پژوهشگران دانشگاه گیلان با انجام یک مطالعه دریافتند که گیاه «وتیور» میتواند فلزات سنگین روی و کروم را جذب کند و میتوان از آن برای تصفیه پساب صنعتی استفاده کرد.
تاکنون در مطالعات مختلف، روشهای متفاوتی برای حذف آلایندهها مطرح شده است. یکی از روشهای پالایش محیط زیست، استفاده از گیاهان است. گیاهان قابلیت جذب فلزات سنگین را دارند و میتوانند این آلودگیها را از خاک و آب جذب و در ریشه و اندامهای هوایی خود ذخیره کنند.
یکی از گیاهانی که نقش مهمی در حفاظت از آب و خاک دارد، گیاه «وتیوِر» است. این گیاه با آب و هواهای مختلف سازگاری دارد و به دلیل ویژگیهای کم نظیر، مقاومت بالایی در شرایط نامتعارف مانند شیرابهها، پسابها، فاضلابها و فلزات سنگین دارد.
با توجه به ویژگیهای گیاه وتیور، پژوهشگران دانشگاه گیلان با انجام یک مطالعه میزان جذب و انباشت فلزات سنگین در این گیاه را بررسی کردند.
در این مطالعه گیاهان، در دو گروه تیمار و کنترل قرار گرفتند. گیاهان گروه تیمار، با پساب صنعتی و گیاهان گروه کنترل با آب شهری آبیاری شدند. همچنین میزان فلزات سنگین یک گلدان بدون گیاه نیز اندازهگیری شد. این مطالعه به مدت ۶ ماه ادامه یافت و پس از مدت زمان آزمایش، تاثیر آبیاری با پساب بر عملکرد گیاه وتیور مورد بررسی قرار گرفت.
یافتههای این تحقیق نشان داد که بیشترین فلزات سنگین موجود در پساب صنعتی، روی و کروم بودند و این عناصر بیشتر در ریشه گیاه وتیور ذخیره شده و میزان کمتری در اندامهای هوایی گیاه تجمع یافته بودند.
همچنین مشخص شد که برخی ویژگیهای فیزیولوژیک این گیاه نیز تحت تاثیر آبیاری با پساب، تغییر پیدا کرده بود. برای مثال عوامل قندهای محلول و پرولین در گیاهان گروه تیمار افزایش یافته بود و میزان غلظت مالون دی آلدهید در این گروه کاهش داشت.
به علاوه بررسیها نشان داد که قطر ریشه، استوانه مرکزی و تعداد دستجات آوندی نیز در گیاهانی که با پساب صنعتی آبیاری شده بودند نیز افزایش پیدا کرده بود.
در مجموع یافتههای این مطالعه حاکی از آن بود که در فرآیند جذب فلزات سنگین، تغییراتی در برخی صفات آناتومیکی و فیزیولوژیکی گیاهان در معرض پساب صنعتی ایجاد میشود.
همچنین مشخص شد که گیاه وتیور میتواند فلزات سنگین روی و کروم را جذب کند و توانایی تصفیه این آلایندهها را از پساب صنعتی دارد.
در انجام این تحقیق صاحبه حاجیپور، مرتضی محمدی دیلمیانی، محدثه مؤمنزاده و منصور افشار محمدیان؛ پژوهشگران گروه زیستشناسی دانشگاه گیلان با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافتههای این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «تصفیه برخی از آلودگیهای پساب صنعتی ورودی به حوضه آبریز دریای خزر با استفاده از گیاه وتیور» در فصلنامه علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی منتشر شده است.