلوگیری از ورود امام
وقتی که خبر بازگشت حضرت امام خمینی (ره) به کشور قوت گرفت، دولت بختیار، برای جلوگیری از ورود امام، به همه شرکتهای هواپیمایی بین المللی اعلام کرد که به تهران پرواز نکنند. علاوه بر این به دستور بختیار، تعداد زیادی تانک و زره پوش در فرودگاه مهرآباد تهران مستقر شدند تا از ورود امام به میهن اسلامی جلوگیری کنند. همچنین همه فرودگاه های کشور برای سه روز بسته اعلام شد و در نتیجه، نزدیکان امام اعلام کردند، به مناسبت بسته بودن فرودگاه ها، سفر امام به تهران، دو روز به تعویق افتاد. عکس العمل مردم در برابر این عمل بختیار به حدی شدید بود که دستور بختیار در ظرف چند روز لغو شد.