حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها در دهم رمضان سال دهم بعثت از دنیا رفتند. ایشان پیش از وفات سه وصیت به رسول خدا (ص) کردند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها همسر رسول گرامی اسلام (ص) در دهم رمضان سال دهم بعثت از دنیا رفتند که این سال به نام عام الحزن نام گرفت. ایشان اولین بانویی بودند که به اسلام گرویدند.
اُمّ المؤمنین، حضرت خدیجه کبری (س) دختر خویلد بن اسدبن عبدالعزی در سال ۶۸ قبل از هجرت در مکه مکرمه دیده به جهان گشود و در آن شهر قبیله گرا و طایفه مدار رشد و کمال یافت و دارای ویژگی‌های بی نظیری از جمله عفت، نجابت، طهارت، سخاوت، حسن معاشرت، صمیمیت، صداقت، مهر و وفا بودند.
ایشان را در عصر جاهلیت به القاب «طاهره»، «سیده نساء قریش»، «بانوی دوراندیش و خردمند» و «بانوی عاقل» می‌گفتند که نشان دهنده جایگاه بالای او در میان مردم است. در اسلام هم یکی از چهار بانویی که بر تمام بانوان بهشت فضیلت و برتری دارند، شناخته می‌شوند و نخستین همسر پیامبر اکرم (ص)، مادر حضرت فاطمه زهرا (س) و اولین زن ایمان آورنده به اسلام است.
این بانوی بزرگوار با درایت و خردمندی خویش صاحب دارایی فراوان شده بود و با این اموال، کاروان‌های متعددی برای بازرگانی به راه انداخت که به اِمرأةالقریش (یعنی شاهزاده خانم قریش) شهرت داشت. تعدادی از محققین از جمله جعفر مرتضی عاملی بر این عقیده‌اند که ایشان قبلاً با کسی ازدواج نکرده بود و اولین و تنها ازدواج او، ازدواج با پیامبر اسلام (ص) بوده است.
پیامبر اکرم (ص) ابتدا در کاروان‌های تجاری حضرت خدیجه (س) کار می‌کردند و حضرت خدیجه (س) از امانتداری و کاردانی پیامبر اسلام (ص) خوشش آمده بود و گفته می‌شود این خدیجه (س) بوده که از حضرت رسول (ص) خواستگاری کرده‌است.
حضرت خدیجه (س) پس از ازدواج با پیامبر گرامی اسلام (ص) تمام ثروت خود را برای دین مبین اسلام خرج کردند و خدیجه (س) زنی بسیار مهربان و با وفا بود. بر خلاف سنت‌های ازدواج در میان اعراب جاهلی آن زمان، حضرت خدیجه (س) بخش زیادی از مال و ثروت و دارایی خود را به حضرت محمد (ص) هدیه کردند.
نقش والای حضرت خدیجه (س) در ترویج فرهنگ اسلامی
حضرت ام المؤمنین خدیجه (س) از بزرگترین بانوان اسلام به شمار می روند و ایشان نخستین زنی بودند که به اسلام ایمان آوردند و به پیامبری حضرت محمد (ص) ایمان داشتند همانطور که علی بن ابی طالب (ع) اولین مردی بودند که اسلام را پذیرفتند. حضرت خدیجه (س) اولین بانویی بودند که همراه امام علی (علیه السلام) با پیامبر (ص) به نماز ایستادند و پیشانی بندگی بر خاک ساییدند.
خدیجه کبری (س) از کتب آسمانی آگاهی داشت و از کسانی بود که انتظار بعثت و پیامبری خاتم الانبیاء (ص) را می‌کشید و همیشه از ورقه بن نوفل و دیگر علما، جویای نشانه های نبوت می‌شد و اشعار فصیح و پر معنای وی در شأن پیامبر اکرم (ص)، از علم و ادب و کمال و محبت او به آن بزرگوار حکایت می‌کند.
ایشان به عنوان اولین بانوی مسلمان، نقش والایی در ترویج دین و فرهنگ اسلامی داشته و بانوان بسیاری از وی به عنوان یک الگوی زن مـسلمان، درس آموختند. این بانوی مکرمه (س) نه تنها از عمق جان به رسالت پیامبر (ص) ایمان آورد بلکه هم با انفاق اموال و دارایی خود و هم با حمایت و همراهی، ایشان را در برابر سختیها و تکذیب مشرکان و بدخواهان یاری داد.
خدیجه کبری (س) تا زمانی که زنده بودند، اجازه ندادند که آزار و شکنجه مشرکان بر رسول خدا (ص) سخت و دشوار شود و هنگامی که حضرت رسول (ص) با باری از مصیبت و اندوه به خانه می‌آمدند ایشان را دلداری می‌دادند و نگرانی را از ذهن و خاطرمبارکشان می‌زدودند.
وفات جانسوز حضرت خدیجه (س) در سال دهم بعثت معروف به «عام الحزن»
یکی از ماجرا‌های بسیار جانسوزی که در سال ششم یا هفتم تا دهم بعثت، یعنی در طول حدود سه سال و به قولی چهار سال رخ داد، محاصره شدید اقتصادی پیامبر اسلام (ص) و چهل نفر از یاران و مدافعان آن حضرت (ص) از سوی مشرکان، در دره‌ای به نام شعب ابیطالب در میان دو کوه ابوقبیس و خندمه در مکه مکرمه بود.
آنان در این مدت جز در چهار ماه حرام سال، در آن دره سوزان محصور بودند و گرمای داغ تابستان در آن بیابان خشک بی آب و علف و بدون هیچ گونه وسایل و امکانات، و گرسنگی شدید و تشنگی طاقت فرسا را تحمل کردند.
حضرت خدیجه (س) هم در کنار همسر گرامیش رسول خدا (ص) در این محاصره قرار گرفتند و از ایشان حمایت کردند. گرمای سوزان، گرسنگی و تشنگی، و فشار‌های محاصره به قدری بود که صدای گریه کودکان بنی هاشم، از پشت کوه ابوقبیس تا کنار کعبه به گوش طواف کنندگان می‌رسید.
حضرت خدیجه (س) بیشتر اموال و دارایی خود را در این مدت صرف کرد و دو ماه پس از اینکه از محاصره آزاد شد، بر اثر آن رنجهای بسیار سخت و طاقت فرسای دوران محاصره، از دنیا رفتند. ایشان به فاصله کوتاهی بعد از وفات حضرت ابوطالب (ع) از دنیا رفتند به همین دلیل آن سال را «عامُ الحُزْن» به معنای سال غم و اندوه نامیدند. البته این نام‌گذاری به پیامبر (ص) نسبت داده شده است و در همین سال بود که محاصره مسلمانان در شعب ابیطالب پایان یافت.
زمانی که بیماری حضرت خدیجه (س) شدت یافت، عرض کردند: یا رسول الله! چند وصیت دارم؛ من در حق شما کوتاهی کردم، مرا عفو کنید و پیامبر (ص) فرمودند: هرگز از تو تقصیری ندیدم و نهایت تلاش خود را به کار بردی و در خانه ام بسیار خسته شدی و اموالت را در راه خدا مصرف کردی.
عرض کرد: یا رسول الله! وصیت دوم من این است که مواظب این دختر باشید، و به فاطمه زهرا (س) اشاره کرد؛ چون او بعد از من یتیم و غریب خواهد شد پس مبادا کسی از زنان قریش به او آزار برساند، مبادا کسی به صورتش سیلی بزند، مبادا کسی بر او فریاد بکشد، مبادا کسی با او برخورد غیر ملایم و زننده‌ای داشته باشد.
اما وصیت سوم را شرم می‌کنم برایت بگویم و آن را به فاطمه (س) عرض می‌کنم تا او برایت بازگو کند و سپس فاطمه (س) را فراخواند و به وی فرمود: نور چشمم! به پدرت رسول الله بگو، مادرم می‌گوید: من از قبر در هراسم. از تو می‌خواهم مرا در لباسی که هنگام نزول وحی به تن داشتی، کفن کنی. پس فاطمه زهرا (س) از اتاق بیرون آمد و مطلب را به پیامبر (ص) عرض کرد. پیامبر اکرم (ص) آن پیراهن را برای خدیجه (س) فرستاد و او بسیار خوشحال شد.
بعد از وفات حضرت خدیجه (س)، پیامبراکرم (ص) غسل و کفن وی را بر عهده گرفتند و ناگهان جبرئیل در حالی که کفنی از بهشت همراه داشت، نازل شد و گفت: یا رسول الله! خداوند به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: او اموالش را در راه ما صرف کرد و ما سزاوارتریم که کفنش را بر عهده بگیریم.
پس پیامبر خدا (ص) خدیجه را غسل دادند، حنوط کردند و با همان پارچه‌ای که جبرئیل از طرف خداوند عزوجل برای او آورده بود، کفن کردند و آن گاه شخصاً درون قبر رفتند و پیکر پاک خدیجه (س) را در خاک نهادند و سنگ لحد را در جای خویش استوار ساختند و پیامبر اکرم (ص) در این هنگام برای همسرشان خدیجه (س) اشک می‌ریختند، دعا می‌کردند و آمرزش می‌طلبیدند.
پیکر مطهر و نورانی حضرت خدیجه کبری (س) در قبرستان مَعلاة (ابوطالب یا حَجون) شهر مکه به خاک سپرده شده است. قبرستان مَعلاة از قدیمی‌ترین قبرستان شهر مکه بوده که به قبرستان حَجون (یا حُجون) و نزد ایرانیان به قبرستان ابوطالب نیز مشهور است و مقبره بنی‌هاشم نیز گفته می‌شود و عبدالمطلب (ع)، ابوطالب (ع)، یاسر و سمیه اولین شهدای اسلام هم در این قبرستان دفن شده‌اند.