اگرچه فراموشی، پدیدهای کاملا عادی است، اما داشتن حافظه ضعیف کلافهکننده است. البته ژنتیک، نقش مهمی در کمحافظه بودن افراد دارد، اما بررسیهای علمی نشان داده است که رژیم غذایی و سبک زندگی سالم میتواند حافظه را تقویت کند.
چگونگی عملکرد حافظه انسان
مغز به ما کمک میکند تا موضوعات مختلف را به حافظه بسپاریم. در مغز بخشی به نام هیپوکامپ وجود دارد که مسئول سازماندهی، ذخیره و به یاد آوردن خاطراتمان از حافظه کوتاه مدت و بلند مدت است.
هیپوکامپ بخشی از دستگاه لیمبیک مغز است و به احساساتمان مرتبط است و در دو طرف مغزمان قرار دارد. اما این بخش از مغز به مرور زمان و با افزایش سن، آسیب میبیند و باعث میشود که برخی چیزها را دیرتر به خاطر بیاوریم یا حتی برای همیشه آنها را فراموش کنیم.
علت ضعف حافظه
هرچه سنمان بالاتر رود، حافظهمان هم ضعیفتر میشود. اما این وضعیت تنها بخش کوچکی از علت ضعیف شدن حافظه است و عوامل دیگری که به آنها اشاره میکنیم هم در این قضیه دخیل هستند:
اضطراب
اضطراب و شرایط بد ذهنی روی حافظه تأثیر مستقیم میگذارد. فرد مضطرب ممکن است دچار اشکال در تمرکز شده و به شدت مستأصل باشد و این وضعیت حافظه او را ضعیف میکند.
نگرانی
نگرانی ممکن است خفیف یا شدید باشد، در این حالت فرد نگران آنقدر غرق در افکار و احساسات منفی خود است که نمیتواند چیزی را به خاطر بسپارد.
اشکال در خواب
کمبود خواب هم میتواند موجب خستگی و کسالت فرد شود. این وضعیت، تمرکز و به یاد آوردن چیزهای مختلف را برای او سخت میکند.
خوشبختانه سه عامل اضطراب، نگرانی و اشکال در خواب که موجب تحلیل حافظه میشوند، درمان شدنی است، اما اگر ضعف حافظهتان شدید و پیشرونده است، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
روشهای تقویت حافظه
اگر حافظهتان بهخوبی گذشته نیست، نگران نباشید، روشهای مختلفی برای تقویت آن وجود دارد و مجبور نیستید با این شرایط زندگی کنید.
مغز به طور معمول با تحریکهای مناسب، مسیرهای عصبی جدیدی ایجاد میکند و روش تفکر موجود را تغییر میدهد و برای تفکر (البته به یاد آوردن موضوعات مختلف)، از روشهای جدیدی کمک میگیرد.
برای بهبود حافظه، پیش از هر چیز باید اضطراب و نگرانیهای خود را مهار کنید و خواب شبانه خوبی داشته باشید.
همچنین برای تقویت حافظهتان از این روشها کمک بگیرید:
۱. مصرف کمتر شکر
بررسیها نشان داده که مصرف بالای شکر موجب ضعف حافظه و کاهش حجم مغز در ناحیه هیپوکامپ مغز میشود.
محققان در بررسی بیش از ۴ هزار نفر دریافتند حجم بخش هیپوکامپ مغز آن دسته از افرادی که بیش از دیگران نوشیدنی و خوراکیهای پرشکر مصرف کرده بودند، کاهش چشمگیری داشت؛ بنابراین یا شکر را به طور کامل از رژیم غذاییتان حذف کنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید.
۲. حفظ ذهنآگاهی
روی لحظه و زمان حالتان متمرکز شوید. به این کار، ذهنآگاهی میگویند. این روش از اضطرابهای زندگی روزمرهتان میکاهد و حافظه و تمرکزتان را افزایش میدهد.
۳. مصرف متعادل کربوهیدرات
مصرف مقادیر زیادی کربوهیدراتهای تصفیهشده، مانند انواع کیکها، غلات صبحانه، کلوچه، برنج و نان سفید روی حافظه اثر منفی میگذارد.
کربوهیدراتها، شاخص گلیسمی بالایی دارند، بدین معنا که بدنمان آنها را بهسرعت هضم کرده و در نتیجه مقدار قند خونمان هم خیلی سریع بالا میرود. بنابر تحقیقات علمی، غذاهای سرشار از کربوهیدراتهای تصفیه شده خطر زوال عقل و کاهش عملکرد شناختی را افزایش میدهند.
۴. تقویتکنندههای حافظه
حفظ کردن برخی از اشعار، ترانهها، مخففها و اختصارات از جمله کارهای تقویت حافظه هستند. همچنین میتوانید با استفاده از بازیهای ذهنی، مهارتهای شناختیتان را افزایش دهید. این یکی از بهترین روشهای تقویت حافظه است. حل جدول کلمات متقاطع یا بازیهای به یاد آوردن کلمات هم روش خوبی برای بالا بردن توانایی حافظه است.
۵. مصرف خوراکیهای مناسب مغز
یکسری مواد خوراکی وجود دارد که به رژیم غذایی «ذهن» معروف شدهاند. از این خوراکیها میتوان به این موارد اشاره کرد:
- سبزیجات برگدار سبز، مانند اسفناج و کلمپیچ
- مرغ
- روغن زیتون
- غذاهای دریایی
- غلات کامل
- آجیل
- انواع توتها
- سبزیجات، هویج، کلم بروکلی، فلفل قرمز و کدو حلوایی
- انواع حبوبات، سویا و عدس
در کنار این روشها، وزنتان را هم در حد متعادل حفظ کنید، زیرا چاقی موجب کاهش عملکرد شناختی میشود؛ بنابراین بهتر است ورزش را به یکی از عادات زندگی روزمرهتان تبدیل کنید.