آیین چراغ برات در خراسان رضوی پس از ۳ روز حضور پر شور مردم خطه خورشید بر مزار درگذشتگانشان عصر امروز پایان می یابد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، این خطه با پیشینه تاریخی غنی و تنوع قومی و مذهبی، آیین‌هایی را در خود جای داده که هر یک بازتاب‌دهنده بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردم این دیار است و در این میان، آیین‌های مرتبط با ماه شعبان، به‌ویژه مراسم «چراغ برات» در نیمه شعبان، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ مردم خراسان رضوی دارد.
این آیین نه‌تنها نشان‌دهنده باورهای مذهبی و دینی مردم این منطقه بلکه بازتاب‌دهنده خرده‌فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی نیز هست.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که سنت چراغ برات یکی از رسوم مهم در کل فرهنگ ایرانی است که در مناطق مختلف کشور برگزار می‌شود. گاهی این سنت در شب‌های خاصی مانند شب‌های قدر و شب یلدا انجام می‌شود ولی در مناطق شرق کشور مردم در ایام منتهی به روز نیمه شعبان و تولد حضرت صاحب الزمان(عج) با روشن کردن چراغ‌ها و شمع‌ها، به یاد عزیزان از دست رفته خود، دعا و نیایش می‌کنند و بر سر قبور آنان حاضر می‌شوند.
این سنت در مناطق مختلف ایران، از جمله استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، مازندران، گیلان و فارس به شکل‌های متفاوتی اجرا می‌شود. همچنین در خرده فرهنگ های برخی از کشورهای دیگر همچون افغانستان و تاجیکستان نیز این آیین با فرهنگ‌ها و رسوم مشابه و با نوعی مشابهت دیده می‌شود.
آیینی نورانی برای یاد درگذشتگان
ریشه‌های آیین چراغ برات را می‌توان در باورهای اسلامی و عرفانی جست‌وجو کرد. در اسلام، ماه شعبان به‌عنوان ماه رحمت و بخشش شناخته می‌شود و نیمه شعبان، که مصادف با میلاد امام زمان (عج) است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این شب، اعتقاد بر این است که درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود و دعا و نیایش مستجاب می‌گردد.
روشن کردن شمع بر روی قبور درگذشتگان در این روز نه‌تنها نمادی از روشنایی و هدایت بلکه نشان‌دهنده امید و انتظار برای ظهور امام زمان (عج) است. در گذشته، مردم با روشن کردن چراغ‌ها در خانه‌ها، مساجد و مکان های مقدس، فضایی نورانی و روحانی ایجاد می‌کردند و به نیایش و دعا می‌پرداختند و در برخی مناطق، این رسم با برگزاری جشن‌ها و برنامه‌های فرهنگی و مذهبی همراه است.
در روستاها و شهرهای کوچک خراسان رضوی نیز، این آیین با سنت‌های محلی و خرده‌فرهنگ‌های منطقه‌ای آمیخته شده است به‌عنوان مثال، در برخی مناطق، مردم با پختن غذاهای محلی و توزیع آن میان همسایگان و نیازمندان، به استقبال این شب می‌روند به عبارتی مردم با پختن غذاهای محلی و توزیع آن میان همسایگان و نیازمندان، به نوعی به اشتراک گذاری برکت و رحمت الهی می‌پردازند.
اتوبوسرانی مشهد در ایام چراغ برات، از ۶ پایانه مختلف شهر از ساعت هشت صبح تا غروب آفتاب جابه‌جایی مردم را به آرامستان‌ها انجام می‌دهد؛ همچنین در بهشت امام رضا (ع) هم به وسیله خودروهای برقی و رایگان جا به جایی مردم برای دسترسی بهتر به بلوک ها انجام می شوداز سوی دیگر نیمه شعبان، مصادف با میلاد امام زمان (عج) است و از این رو مردم سعی در برگزاری جشن و آیین های مرتبط با این مناسبت را دارند.
جانمایی ۲۵ هزار مترمربع پارکینگ موقت
با توجه به این که بسیاری از مردم در این روزها به مزار درگذشتگان خود در آرامستان های شهر مشهد مراجعه می کنند فراهم کردن شرایط حضور آسان مردم در این مکانها مورد توجه شهرداری مشهد است.
در روزهای منتهی به چراغ برات، انجام برفروبی از سطح مزارها، پاکسازی محوطه بلوک های آرامستان ها، ایجاد دسترسی های موقت برای سهولت دسترسی به قطعات، برپایی ایستگاه‌های موقت پخش نذورات و نصب پرچم های مناسبتی در دستور کار مسوولان آرامستان هاست.
مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری مشهد نیز اعلام کرد: برای کاهش ترافیک آرامستان بهشت رضا (ع) در ایام چراغ برات، به ظرفیت پارکینگ‌های داخل این آرامستان، ۲۵ هزار مترمربع افزوده خواهد شد.
سید محمد صادق احمدی نیک افزود: همچنین برای خروج سریع تر مردم از این آرامستان، یک خروجی جدید در ضلع شرقی این مکان ایجاد شده است.
وی ادامه داد: اتوبوسرانی در ایام چراغ برات، از ۶ پایانه مختلف شهر از ساعت هشت صبح تا غروب آفتاب جابه‌جایی مردم را در آرامستان‌ها انجام می‌دهد همچنین در بهشت رضا (ع) هم به وسیله خودروهای برقی و رایگان جا به جایی مردم برای دسترسی بهتر به بلوک ها انجام می شود.
او اظهار کرد: طرح ساخت نیروگاه خورشیدی در آرامستان «بهشت رضوان» نیز نهایی و پیمانکار آن در فراخوان مشخص شده است و فرایند اجرایی آن در سال آینده انجام خواهد شد.
سرویس‌دهی ویژه ناوگان اتوبوسرانی مشهد به شهروندان در ایام چراغ برات
مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد نیز با اشاره به این که این سازمان به منظور ایجاد تسهیلات لازم و سرویس دهی منظم و نقل و انتقال مسافران، طرح ویژه‌ای را اجرا می‌کند گفت: باجه شارژ «من‌کارت» در خواجه ربیع و بهشت رضا(ع) در مکان های مشخص شده مستقر است.
محسن شریعتی افزود: در روزهای سه شنبه، چهارشنبه و پنجشنبه از پایانه های انقلاب اسلامی، آزادی(جنب دانشگاه فردوسی)، مصلی، شهید مفتح، فردوسی و خواجه ربیع به مقصد آرامستان بهشت رضا(ع) و همچنین از پایانه های انقلاب اسلامی، وکیل‌آباد، مصلی، آزادی، زکریا، غدیر، شهید گمنام و شارستان به مقصد آرامستان خواجه ربیع و از پایانه خواجه ربیع به مقصد آرامستان بهشت رضوان سرویس دهی در حال انجام است.
محدودیت های ترافیکی نیمه شعبان
رییس پلیس راه خراسان رضوی نیز از اعمال محدودیت های ترافیکی نیمه شعبان در محورهای مواصلاتی استان خبر داد.
سرهنگ حسین میش مست افزود: با توجه به حجم زیاد تردد در مسیر آرامستان بهشت رضا(ع) و خواجه اباصلت و ترافیک سنگین در مسیر رفت و برگشت جاده مشهد- فریمان و به منظور افزایش ظرفیت تردد در جاده ها و افزایش ایمنی و تسهیل در عبور و مرور وسایل نقلیه، محدودیت ها و ممنوعیت های ترافیکی در این محورها اعمال خواهد شد.
وی ادامه داد: تردد انواع کامیون و تریلر از ساعت ۱۲:۰۰ تا ساعت ۲۰ روزهای سه شنبه، چهارشنبه و پنجشنبه در محورهای مشهد- فریمان( تا پیچ زنیت) و مسیر برگشت آن ممنوع شده است و تردد این قبیل وسایل نقلیه از اتوبان شهید شوشتری انجام می شود.
رییس پلیس راه خراسان رضوی گفت: در صورت سنگینی ترافیک در جاده فریمان- مشهد به خصوص در بعد از ظهرها در مسیر بهشت رضا(ع) گروهی از نیروها در تقاطع ورودی به آزاد راه، حدفاصل کارخانه زنیت و روستای «کال چغوکی» مستقر می شوند و با هماهنگی پلیس راه مشهد تمام وسایل نقلیه را که از سمت جاده فریمان- مشهد در حرکت هستند را به سمت آزادراه شهید شوشتری هدایت می کنند تا از سنگینی ترافیک مسیر بهشت رضا(ع) کاسته شود.