بیانیۀ اعتراض آمیز تشکل‌های مردم نهاد قزوین به دلیل قطع کردن صد‌ها اصله درخت باغستان سنتی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، در بیانیه ۱۳ تشکل مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین شامل؛ انجمن توسعۀ حیات شهر (انجمن تخصصی باغستان سنتی قزوین)، انجمن جنبش سبز باغستان، انجمن معماری و احیاء بافت تاریخی استان قزوین، انجمن پاسداشت از آیین‌ها و مشاهیر سرزمین کهن، انجمن شهروندیار کاسپین، کانون پویش توسعۀ پایدار شهر قزوین، انجمن فرهنگ قزوین (افق)، گروه رفتگران طبیعت استان قزوین، انجمن حامیان عشق به طبیعت و حیوانات غزال (حامیان عشق)، کانون طبیعت و اندیشه، انجمن اسلامی مهندسان استان قزوین، جنبش نه به سیگار و گروه همیاران محیط زیست و آثار طبیعی (هما) درا عتراض به قطع کردن صد‌ها اصله درخت صد‌ها سالۀ باغستان سنتی قزوین، آمده است: قطع دویست اصله درخت کهنسال توسط شهرداری قزوین، در نیمه شب خرداد ۱۴۰۱ شمسی در باغستان سنتی قزوین به منظور احداث پل امام رضا و اکنون قطع ۱۰۰ اصله درخت دیگر در ادامۀ همان مسیر و به فاصلۀ کمتر از سه ماه، از یک سو و اقدامات کماثر یا سکوت دیگر مدیران و مسئولان از سویی دیگر، چیزی بیش از فاجعه و بیش ازتخریب باغستان است.

گفتنی است، نیمه شب ۱۷ خرداد امسال، با اقدام شبانه شهرداری قزوین در ادامه روند احداث پل امام رضا (ع) در عرصه باغستان سنتی، ۲۰۰ اصله درخت کهنسال قطع شد که با حضور اعلایی استاندار قزوین و مسئولان قضایی استان، جلوی روند قطع درختان و احداث پل گرفته شد و فردای آن روز، پرونده قضایی در یکی از شعب بازپرسی دادسرای قزوین تشکیل و مسئولان متولی عملیات اجرایی پل امام رضا (ع) احضار شدند.

در بخشی از این بیانیه خاطرنشان شده است: توقف پل امام رضا، نماد تلاش قانون مدار تشکل‌های مردم نهاد در حفاظت از باغستان سنتی قزوین بود و احداث این پل در فرایندی چنین غیرمدنی، نماد «نه» بزرگ مدیران شهر و استان به کنشگری مسالمت آمیز و مشارکت مردم و خاموش کردن کورسوی امید به اصلاح رویکرد و جبران اشتباه است، آن هم در شرایطی که مصوبات فرادست مؤید درستی درخواست آنهاست.

این بیانیه می‌افزاید: فاز دوم پل امام رضا با عبور از باغ‌های انبوه و آباد با درختان کهن و بارآور و تخریب خاک بسیار حاصلخیز و نابودی این سرمایه‌های جایگزین نشدنی، زحمات طاقت فرسای چندین نسل از باغداران و باغبانان را بر باد می‌دهد.

در این بیانیه تصریح شده است: به محض ورود جاده به باغستان که نشان از گسترش کالبدی شهر دارد، بهدلیل ایجاد اثرات حاشیهای، باغ‌های اطراف جاده رها و خشک می‌شوند و شبکۀ آبرسانی نهر‌ها بر هم می‌خورد. به این ترتیب، باغ‌های باغستان که از طریق سیلاب رودخانه‌های فصلی آبیاری می‌شوند، در آن بخش، از حقابه محروم می‌شوند.

تشکل‌های مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین در این بیانیه تأکید کردند: جاده‌ها بدون ملاحظه ساختار باغستان و مفهومی به نام محل در باغستان، محل‌ها را به تکه‌هایی جدا از هم تقلیل می‌دهند و سیستم اجتماعی مدیریتی باغستان را با اختلال مواجه می‌کنند.

این بیانیه می‌افزاید: جاده‌ها با هموارکردن ورود انبوه عابران، امنیت باغستان و محصول باغداران را نیز تهدید می‌کنند.

در بخشی از بیانیه مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین تصریح شده است: باغستان سنتی قزوین تا پیش از دهه‌های اخیر و سازماندهی جدید شهری و مداخله‌های این نظام جدید در منابع و سامان آن، با نظام مهندسی و اجتماعی بسیار هوشمندانه‌ای به پایداری رسیده بود. این نظام در طول حیات هزار سالۀ باغستان، توانسته است در برابر خشکسالی ها، قحطی ها، جنگ‌ها و انواع آفات دیگر مقاومت کند و درست تا شش دهه قبل، نه تنها از وسعت و پویایی آن کاسته نشده بود، بلکه در حال توسعه نیز بود و مردم به روش‌های مختلف به مساحت آن می‌افزودند.

در این بیانیه تأکید شده است: استقرار صنایع، ایجاد سازمان‌های جدید و مداخلۀ آن‌ها در باغستان و تقلیل جایگاه اقتصادی باغستان در سبد اقتصاد شهر، آغاز کنندۀ تخریب باغستان بود. احداث کارخانه‌ها و در نتیجه مهاجرت بی رویه به قزوین، موجب آسیب دیدن بافت اجتماعی شهر و ناآشنایی بخشی از ساکنان و مدیران جدید شهر با اهمیت و فرهنگ حاکم بر روابط شهر و باغستان شد. این امر آسیب‌هایی جدی به باغستان وارد کرد.

در بخش دیگری از این بیانیه تصریح شده است: آنچه در نهایت باید اتفاق بیفتد، تدوین طرح جامعی برای حفاظت و احیاست تا بتواند بر این برهم ریختگی فائق آید و نقش سازمان‌های مرتبط را ذیل نظام اجتماعی-سنتی باغستان که آزمون تاریخی خود را پس داده است، تعیین کند. چنین طرحی باید منابع باغستان را با انطباق بر ساختار‌های نوین شهر به آن برگرداند. بدین گونه نه تنها عرصۀ باغستان، بلکه حیات و پویایی آن در بخش‌های آسیب دیده نیز ترمیم خواهد شد.

این بیانیه می‌افزاید: چرا در این شهر، برای عبور ترافیک ملی، دل باغستان شکافته می‌شود و خلاف مصوبۀ صریح بالادستی، بر محور نسیم شمال ترافیک بارگذاری میشود؟

۱۳ تشکل مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین در این بیانیه با اشاره به اینکه طبق تصریح مصوبۀ شورای عالی شهرسازی و معماری در سال‌های ۱۳۹۴و ۱۳۹۸ تدوین طرح جامع حفاظت و احیا، وظیفۀ سازمان‌های مدیریتی استان، از جمله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است، خاطرنشان کردند: البته به دلیل حضور و مسئولیت سایر سازمانها، طبیعی است که چنین طرحی باید با دخالت و نظارت استانداری قزوین و با محوریت باغداران و متخصصان و کنشگران حوزۀ باغستان، تدوین، تأیید و اجرا شود.

تشکل‌های مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین در بخش دیگری از این بیانیه تأکید کردند: تمامی مطالعات دو دهۀ اخیر، از جمله مطالعات توسعۀ راهبرد شهری، مطالعۀ دفتر توسعۀ استراتژیک ریاست جمهوری، مصوبات فرادست شورای عالی شهرسازی و معماری، مطالعۀ شورای مشورتی شمس، پژوهش‌های دانشگاهی و مجموعۀ مطالعات سمن‌های تخصصی اذعان می‌کنند و نشان می‌دهند که برای بقا و احیای باغستان، کمبود راهکار وجود ندارد؛ بلکه یک طرح جامع اجرایی تحت مدیریتی منسجم و تکلیف به نهاد‌های مرتبط الزم است.

۱۳ تشکل مردم نهاد محیط زیست و میراث فرهنگی استان قزوین در بخش پایانی این بیانیه، پیشنهاد کردند که در کمیتۀ تدوین طرح حفاظت و احیای باغستان، علاوه بر نمایندگان چهار رودخانه، حداقل ۲ نماینده به انتخاب باغداران و ۳ نماینده از کنشگران حوزۀ باغستان از افراد غیر ذینفع و ۲ نماینده از تشکل‌های مردم نهاد به کارگروه‌های تخصصی مربوطه مطابق بند «ب» مادۀ ۵ دستورالعمل شورای برنامه ریزی استان، حضور داشته باشند.