با مشارکت ایران در طرح لایرونی رودخانه ولگا و عملیات توسعه آن نه تنها روابط راهبردی تهران- مسکو بلکه کریدورشمال- جنوب نیز تقویت می‌شود.
منافع ایران از مشارکت در طرح لایروبی ولگا و عملیات توسعه آن
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ به نوشته سایت اینترنتی المیادین، کشیده شدن همکاری‌های تهران، پکن و مسکو تا منطقه ولگا دستاوردی بی سابقه در سطوح ژئوپلتیک به شمار می‌رود که مسکو پیش از این به هیچ کشتی خارجی از جمله ایرانی و چینی اجازه عبور از رود ولگا یا استفاده از این کانال را نداده بود. لایروبی این کانال به کشتی‌های روسیه، چین و ایران و حتی هند و دیگر کشور‌ها امکان می‌دهد محموله‌های سنگین بیشتری را از دریای خزر به اروپا ارسال کنند.
لایروبی «ولگا» یکی از الزمات توسعه تجارت با روسیه است. تا قبل از تحریم روسیه، حدود ۶۰ درصد از مبادلات تجاری این کشور با اروپا صورت می‌گرفت. روسیه سال ۲۰۲۱ حدود ۳۰۰ میلیارد دلارواردات داشته است که اکنون بسیاری از این ظرفیت خالی است و فرصتی طلایی برای توسعه روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران با این کشور فراهم شده است.
روسیه پیش از این به کشتی‌های خارجی، شامل کشتی‌های ایرانی، اجازه عبور از رودخانه ولگا یا استفاده از کانال ولگا-دن را صادر نمی‌کرد. در حقیقت، مقامات روسیه این رودخانه را آبراهی داخلی در نظر گرفته، و به دلیل ملاحظات امنیت ملی، مسکو به کشتی‌های خارجی اجازه عبور از ولگا و کانال‌های آن را در داخل محدوده روسیه نمی‌داد. بنا بر این، کشتی‌های ایرانی مجبور بودند در بندر آستراخان کانتینر‌های خود را به کشتی‌های روسی منتقل کرده، تا محموله‌ها به مقصد نهایی خود در داخل روسیه رسیده، یا از طریق کانال ولگا-دن به سمت دریای سیاه حرکت کنند.
اکنون ایران به بزرگترین رودخانه در اروپا که از استان تور (حدود ۴۰۰ کیلومتری شمال مسکو) آغاز شده و با گذر از ۱۵ منطقه در روسیه شامل سامارا، نیژنی نووگورود، کازان و ولگوگراد، به آستراخان (جنوب روسیه) در حوزه شمالی دریای خزر ختم می‌شود، دسترسی پیدا خواهد کرد. در حقیقت، کشتی‌های ایرانی قادر خواهند بود تا از کانال ولگا-دن، که کوتاه‌ترین مسیر قابل کشتیرانی (میان دریای خزر و مدیترانه) را از طریق دریای آزوف و دریای سیاه فراهم کرده، استفاده کنند.
یکی از سیاست‌های راهبردی ایران در خزر، توسعه ناوگان دریایی و افزایش ظرفیت تجاری است و برنامه ریزی ایران برای راه اندازی خط کشتیرانی رو- رو (با قابلیت حمل و جابجایی وسایل نقلیهٔ زمینی چرخ‌دار) بین انزلی و آستاراخان روسیه از طریق خرید کشتی رو- رو بوسیله بخش خصوصی از شرکت روسی، به مساعدت و همکاری دولت روسیه نیاز دارد. در حال حاضر، ظرفیت کشتیرانی ایران در دریای خزر بدون این کشتی‌ها محدود است.
برای فعال شدن کریدور شمال - جنوب باید ظرفیت ناوگان دریایی خزر به ویژه کشتی رو - رو افزایش یابد. در حال حاضر ظرفیت ناوگان دریایی ایران به بیش از ۳۰ میلیون تن رسیده و برای نوسازی ناوگان به ساخت و خرید ۱۵۰ فروند کشتی نیاز است.
بنابر این، پس از توافق برای اعطای مجوز به کشتی‌های ایرانی برای عبور از ولگا، انتظار می‌رود روسیه قرارداد‌های جدیدی برای فروش تعدادی کشتی با حداکثر ظرفیت ۵۰۰۰ تن - حتی کشتی‌های دست دوم - با ایران امضا کند که به درآمد قابل توجهی برای شرکت‌های کشتی‌سازی در آستاراخان و سایر مناطق اطراف ولگا منجر خواهد شد. به گفته کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه: «خطوط کشتیرانی دریای خزر در حال مذاکره با روسیه برای خرید کشتی‌های باربری و رو - رو برای استفاده در همین خطوط در جهت توسعه تجارت میان دو کشور می‌باشند. "
طرح توسعه ولگا رونق بخش کریدور شمال- جنوب
آژانس فدرال حمل و نقل دریایی و رودخانه‌ای روسیه عملیات توسعه امکانات کانال دریایی کشتیرانی ولگا- خزر را در چارچوب توسعه کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال- جنوب» را در دستور کار خود قرارداده است.
کانال کشتیرانی دریایی ولگا- خزر مهمترین واحد زیرساخت در مسیر سراسری خزر و حلقه مهم کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال- جنوب» محسوب می‌شود.
احداث این کانال که در اواخر قرن نوزدهم آغاز شد، بتدریج و طی قرن بیستم وسعت یافت بطوریکه طول این کانال از ۳۳ تا ۱۸۸ کیلومتر افزایش یافت. در حال حاضر می‌توان گفت که ولگا – خزر طولانی‌ترین کانال مصنوعی در فدراسیون روسیه بشمار می‌رود.
کریدور بین المللی چندوجهی حمل و نقل «شمال-جنوب» که یکی از مسیر‌های این کانال کشتیرانی می‌باشد، قابلیت آن را دارد تا بزرگترین مجتمع‌های کشاورزی و صنعتی فدراسیون روسیه و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به کشور‌های آسیای مرکزی، خلیج فارس و شبه¬ جزیره هندوستان متصل نماید.
مرکز حمل و نقل ولگا- خزر یکی از مهمترین اجزاء کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال-جنوب» می‌باشد. افزایش میزان حمل بار در کانال ولگا- خزر از طریق بنادر آستراخان و اولیا (واقع در استان آستراخان) اهمیت ویژه‌ای دارد.
بر این اساس می‌توان گفت آثار و پیامد‌های مثبت مشارکت ایران و چین در عملیات لایروبی رودخانه ولگا جهت هموارکردن امکان عبورکشتی‌های بزرگ از آن تنها به این سه کشور خلاصه و محدود نمی‌شود و به نفع جامعه جهانی است و همه کشور‌های جهان از آن نفع خواهند برد. احمد کاظم زاده