اگرما بخواهیم محیط زیست هم می‌تواند بهاری پر طراوت را تجربه کند .
در مراسم اختتامییه کنگره بین‌المللی "محمد (ص)؛ پیامبر رحمت در آیینه ادب و هنر که در اسفند امسال و به میزبانی شیراز برگزار شد، فیلم داستانی وادیار با محورضرورت حفاظت از محیط زیست یکی از برگزیدگان جشنواره بود.
مرجان خسروی بالدی کارگردان جوان این فیلم داستانی، که چند تجربه موفق داستانی و مستند در کارنامه اش دارد می‌گوید: قصه وادیار از دل خاطرات مادربزرگم نوشته و در جغرافیا و اقلیمی که خودم متعلق به آن هستم یعنی استان چهار محال و بختیاری ساخته شده است.
این کارگردان با ابراز خوشحالی از این که کنگره بین‌المللی "محمد (ص)؛ پیامبر رحمت در آیینه ادب و هنر "، فرصتی برای دیده شدن اثرش بود عنوان می‌کند: وادیار درباره همه کودکان استان چهار محال و بختیاری و همه کودکان زاگرس است که می‌آموزند با طبیعت مهربان باشند و انسان‌ها گزینه خوبی برای ویرانی طبیعت نیستند.
به گفته این هنرمند معنای وادیاردر گویش لری یعنی پاسبانی کردن، مراقب بودن، سرزدن و کسی می‌خواهد کس دیگری را ترغیب کند برای دیدنش بیاید می‌گوید بیا وادیارم یعنی بیا به من سر بز، بیا مراقب من باش در واقع کودکان این فیلم داستانی وادیار طبیعت هستند.
این هنرمند درباره علت انتخاب این موضوع و شرکت در " کنگره بین‌المللی "محمد (ص)؛ پیامبر رحمت در آیینه ادب و هنر " می‌افزاید: اصول اخلاقی در آیین ما جایگاه ویژه‌ای دارد و وادیار از اصول اخلاق و ضرورت آموزش آن به کودکان می گوید.
ضرورت توجه به زیست بوم سخن امروز و دیروز فرهنگ سازان نیست
علاوه بر این بانوی جوان سالهاست که فرهنگ سازان بسیاری با زبان ادبیات و هنر از ضرورت حفاظت از زیست بوم در چارچوب اصول اخلاقی می‌گویند.
آن‌ها طبیعت را نمادی زیبا و ارزشمند برای تفکر درباره خلقت می‌دانستند به گونه‌ای که در نطر سعدی:
برگ درختان سبز درنظر هوشیار هر ورقش دفتریست معرفت کردگار
باوجود این که آن زمان‌ها که احوال محیط زیست خوب بود ادیبان دیار ما همچون بسیاری از اندیشمندان دنیا از ضرورت حفاظت از زیست بوم غافل نبودند.
«نظامی گنجه‌ای" به عنوان حامی محیط‌زیست از باوری کهن می‌گوید که سرانجام بریدن درختان و نخجیربانی یعنی همان شکارچی گری را نا خوشایند می‌خواند:
سلامت بایدت کس را میازار که بد را در عوض تیز است بازار
از آن جنبش که در نشو نبات است درختان را و مرغان را حیات است
درخت افکن بود کم زندگانی به درویشی کشد نخجیربانی»
وحشی بافقی در غزلی عاشقانه ناپسندی پیمان شکستن را به قطع درختان تشبیه می‌کند:
«ما درخت افکن نه‌ایم آن‌ها گروهی دیگرند با وجود صد تبر یک شاخ بی بر نشکنیم».
وحتی توجه به زیست بوم برای سعدی چنان اهمیتی دارد که در حکایتی زیبا در بوستانش می‌گوید:
یکی در بیابان سگی تشنه یافت / برون از رمق در حیاتش نیافت / کله دلو کرد آن پسندیده کیش / چو حبل اندر آن بست دستار خویش / به خدمت میان بست و بازو گشاد / سگ ناتوان را دمی آب داد / خبر داد پیغمبر از حال مرد / که داور گناهان او عفو کرد.. "
حالا این سوال مطرح باوجود جایگاهی که محیط زیست در آیین و فرهنگ ما دارد
چه چیزی باعث شده است که امروز بابحران‌های زیست محیطی بسیار روبه رو باشیم بحران‌هایی که تیشه به ریشه حیات بشر میزند.
به جایی رسیدیم که طبیعت بحران آب و خاک را فریاد میزند و آمدن بهار برایش خاطرات تلخ آتش سوزی‌های فصل گرما‌ی گذشته را در ذهن تداعی می‌کند.
تعدادچالش‌ها زیاد نیست، تبعاتش گسترده است
این پژوهشگر خلا بینش در تصمیم گیری‌های مهم را اساسی‌ترین علت بحران‌های محیط زیستی می‌داند و می‌گوید: بینش دستاورد مطالعه و کار گروهی است و دربیانی ساده بینش را همان آینده نگری تعریف می‌کند.
در شرح بیشتر خلا بینش، این محقق منابع طبیعی توسعه کشاورزی و برداشت بی رویه از منابع آبی را علت اساسی خشکسالی‌های اخیر عنوان می‌کند، بحرانی که خود سبب ساز بسیاری از بحران‌ها شد وخشک شدن منابع آبی، فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی و فرونشست زمین و مشکلات دیگری را به همراه داشت.
نگهدار صابر می‌افزاید: بسیاری از مشکلات از عدم پایبندی به قانون ناشی می‌شود که نمونه بارز آن رامی توان در عوامل آتش سوزی مراتع و جنگل‌ها دید به گونه‌ای که در منظقه‌ای زندگی می‌کنیم که آتشفشان فعال نداریم، اما! جرقه‌های ی آتش بی تفاوتی بخش اعظمی از منابع طبیعی را می‌سوزاند.
این پژوهشگر منابع طبیعی عنوان می‌کند: ساخت و ساز‌ها در مسیر‌های آبی و سیلاب‌ها بی توجه به قوانین و توصیه‌ها فاجعه به بار آورده، بذل و بخشش بی حساب و کتاب منابع طبیعی و واگذاری‌های بی برنامه ایت عرصه‌ها برای کشاورزی و ساخت باغشهری‌ها نبودن قانون برای نحوه برداشت از منابع آبی، خشکسالی منابع آبی و به دنبال آن بیکاری کشاورز و دیگر معضلات اجتماعی را به همراه داشته است .
هنوز فرصت داریم
به باور نگهدار صابر اگر بخواهیم هنوز فرصت برای حل مشکلات محیط زیستی و تبعات گسترده اش داریم، هرچند برخی تبدیل به بحران شده، ولی هنوز هم راه هست در صورتی خلا بینش را پر کنیم و به این نکته توجه کنیم، برای حل مشکلات محیط زیستی یک نهاد به تنهایی نمی‌تواند گره گشا شود و برای حل مشکلات نیاز به مطالعه و کار گروهی صاحب نظران عرصه‌های مختلف است.
به باور این محقق دوستدار محیط زیست مشکلات این عرصه حل می‌شود، اگر همه بخواهند.
اساسی‌ترین بحران محیط زیست
به گفته حمید ظهرابی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس مسایل مرتبط با بحران آب پایه اصلی چالش‌های محیط زیستی استان است.
این مقام مسوول درتوضیح این مطلب شرح می‌دهد: افت شدید سفره‌های آب زیر زمینی و به دنبال آن فرو نشست‌های ویرانگر که اثرات شدید و غیر قابل بازگشتی ایجاد می‌کنند، به دلیل از دست رفتن دایم پتانسیل سرزمین برای ذخیره آب در آینده و تاثیرات عمیق بر زیرساخت‌ها و سرمایه گذاری‌ها، از مهمترین و تاثیرگذارترین چالش‌های محیط زیستی استان هستند.
از طرفی خشکیدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها و تبدیل این محیط‌های زندگی بخش به کانون‌های گسیل گرد و غبار، شور شدن سفره آب زیر زمینی و متعاقب آن شوری اراضی کشاورزی و از دست دادن توان تولید در این زمین‌ها و رها شدن و تبدیل زمین‌های کشاورزی شور و رها شده به کانون‌های جدید بحرانی فرسایش و گسیل گرد و غبار در مرحله بعدی بحران‌های مرتبط با آب استان است.
از دست دادن خدمات اکوسیستمی رودخانه‌ها و تالاب‌ها نظیر پتانسیل گردشگری، تعدیل آب و هوا و ... هم نتیجه از دست رفتن این اکوسیستم هاست.
وقوع حریق‌های گسترده و متعدد در جنگل‌ها و مراتع که آسیب زیادی به تنوع زبستی، قدرت ذخیره سازی منابع آب و همین طور اقتصاد دامداران و مرتعداران وارد می‌کند و باعث فراهم شدن شرایط برای بیابان زایی و افزایش فرسایش خاک می‌شود در مرحله دوم چالش‌های محیط زیستی استان قرار دارد.
آلودگی هوای کلان شهر شیراز و شهر‌های زرقان و کوار و همین طور آلودگی رودخانه‌های چنار راهدار و خشک به فاضلاب در رتبه سوم چالش‌های محیط زیستی استان رده بندی می‌شود.
تغییر کاربری گسترده اراضی کشاورزی به باغ ویلا از دیگر چالش‌های بزرگ استان است که پیامد‌های منفی بزرگی به توان تولید در بخش کشاورزی تحمیل می‌کند.
بخشی نگری در مدیریت
نبود یک برنامه منسجم همه جانبه برای توسعه استان باعث شده که هربخش رشد را در حوزه خود تعریف و دنبال کند، بخش کشاورزی در سال‌های گذشته به دنبال توسعه اراضی کشاورزی و افزایش تولید بوده و در اثر این رویکرد منابع آب زیر زمینی و سطحی به شدت مورد بهره برداری قرار گرفته، بهره برداری‌هایی که فراتر از ظرفیت و توان حوضه‌های آبریز بوده و نتیجه اش این شده است که در سفره‌های آب زیر زمینی با کسری بسیار بزرگی روبه رو هستیم، تالاب‌ها و رودخانه‌ها خشک شده اند.
در موضوع آلودگی هوا هم چنین است و هر کدام از دستگاه‌ها فقط وظایف خود را دنبال می‌کنند و نتیجه جمع این اقدامات استقرار صنایع آلاینده در اطراف شهر‌ها شده و از طرفی خودروسازی به دنبال سود بیشتر است و خودرو‌های بی کیفیت الاینده تولید می‌کند و در کیفیت سوخت ایراد داریم سوختی مصرف می‌شود که عامل آلایندگی است
آمایش سرزمین
به اعتقاد این مقام مسوول برنامه آمایش سرزمین می‌تواند یک برنامه محوری همه جانبه نگر برای توسعه استان باشد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس می‌گوید:آمایش سرزمین برنامه‌ای است که سالهااست قرار است درکشور اجرایی شود و متاسفانه هنوز به طور جدی عملیاتی نشده است.
این مقام مسوول اظهار امیدواری می‌کند و می‌افزاید: اخیرا با پی گیری‌هایی انجام شده و دستور استاندار فارس موضوع طرح آمایش سرزمین استان و برنامه‌هایی برای توسعه آتی استان مورد توجه قرار گرفته است و با رویکرد برنامه محور که در حال حاضر دراستان حاکم است این امید وجود دارد روند آسیب‌هایی که به منابع مختلف وارد شده کنترل شود.
به نظر ظهرابی می‌شود در یک برنامه میان مدت و بلند مدت به سمت اصلاح روند‌هایی که منجر به تخریب‌های و آسیب‌های گسترده بخش‌های مختلف شده حرکت کنیم.