مدیر کل دفتر مدیریت نظارت بر تولید و مصرف بیمارستانی خون و فرآورده: طول عمر پلاکت‌هایی که به روش معمول تهیه می‌شود ۳ روز است، اما پلاکت به روش بافی کوت ۵ تا ۷ روز طول عمر دارد.
سوال: در مورد این روش تهیه پلاکت‌های خونی صحبت بفرمایید:
بلالی: پلاکت همانطور که می‌دانید یکی از اجزای خون است که در مواقعی که خطر خونریزی وجود دارد به ویژه در عمل‌های جراحی به ویژه عمل جراحی قلب باز، در بیماران مبتلا به سرطان و بدخیمی که شیمی درمانی می‌شوند در بدخیمی‌های خونی که به علت نارسایی مغز استخوان تولید سلول‌های خونی در بدن انجام نمی‌شود با تزریق این پلاکت به بیمار باعث جلوگیری از خونریزی در این بیماران می‌شود.
پلاکت به چند روش تهیه می‌شود روشی که تا الان در کشور ما رایج بوده بعنوان روش پی آر پی است، پلاکتی که به این روش تهیه می‌شود حجم کمی دارد و حدود ۵۰ تا ۷۰ سی سی هست و در پلاسما غوطه ور هست.
روش جدیدی که ما برای تهیه پلاکت امکان پذیر کردیم و برنامه آموزشی اش را در یکی از استانها به صورت پایلوت دنبال کردیم و خوشبختانه نتایج خیلی خوبی هم داشت تهیه پلاکت به روش بافی کوت است.
پلاکتی که به این روش تهیه می‌شود حجمش حدود ۵ تا ۶ برابر پلاکت معمول است. طول عمر بالاتری نسبت به پلاکت دارد، به دلیل این که از پلاسمایی که در آن پلاکت غوطه ور است کمتر استفاده می‌شود و محلول‌های افزودنی دارد پلاسمای بیشتری برای ما قابل استحصال خواهد بود و از آن طرف ریسک مواجهه دریافت کننده پلاکت با پلاسمای اهدا کننده‌های متعدد را هم کاهش میدهد و بخاطر این مزایایی که دارد در نظر گرفتیم که در سازمان هم روش تهیه پلاکت را از بافی کوت به انجام برسانیم که خوشبختانه هفته گذشته در استان قزوین به صورت پایلوت این راه اندازی شد و برنامه آموزشی اش برگزار شد و نتایج خیلی خوبی را هم برای ما به همراه داشت.
سوال: در مورد این نتایج بفرمایید:
بلالی: عرض کردم اول طول عمر پلاکت است در حال حاضر پلاکت‌هایی که به روش معمول تهیه می‌شود ظرف سه روز منقضی می‌شود و این مدیریت مصرف را خیلی سخت میکند برای ما، پلاکت به روش بافی کوت ۵ تا ۷ روز طول عمر خواهد داشت، در کنارش با توجه به این که در محلول‌های افزودنی که استفاده می‌شود برای تهیه این پلاکت ها، پلاسمایی را که می‌توانیم از اهدا کنندگان استحصال کنیم و از آن برای تهیه دارو‌های مشتق از پلاسما مثل آلبومین، آی دی آی جی و فاکتور‌های انعقادی استفاده کنیم بیشتر به دست می‌آید و پلاسمای بیشتری تولید خواهد شد و از طرف دیگر پلاکت با کیفیت بالاتر و عوارض کمتری برای دریافت کننده‌های پلاکت ایجاد خواهد شد که البته در این خصوص من خواهش می‌کنم از پزشکانی که در بیمارستان‌ها هستند آشنایی پیدا کنند با این فرآورده و این را برای بیماران شان درخواست بکنند هم به دلیل این که برای بیماران عوارض کمتری دارد و افزایش پلاکت بالاتری را در نظر خواهد داشت.
سوال: نکته قابل توجه و مهم این است که این نوع فناوری الان در چند کشور دنیا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد؟
بلالی: بسیاری از کشور‌های اروپایی الان دارند از روش بافی کوت برای تهیه پلاکت استفاده می‌کنند ما در ایران روش پی آر پی را روش عمده برای تهیه پلاکت داشتیم و الان تصمیم داریم که بخشی از تولید پلاکت مان را به سمت استفاده از روش "بافی کوت" ببریم بخاطر مزایایی که خدمت شما عرض کردم دارد.
سوال: و طبیعتا نکته قابل توجه و مهم در این حوزه نوع این فناوری هست که مورد توجه قرار گرفته برای شما.
بلالی: دانش فنی آن خوشبختانه در همکارانی که در سازمان انتقال خون مشغول هستند وجود دارد و با دوره آموزشی که در چند روز برگزار شد کاملا همکاران به روش انجام کار مسلط شدند، یک تفاوت‌های جزئی، تجهیزات مختصر، نوع کیسه‌هایی که برای تهیه پلاکت به روش بافی کوت استفاده می‌شود متفاوت خواهد بود که آن‌ها را سازمان انشاالله تامین خواهد کرد و به سمت تولید پلاکت به روش بافی کوت قدم بر می‌داریم.
سوال: نوع فناوری که در این نوع مورد استفاده قرار می‌گیرد چه هست؟
بلالی: تقریبا مشابه روش قبلی هست نوع کیسه‌ها عرض کردم متفاوت است، در مقایسه با کیسه‌های قبلی از دو تا فیلتر استفاده می‌شود این مزیت‌هایی دارد که لوکوسیت را هم برای ما حذف میکند در تهیه پلاکت و آن عوارضی که به دنبال تزریق لوکوسیت‌ها ممکن است در افراد دریافت کننده پلاکت ایجاد بشود را جلوگیری میکند و در نهایت هم پلاکتی که برای ما تولید میکند به دلیل این که لوکوسیت هایش حذف شده و خطرات میکروبی کمتری دارد طول عمر بیشتری را برای ما در نظر خواهد داشت.
تجهیزاتی هست از جمله ماشین‌های ولدر که حدود ۵ تا کیسه را با هم تبدیل به یک کیسه کند از همان کیسه‌های مخصوص تهیه پلاکت که عرض کردم و یکی هم دستگاهی هست که این را پرس میکند و از آن فیلتر مخصوص عبور میدهد که بتواند پلاکت را جدا کند.
این تجهیزات را ما باید اضافه کنیم ما به بخش فرآورده‌ها در مراکز انتقال خونمان، کیسه‌های مخصوصش خریداری شود، آموزش‌هایی که ارائه شده و همچنان تداوم خواهد داشت تا در نهایت درصدی از تولیدمان را به تدریج و قدم به قدم با شروع از تعدادی از استان ها، استان‌های کوچکتر و بعد ان شاالله به تهران و استان‌های بزرگتر هم تسری پیدا کند.
سوال: قیمت تمام شده هم متفاوت می‌شود یا نه؟
بلالی: بله قیمتش هم متفاوت خواهد بود، بخاطر این که قیمت کیسه‌ها متفاوت است و در این زمینه هنوز آنالیز قیمتی اش را من نمی‌توانم به شما ارائه کنم انشاالله در مناقصات سازمان که برگزار شود و مشخص شود.
سوال: نکته دیگری که می‌شود به این موضوع پرداخت و در مورد آن صحبت کرد این است که این مسئله برای کسانی که بیماری صعب العلاج دارند چگونه مدیریت می‌شود و چطور می‌توانیم آن‌ها را هم با ارائه خدمات بهتر شرایط شان را فراهم بکنیم؟
بلالی: دقیقا درست گفتید، این نکته مهمی است که من هم اوایل صحبتم گفتم و اینجا باز تاکید می‌کنم، همکاران پزشکان متخصص به ویژه متخصصین خون و سرطان بالغین، خون و سرطان اطفال، اشنایی پیدا کنند البته آشنا هستند با این نوع پلاکت و مزایایی که دارد، فقط اطلاع رسانی ما باید به ایشان بکنیم که در کشور ما هم امکان تهیه پلاکت با این روش وجود دارد و ترجیحا برای بیمارانی که این مشخصات را دارند، نه هر بیماری که پلاکت نیاز هست، بیماران سرطان که دارند شیمی درمانی می‌شوند، بیمارانی که مبتلا به بدخیمی‌های خونی هستند، بیمارانی که قبلا به دنبال تزریق پلاکت عارضه مقاومت پلاکتی در آن‌ها ایجاد شده و برای جلوگیری از ایجاد این مقاومت پلاکتی از ابتدا، می‌توانند از این پلاکت به این روش تهیه کنند.
آموزش و فرهنگ سازی باید در پزشکان صورت بگیرد که برای بیماران صعب العلاجشان، بیمارانی که دارای آن مشخصاتی هستند که ضرورت دارد از پلاکت‌های رندوم گونه به صورت پی آر پی استفاده نکنند به سمت تجویز پلاکت "بافی کوت" بروند و انشاالله ما در سازمان هم با تهیه و تولید آن بتوانیم قدمی در رفع مشکلات این عزیزان برداریم.