امام محمدباقر (ع)، امام پنجم شیعیان در اول ماه رجب در مدینه منوره دیده به جهان گشود.
بیشتر مورخان گفته اند که سال تولدش ۵۷ قمرى بوده است. بنابراین وى چهار سال پیش از واقعه کربلا به دنیا آمده و همراه پدر بزرگوارش در این واقعه جانسوز حضور داشت.
پدرش امام على بن الحسین (ع) معروف به سجاد و زین العابدین و مادرش فاطمه بنت الحسن المجتبى (ع) معروف به ام الحسن و ام عبدالله مى باشند.
چون نَسَب شریف امام محمدباقر (ع) هم از پدر و هم از مادر به حضرت علی امیرالمؤمنین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) مى رسد، به ایشان علوى بین علویین و فاطمى بین فاطمیین گفته مى شود.
امام محمد بن على (ع) مکنى به ابوجعفر و ملقب به باقرالعلوم است.
این امام همام پس از شهادت پدر بزرگوارش امام زین العابدین (ع) در سال ۹۵ قمرى به مقام عظماى ولایت و امامت شیعیان نایل شد و پیروان اهل بیت (ع) را در آن دریاى مواج سیاسى و نظامى عصر خویش و هرج و مرج هاى آخر حکومت امویان به نیکى هدایت و رهبرى کرد.
با این که میان رحلت پیامبر (ص) و تولد امام محمدباقر (ع) به مدت ۴۷ سال فاصله بود، در عین حال آن حضرت، سلام گرم و دلنشین پیامبر (ص) را از سوى جابر بن عبدالله انصارى دریافت کرد.
جابر بن عبدالله که یکى از یاران رسول خدا (ص) و از محبان اهل بیت (ع) بود در سنین کودکى و نوجوانى امام محمدباقر (ع)، وى را در آغوش گرفت و سلام پیامبر (ص) را به وى ابلاغ کرد.
امام محمدباقر (ع) از آغاز زندگى تا شهادت خویش با ۱۱ تن از خلفا معاصر بود که همه آنان، جز یکى، از طایفه خبیثه بنى امیه بودند.
سرانجام این امام همام در هفتم ذى الحجه و به روایتى در ربیع الاول سال ۱۱۴ قمرى در ۵۷ سالگى به وسیله زهرى که ابراهیم بن ولید بن عبدالملک در ایام خلافت هشام بن عبدالملک به آن حضرت خورانیده بود به شهادت رسید و در قبرستان بقیع، در کنار پدرش امام زین العابدین (ع) و جد مادرى اش امام حسن مجتبى (ع) به خاک سپرده شد.