آغاز آیین شمع‌گردانی تاسوعای حسینی در استان اردبیل

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اردبیل، شمع‌گردانی یا «شمع پایلاماق» رسمی دیرین با صد‌ها سال پیشینه است که ریشه در فرهنگ، آداب و رسوم اردبیلی‌ها دارد و همه ساله در روز تاسوعای ماه محرم با برنامه‌هایی ویژه و مشارکت همه اعضای خانواده‌ها برگزار می‌شود.

این آیین از صبح روز تاسوعا شروع شده و تا شامگاه ادامه می‌یابد و در جریان آن، عزاداران حسینی ۴۱ شمع را در مقابل ۴۱ مسجد شهر روشن می‌کنند.

با آغاز مراسم عزاداری و شمع‌گردانی در شهر‌ها و نقاط مختلف استان اردبیل، دسته‌های عزاداری به مساجد مختلف رفته و شمع‌هایی روشن می‌کنند که به سبب داشتن نذر یا اجابت دعا آنها را تهیه کرده‌اند.

عزاداران حسینی اردبیل با این شیوه، عشق و ارادت خود را به ساحت مقدس علمدار کربلا حضرت ابوالفضل (ع) که در حقیقت روز تاسوعا اختصاص به آن حضرت دارد، نشان می‌دهند.

بانوان و زنان سوگوار استان اردبیل نیز در قالب دسته‌های عزاداری با حضور در سقاخانه مرکزی شهر و یا برخی از مساجد بزرگ و با برگزاری آیین شمع‌گردانی در کنار مردان عزادار به سوگواری برای سقای کربلا می‌پردازند.

زنان عزادار منطقه در این روز، با پوشش چادر و صورت پوشیده در سقاخانه‌ها، مساجد و حسینیه‌های بزرگ شهر جمع شده و ضمن روشن کردن شمع‌ها، پارچه‌های سبز رنگ کوچکی را به نشانه نیات، حاجات و نذر‌های خود بر این سقاخانه‌های دخیل می‌بندند.

برخی از عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) نیز که نذرشان برآورده شده، در این روز با پای پیاده و برهنه، در آیین شمع‌گردانی مشارکت می‌کنند.

برگزاری مراسم شمع پایلاماق عمومی‌ترین شکل عزاداری مردمی در اردبیل طی ماه محرم محسوب می‌شود و در جریان آن، عزاداران حسینی به صورت انفرادی و یا دسته‌های کوچک عزاداری به یاد شهدای کربلا اقدام به روشن کردن شمع در مقابل مساجد محله‌های مختلف می‌کنند.

این آیین اگر به‌صورت گروهی انجام شود، اغلب برای هر دسته یک نفر به عنوان سرگروه برگزیده می‌شود و این افراد در پیشاپیش دسته حرکت کرده، رجزخوانده و با صدای بلند ندای لبیک به امام سوم شیعیان و نوای «آه حسن، وای حسین» سر می‌دهند.

وقتی عزاداران شمع‌گردان اردبیلی به مسجدی می‌رسند، با فرستادن صلوات، چند قطره از آب طشت‌های تعبیه شده در محل را به‌عنوان معجون شفابخش در داخل شیشه‌ای که همراه خود آورده‌اند، ریخته و همراه خود می‌برند.

در این آیین، اغلب شمع‌گردان‌ها در هر مسجد فقط یک شمع روشن می‌کنند، اما تعدادی از عزاداران هم بیش از یک عدد شمع در یک مسجد روشن می‌کنند.

در روز تاسوعا، حرکت افراد به شکل انفرادی و یا در دسته‌‎های کوچک در حالی که لباس مشکی پوشیده و دستار سیاه بر سر بسته‌اند، حال و هوای معنوی خاصی را در کوچه و بازار شهر اردبیل پدید می‌آورد و عزاداران، با خواندن اشعار و رجز‌های مختلف و فرستادن صلوات در مقابل هر مسجد، شمع‌های نذری خود را روشن می‌کنند.

بسیاری از شهروندان این استان که از ده‌ها سال قبل به دلایل مختلف، اردبیل را ترک کرده و در دورترین نقاط ایران سکنی گزیده‌اند، در دهه نخست ماه محرم به زادگاه خود بازمی‌گردند تا از سفره پربرکت و بی‌تعارف کربلا و عزاداری شهدای کربلا بی‌نصیب نمانند.

«شمع‌گردانی» و «طشت گذاری» مشهورترین آیین ویژه ماه محرم در اردبیل شناخته می‌شود و جزو آیین‌های قدیمی و سرچشمه گرفته از نهضت حسینی و به یاد شهدای کربلا و در رثای امام سوم شیعیان حضرت امام حسین (ع) است.