نوجوانان در سن بلوغ با توجه به تغییرات جسمی و روانی با خطراتی مواجه می‌شوند که اگر سر بزنگاه با آن‌ها همراهی نشود، ممکن است سبب تباه شدن یک زندگی و یک نسل، شود.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان ؛ در سال‌های اخیر باتوجه به توسعه ارتباطات و نفوذ فضای مجازی به زندگی و همچنین وجود انواع مواد روانگردان، کارشناسان توصیه می‌کنند باید بیش از پیش با نوجوانان همراه بود، چرا که آشنایی با ویژگی‌های رشدی نوجوانان، همان پیشگیری قبل از درمان آسیب‌های این دوران است.
در گام اول برای آشنایی با عواملی که موجب بروز تهدید و خطر برای این قشر آسیب پذیر می‌شود پای صحبت‌های دکتر فرنوش حقانی پور استاد و روانشناس می‌نشینم.
دکتر حقانی پور در پاسخ به این سوالم که چه خطراتی کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند؟ می‌گوید: در گروه سنی کودکان و نوجوانان، خطرات مختلفی وجود دارد که به اقتضای این سن و با توجه به روحیه خطرجویی، هیجان‌طلبی و کنجکاوی، به‌ویژه در بین نوجوانان، آنان را تهدید می‌کند.
ریشه خطرپذیری و چرایی آن
وی می‌گوید: گرایش به مصرف دخانیات، گرایش به خشونت، گرایش به سبک‌های ناهنجار زندگی، تأثیرپذیری از فضا‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی و شکست تحصیلی از جمله این خطرات است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر ارتباط و روابط اجتماعی، از طریق فضای مجازی جایگاه قابل توجهی بین نسل نوجوان پیدا کرده است می‌گوید: با گسترش وسایل ارتباط جمعی متأسفانه نوجوانان گمشده‌ها و کمبود‌های عاطفی خود را در بازی‌های رایانه‌ای و موسیقی‌های پرهیجان و بی محتوا و فضا‌های پرخطر مجازی جست وجو می‌کنند.
مخاطرات فضای سایبری در کمین نوجوانان
فرنوش حقانی پور با اشاره به اینکه ترس از تخریبِ مبانی اخلاقی و اجتماعی و نداشتن امنیت روانی و فرهنگی که ناشی از هجوم اطلاعات آلوده و مخرب فضا‌های مجازی است باید با واکنشی منطقی کنترل شود افزود: چنانچه خانواده‌ها نسبت به شیوه‌های جدید ارتباط نوجوانان شناخت کافی داشته باشند، می‌توانند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از وقوع جرایم و روابط پنهانی در این سن داشته باشند.
وی همچنین یکی از آسیب‌های فضای مجازی برای نوجوانان را از دست دادن انگیزه تحصیلی می‌داند و می‌گوید: نوجوانان در فضای مجازی با شغل‌های ناپایدار و کم درآمد آشنا می‌شوند و درس را رها کرده و سراغ این مشاغل می‌روند و اگر این اتفاق بیفتد، امید به تحصیل در آنان از بین می‌رود و درس را بی ارزش می‌دانند که در این حالت، نوجوان مانند فردی که هویت فردی، مذهبی، اعتقادی و شغلی‌اش کاملاً شکل نگرفته و بعد از این هم به صورت کامل شکل نمی‌گیرد، وارد جامعه می‌شود.
برخورد قاطع، اما مهربان با نوجوانان
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه نوجوان، مانند کودک حرف شنوی ندارد و با نوجوانان باید قاطع، اما مهربان بود خاطرنشان می‌کند: نوجوانی سن استقلال طلبی است بنابراین افراد در این سن از هر راهی، به ویژه از شکاف بین والدین برای دور زدن خطوط قرمز استفاده می‌کنند؛ در صورتی که پدر و مادر وحدت رویه رفتاری داشته باشند و قاطعانه به خطوط قرمز و قوانین تعیین شده واکنش نشان دهند، نوجوان چاره‌ای جز اطاعت ندارد.
بعد از آگاه شدن از خطرات این قشر آسیب پذیر، سراغ رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر می‌روم.
پایین آمدن سن اعتیاد در نوجوانان
سرهنگ احمد پور رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر گیلان با اشاره به اینکه سن اعتیاد پایین آمده است می‌گوید: در دنیای امروز با توجه به عصر ارتباطات، ذائقه و نیاز نوجوان و جوان تغییر کرده است، مثل نیاز عاطفی یا نیاز جسمانی که باید پاسخ این نیاز‌ها از طرف مثلث خانواده، مدرسه و جامعه داده شود.
وی افزود: از آنجا که خانواده‌ها دانسته یا ندانسته درگیر مشکلات و کار‌های روزمره هستند نوجوان هم در این میان پاسخ مناسبی دریافت نمی‌کند در اینجاست که پای دارو‌ها و مواد روانگردان به میان کشیده می‌شود.
رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر گیلان می‌گوید:نحوه استفاده راحت این مواد، دوز پایین برای رسیدن به حالت به اصطلاح نئشگی، امکان استفاده در هر مکانی مانند دستشویی و کنج حیاط از جمله ویژگی‌های این مواد روانگردان است.
همچنان پیشگیری بهتر از درمان
سرهنگ احمد پور با اشاره به اینکه بیشترین تاثیر مخرب اعتیاد در ارکان خانواده دیده می‌شود توصیه می‌کند: خانواده‌ها درباره مواد اعتیادآور علل و عوامل مصرف مواد، خطرات، عوارض و علائم آن اطلاعات کافی داشته باشند و با تقویت قدرت اعتماد به نفس، تصمیم گیری و از بین بردن افسردگی و کم رویی فرزندان، آن‌ها را در برابر شرایط آسیب زا و گرایش به سمت مواد مخدر مقاوم کنند.
وی به خانواده‌ها توصیه می‌کند: سعی کنید در ساعات غذا خوردن همه اعضای خانواده دور هم جمع شوید، فرزندان خود را قبل از رسیدن به سن بحرانی نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مصرف مواد مخدر آگاه کنید، از چگونگی دوستیابی و معاشرت فرزندان خود با دیگران آگاه باشید، با والدین دوستان فرزندانتان ارتباط برقرار کنید، برای اوقات فراغت آن‌ها برنامه ریزی کنید و همواره آن‌ها را به مطالعه، ورزش و تفریحات سالم ترغیب کنید و زمینه این امور را برایشان فراهم کنید.
پذیرش نوجوان و جوان در خانواده بهترین واکسینه
سرهنگ احمد پور خاطرنشان کرد: به فرزندان اجازه داده شود نظرات خود را در امور در جمع خانوادگی بیان کنند، در تصمیم گیری‌ها مشارکت داشته باشند و به آن‌ها مسئولیت داده شود، از تحقیر و توهین به آن‌ها خودداری شود و به طور کلی والدین برای شخصیت فرزندانشان ارزش و احترام قائل شوند و علاقه خود را به فرزندان شان نشان دهند و به او اطمینان بدهند که همه جا پشتیبان او هستند.
پیوند والدین با اولیای مدارس
وی می‌گوید: والدین باید ارتباط مناسب و مستمری با مدرسه و محل تحصیل فرزندان خود داشته باشند تا از وضعیت درسی، اخلاقی، رفتاری و دوستی‌های او اطلاع داشته باشند و در صورت لزوم از معلمان و مسؤولان مدرسه یا دانشگاه کمک بگیرند و به تغییرات رفتاری، افت تحصیلی و وجود مشکلات خُلقی مثل؛ افسردگی یا اضطراب آن‌ها توجه کنند؛ چرا که این‌ها هم مسبب روی آوردن به مواد و هم ناشی از آن است و برای رفع و درمان آن‌ها با مراجعه به مشاوران و روانشناسان اقدام کنند.
اعتیاد مجازی و خطرات آن
بعد از اعتیاد به مواد مخدر این، اعتیاد به فضای مجازی است که این روز‌ها بیشتر از همیشه در کنج خانه و یا هر جای دیگری نوجوانان را تهدید می‌کند.
این بار پای صحبت سرهنگ امیرحسین نقی مهر رئیس پلیس فتای گیلان می‌نشینم.
رئیس پلیس فتای گیلان با اشاره به اینکه حدود ۲۰ درصد از خطرات و آسیب‌های فضای مجازی رده سنی نوجوانان و ۷۰ درصد ازاین آسیب‌ها، جوانان را تهدید می‌کند می‌گوید: آسیب‌های فضای مجازی به ۲ دسته مالی شامل فیشینگ و کلاهبرداری در قالب پرداخت بیعانه واخلاقی مانند هتک حیثیت است.
خطرات زیرپوستی فضای مجازی بیخ گوش نوجوانان و جوانان
سرهنگ نقی مهر افزود: کودکان و نوجوانان به دلیل تجربه کم و داشتن حس کنجکاوی در معرض بیشترین خطرات آسیب‌های فضای مجازی و سوء استفاده ابزاری توسط مجرمان هستند.
وی با بیان اینکه کودکان و نوجوانان به دلیل استفاده ناصحیح و در دسترس بودن رایانه، گوشی و اینترنت، دچار اعتیاد می‌شوند و در نتیجه تمام دنیای خود را محدود به فضای مجازی می‌کنند گفت: استفاده بیش از حد اینترنت به دلیل جذابیت خاص این فضا باعث از بین رفتن اوقات طلائی و شکاف بین اعضای خانواده شده، درنتیجه منجر به افت تحصیلی کودکان و نوجوانان می‌شود.
جوانان و نوجوانان را در دنیای هزار رنگ رها نکنیم
با توجه به اینکه دوران نوجوانی دوران رسیدن به چرا‌ها و کنجکاوی‌های مختص به این سن است، بی شک همراهی خانواده‌ها در تمام مراحل دوره نوجوانی، یک نوع واکسینه کردن این قشر آسیب پذیر است و البته این به معنای محدود کردن و گرفتن امکان تجربه از نوجوان نیست بلکه باید با مدیریت رفتاری و آشنا کردن آن‌ها با آسیب‌هایی که به شکل‌های زیبا و فریبنده در کمین شان نشسته، یک رابطه دوسویه ایجاد شود تا نوجوان با قرارگرفتن در معرض بسیاری از محتوا‌های خشونت‌آمیز و نامناسب، دچار مشکلات روحی و روانی، ارتکاب جرائم مختلف و مهم‌تر از همه بلوغ زودرس نشود.
*نویسنده: نجمه محمدی