با آغاز شمارش معکوس برای اعلام تشکیل دولت جدید در عراق، محمد حلبوسی از ریاست پارلمان استعفا داد و در عین حال رسانههای سعودی برای تحریک هواداران صدر بسیج شده اند.
دلایل توجیهی استعفای حلبوسی
درنگاه خوش بینانه برخی دلایل وجود دارد که استعفای محمد حلبوسی را توجیه پذیر میکند:
ازجمله اینکه، بعد از استعفای نمایندگان جریان صدر که به دستور شخص مقتدی صورت گرفت، دو عضو دیگر ائتلاف سه جانبه که برای تشکیل دولت اکثریت تلاش میکردند، یعنی محمد حلبوسی رئیس ائتلاف تقدم و مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق نیز دچار چالش شدند به گونه ایی که حزب دموکرات به هدف خود در زمینه احراز ریاست جمهوری نرسید و ائتلاف السیاده (که با ۶۲ کرسی به عنوان بزرگترین جریان سیاسی سنی در انتخابات سال گذشته شکل گرفته بود) دچار انشقاق و چند دستگی شد و از همان زمان احتمال استعفای حلبوسی مطرح شد.
همچنین با توجه به اینکه رای اعتماد به محمد حلبوسی در زمانی صورت گرفته بود که نمایندگان جریان صدر در پارلمان حضور داشتند لذا الان با استعفای جمعی آنها و جایگزینی آنها با نمایندگان جدید از همان جریان نیاز به رای اعتماد مجدد از این دید احساس میشود کما اینکه رای اعتماد قبلی به حلبوسی زمانی داده شد که در ائتلاف السیاده وحدت و یکپارچگی وجود داشت حال آن که اکنون با توجه به شکاف و انشقاق پدید آمده در این ائتلاف شاید عدهای از اعضای سابق این ائتلاف نیز مایل به دادن رای اعتماد به حلبوسی نباشند؛ هرچند که این امکان از سوی چارچوب هماهنگی و مشارکت کنندگان در ائتلاف اداره دولت وجود دارد که با دادن رای اعتماد مجدد به محمد حلبوسی زمینه را برای تشکیل دولت جدید تسهیل کنند. این ائتلاف از چارچوب هماهنگی، ائتلاف العزم، اتحادیه میهنی کردستان، ائتلاف السیاده، حزب دموکرات کردستان و فراکسیون مسیحی بابلیون تشکیل شده و بزرگترین ائتلاف پارلمانی محسوب میشود که امکان تعیین رئیس جمهور با دو سوم اعضای پارلمان و نخست وزیر با نصف به اضافه یک نمایندگان پارلمان را فراهم میکند.
عوامل شبهه ناک استعفای حلبوسی
در ابتدا باید به این نکته اشاره شود که محمد حلبوسی ۴۱ ساله در سال ۱۳۹۳ خورشیدی برابر با ۲۰۱۴ میلادی زمانی که هنوز ۳۵ سال بیشتر نداشت به عنوان جوانترین نماینده به مجلس عراق راه یافت و به عنوان معاون رئیس مجلس فعالیت کرد و بلافاصله به ریاست مجلس برگزیده شد. در آن مقطع با قدرت گرفتن چهرههای جوان در کشورهای عربی همچون محمد بن زاید در امارات عربی متحده و محمد بن سلمان در عربستان که با چراغ سبز غرب و رژیم صهیونیستی صورت گرفت این گمانه شکل گرفت که گویا محمد حلبوسی نیز همان ماموریتی را برعهده دارد که بر دوش محمد بن زاید و محمد بن سلمان گذاشته شده است. اگر این احتمال درست باشد در این صورت میتوان گفت که هنوز ماموریت حلبوسی تمام نشده و همچنانکه سعد حریری با استعفای غیرمترقبه (در حالی که هیچ نیازی برای آن وجود نداشت) زمینه را برای شکل گیری دور جدید ناآرامیها در لبنان فراهم کرد اکنون نیز این احتمال وجود دارد که چنین هدفی از استعفای حلبوسی دنبال میشود هرچند که امکان دارد خود ایشان بازیگر اصلی در این زمینه نباشد.
آن چه این احتمال را تقویت میکند تلاش رسانههای سعودی برای دامن زدن به دور جدید ناآرامیها و اغتشاشات در عراق به بهانه سالگرد اغازحرکت موسوم به انقلاب اکتبر در روز شنبه آینده برابر با اول اکتبر و نهم مهرماه است که به استعفای اجباری عادل عبد المهدی نخست وزیر منتخب مردم عراق انجامید. در این راستا، شبکه تلویزیونی سعودی الحدث اوضاع عراق را مبهم توصیف کرد و گزارش داد که اگر بحران سیاسی عراق حل نشود، احتمال دارد که با فرارسیدن سومین سالگرد تظاهرات تشرین، این کشور بار دیگر شاهد ناامنی و تظاهرات شود... نبود جریان صدر در پارلمان و مطرح نکردن آراء خود ممکن است به از سرگیری مجدد تظاهرات در کشور منجر شود. نباید فراموش کنیم که چیزی به سالگرد تظاهرات انقلاب عشرین نمانده است. "
مجله ایندیپندنت که توسط محمد بن سلمان خریداری شده در مطلبی درتحلیل استعفای حلبوسی نوشته:"... در عین حال، سالگرد جنبش اکتبر ۲۰۱۹ عراق نیز در راه است و پیشبینی میشود که روز اول اکتبر، تظاهرات بزرگی به این مناسبت در بغداد برگزار شود. سه سال پیش در اکتبر ۲۰۱۹، حرکت گسترده مردم عراق علیه فساد دولتی و نظام قومی-مذهبی و کنترل جامعه از سوی شبهنظامیهای نزدیک به جمهوری اسلامی ایران، منجر به صدها کشته و هزاران زخمی شد. نیروهای امنیتی عراق اینک برای تظاهرات سالگرد اول اکتبر آماده میشوند و جو نزدیک میدان تحریر به شدت امنیتی است".
نتیجه:
به نظرمی رسد عربستان در پی کشاندن دامنه اغتشاشات از ایران به عراق است. با وجود اینکه عربستان در ظاهر به ترمیم و بهبود رابطه با ایران تظاهر میکند، اما در عمل در خط مقدم پروژه براندازی در ایران قرار دارد و رسانههای فارسی زبان بیگانه را در این جهت تغذیه و تامین میکند. به دلیل فشارهای عربستان، بی بی سی فارسی هم به یک ایران انترنشنال جدید تبدیل شده است که شب و روز به ایجاد بلوا و آشوب درایران مشغول است.
با وجود اینکه دولت جدید در عراق با هدایت و مدیریت چارچوب هماهنگی در یک قدمی تشکیل قرار دارد، اما احتمال اینکه به دلیل مداخلات و کارشکنیهای طرفهای خارجی و در راس آن عربستان فرصت موجود از دست برود وجود دارد کما اینکه تلاشهای مربوط به احیای برجام نیز در یک قدمی توافق قرار داشت که با دخالت و بسیج تلاشهای رژیم صهیونیستی ناکام ماند. به نظر میرسد یک نوع تقسیم کار جدید بین عربستان و رژیم صهیونیستی صورت گرفته که بر اساس آن تل آویو رهبری تلاشها و رایزنیها برای جلوگیری از احیای برجام و عربستان رهبری تلاشها برای جلوگیری از تشکیل دولت جدید و کنار رفتن دولت منتصب کاظمی را برعهده دارد، اما هر دو در ایجاد اغتشاسات در ایران و عراق و دیگر عناصر محور مقاومت در کنارهم قراردارند و در عین حال از حمایت و پشتیبانی امریکا برخوردارند که به نظر میرسد با توجه به نیاز شدید غرب به تزریق نفت عراق به بازارهای جهانی در فضای جنگ اوکراین مایل به تشکیل دولت منتخب جدید درعراق و کنار رفتن دولت مصطفی کاظمی نیست و به همین دلیل طی یک سال گذشته هیچ فشاری برطرفهای خودی برای شکست بن بست سیاسی وارد نکرده است.
در چنین شرایطی که ائتلاف سعودی، اسرائیلی و اروپایی- امریکایی برای ایجاد دور جدید اغتشاش در عراق خیز برداشته اند هوشمندی عراقیها بخصوص هواداران مقتدی صدر است که میتواند عراق را از توطئه جدید عبور دهد.
احمد کاظم زاده