بعد از جنگ اوکراین این سوال مطرح بوده و است که عربستان به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت در اوپک چه سیاست و رویکردی را در قبال طرف های بین المللی درگیر بخصوص میان امریکا و روسیه در پیش و در شرایط مقتضی جانب کدام طرف را خواهد گرفت؟
مواضع اعلامی عربستان در ابتدا بی طرفی در جنگ اوکراین بوده اما مقاومتی که ریاض در قبال درخواست دولت بایدن برای افزایش تولید نفت نشان می داد در عمل به نفع روسیه بود چرا که به استفاده این کشور از اهرم انرژی در قبال دولت های غربی کمک می کرد و قدرت چانه زنی آن را افزایش می داد اما طی چند ماه گذشته بعد از جنگ اوکراین نشانه هایی در روابط امریکا و عربستان مشاهده می شود که از آب شدن یخ های روابط میان دولت بایدن و محمد بن سلمان و از سرگیری همکاری دو طرف در مسائل منطقه ای حکایت دارد که در نهایت می تواند همکاری دو طرف را در جنگ اوکراین هم به همراه داشته باشد.
از جمله این نشانه ها می توان به همکاری دو طرف در برکناری عمران خان در پاکستان ، همکاری دو کشور در برکناری عبدربه منصور هادی در یمن و جایگزینی آن با شورای ریاست جمهوری، دست شستن دولت بایدن از پیگیری پرونده جمال خاشقچی اشاره کرد.
به نظر می رسد این تحولات حاصل سفرمحرمانه ویلیام برنز رئیس سیا به ریاض در ماه گذشته بود که خبر آن به تازگی از سوی منابع امریکایی منتشر شده است. بیشتر این موارد در واقع امتیازاتی بود که دولت بایدن به طرف سعودی ارائه داد تا بلکه بتواند رضایت و موافقت آن را برای خارج کردن عربستان از بی طرفی در جنگ اوکراین و همراه کردن آن با اعمال تحریم های فراگیرغرب علیه روسیه از طریق افزایش سقف تولید نفت بدست آورد. با وجود اینکه اظهارات اخیر ترکی فیصل رئیس سابق سازمان اطلاعات و امنیت عربستان و سفیر پیشین این کشور در امریکا و انگلیس نشان می داد که هنوز انتظارات عربستان از دولت بایدن برآورده نشده وهمچنان در پی کسب امتیازات جدید است اما افزایش اندک سقف تولید اوپک نشان می دهد که عربستان چراغ سبز لازم را برای تامین درخواست امریکا نشان داده است.
البته نباید از این واقعیت نیزغافل شد که انتظارات امریکا از مدت ها پیش خیلی بیشتر از افزایش سقف تولید بوده و دولت ترامپ در ادامه رویکردی که علیه سازمان های بین المللی اتخاذ کرده بود اساسا در پی انحلال و نابودی اوپک بود و اگرچه این روند در زمان بایدن متوقف شد اما اگرچنانچه عربستان تسلیم فشارهای دولت بایدن برای افزایش سقف تولید و عبور از سهمیه ها شود رقابت های درونی در میان اوپک و غیر اوپک از سرگرفته خواهد شد و با افزایش تولید، بهای نفت دوباره در مدار سیر نزولی قرار خواهد گرفت؛ بخصوص آنکه بعد از جنگ اوکراین امیدهای ایجاد شده برای رشد اقتصادی جهان در دوره پسا کرونا ضعیف شده است و آمارهای منتشره از کاهش رشد اقتصادی دولت ها حکایت دارد که نیاز به مصرف نفت را نیز کاهش می دهد.
در واقع بهای نفت بعد از آن رو به افزایش گذاشت که اوپک پلاس با مشارکت تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک و در راس آن با رهبری و محوریت عربستان و روسیه به عنوان دو کشور بزرگ تولید کننده نفت شکل گرفت و اکنون دولت بایدن با درخواست از عربستان برای افزایش سقف تولید نفت، بقای اوپک پلاس را هدف قرار داده است.
--------------------------------------------------------------
احمد کاظم زاده