رشد اقتصادی بدون نیروی جوان بسیار مشکل است، خطری که جامعه ایران را تهدید می کند.
مسئله کاهش جمعیت و سالخوردهشدن هرم سنی جمعیت کشور، یکی از موضوعاتی مهمی است که شئون مختلف حیات جامعه ایران را در آینده تحتتأثیر قرار خواهد داد.
رهبر انقلاب اسلامی نیز در دهه اخیر مکرراً بر این مسئله تأکید داشته و نسبت به عواقب سالمندشدن جمعیت هشدار دادهاند.
ایشان، مسئله حفظ جمعیت جوان را از آن دست مسائلی دانستند که امروز نیاز به ارائه راهحل دارند و تعلل در چارهجویی برای آن باعث درماندهشدن در آینده خواهد شد.
در حال حاضر، یک از نگرانیهای مشترک کارشناسان، موضوع جمعیت است؛ چراکه نرخ باروری از ۶.۵ فرزند در سال ۱۳۶۵ به ۱.۶ فرزند در سال ۱۳۹۹ و بهتعبیری به زیر سطح جانشینی رسیده است.
میزان کاهش موالید در کنار کاهش مرگومیر و افزایش امید زندگی، متوسط رشد جمعیت را در بازه سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ به ۱.۲۴درصد رسانده است.
بااینحال، نرخ رشد موالید در سال ۱۳۹۹ نیز ۰.۶درصد بود که رقم درخور تأمل و هشداردهندهای است.
با توجه به ارتقای سطح بهداشت و توسعه خدمات درمانی، بخش زیادی از این کاهش مربوط به عدم فرزندآوری میشود که این عدم فرزندآوری حال یا بهسبب تغییرات سبک زندگی است که زوجها خواهان فرزندآوری نیستند، یا مشکلات و موانع موجود آنها را به تردید انداخته است، یا تعداد کمتری فرزند را مدنظر دارند، یا اینکه در وضعیت ناباروری قرار دارند، یا دچار تجرد ناخواسته بهدلیل مضیقه ازدواج در برخی از گروههای سنی هستند؛ درحالیکه علل مختلفی در این کاهش دخیل است.
در هر صورت، این وضعیت و فاصله میان نرخ باروری و سطح جانشینی نشان میدهد که با جانشینی جمعیت فاصله چشمگیری داریم و اگر برای پرکردن این فاصله تمهیداتی نداشته باشیم، میتواند تبعات خطیری در آینده داشته باشد؛ بهعبارت دیگر، مسئله جمعیت از مسائل راهبردیای است که باید به آن توجه جدی داشته باشیم.
در آینده، جمعیت کشور جمعیتی سالخورده خواهد بود. با توجه به جمعیت متولدان دهه شصت که در دهههای آتی وارد سن سالخوردگی میشوند، با تورم جمعیت در بالای نمودار جمعیت و در سنین بالا مواجه خواهیم بود؛ بنابراین، مطابق آمار اعلامی طی ۵ دهه اخیر، نرخ سالمندان کشور از ۵درصد به ۱۰درصد رسیده است و پیشبینی میشود این نرخ در ۵۰ سال آینده ۳ برابر شود و در سال ۱۴۵۰ به حدود ۳۰درصد برسد.
در واقع، جمعیت سالمند ما با سرعت زیادی در حال افزایش است و بایستی تمهیدات ویژهای از هماکنون برای این موضوع مهم در نظر گرفته شود.
جمعیت سالخورده کشور نیازمند برنامهریزی حمایتی ویژه است؛ ضمن آنکه حتیالامکان بایستی سعی کنیم با توانمندسازی سالمندان، این دوران را به دورانی پویا و پربازده برای آنها و جامعه تبدیل کنیم؛ اما در کنار توجه و برنامهریزی برای جمعیت سالمند در آینده، ضروری است به ورودی جمعیت و جوانسازی آن هم توجه ویژهای داشته باشیم و چنانچه با همین وضعیت و بدون برنامهریزی ویژه پیش برویم قطعاً جمعیت، نیروی جوان خود را از دست میدهد و جامعه به جامعهای سالخورده تبدیل خواهد شد.
کاهش نرخ فرزندآوری، مشکلات فراوانی را برای کشور بهدنبال خواهد داشت؛ لذا، این وضعیت موجب بههمریختگی ساختار جمعیتی کشور میشود و در صورت نداشتن برنامه ریزی صحیح شاهد مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و ... خواهیم بود.
بیشتر بخوانید:پیری جمعیت و آیندهای هولناک
ساختار جمعیتی کشور در رشد اقتصادی کشور اثرگذار است و کاهش رشد اقتصادی برای هر کشوری، تبعات سنگینی خواهد داشت؛ ضمن اینکه با افزایش جمعیت سالمند و ورود این قشر به بخش دریافت خدمات حمایتی، در صورت کاهش رشد اقتصادی کشور، این خدمات نیز تحتالشعاع قرار خواهد گرفت.
منبع: خامنهای دات آی آر