پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا با ترکیب یک لیپید جدید و داروی بازاستفاده شده، موفق به کاهش التهاب مضر ناشی از نانوذرات لیپیدی شدند، بی‌آنکه کارایی انتقال RNA کاهش یابد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، پژوهش جدید دانشکده پزشکی پرلمان دانشگاه پنسیلوانیا نشان داده است که می‌توان با استفاده از دو رویکرد نوین، التهاب مضر ناشی از نانوذرات لیپیدی (LNPs)، ابزار اصلی انتقال RNA به سلول‌ها، را کاهش داد و در عین حال اثربخشی انتقال RNA را حفظ کرد. این یافته‌ها در نشریه Nature Nanotechnology منتشر شده است.
نانوذرات لیپیدی حباب‌های ریز چربی هستند که برای انتقال داروها، ژن‌ها و RNA به داخل سلول استفاده می‌شوند. با وجود کاربرد گسترده، در برخی موارد فرآیند تحویل RNA باعث ایجاد التهاب می‌شود. تیم پژوهشی دو راهکار کلیدی برای حل این مشکل ارائه کرده است:
افزودن یک لیپید زیست‌تخریب‌پذیر خاص به نام 4A3-SC8 که سوراخ‌های کوچک‌تری در غشای اندوزوم ایجاد می‌کند و به سلول اجازه می‌دهد به‌سرعت آن‌ها را ترمیم کند، در نتیجه التهاب کاهش می‌یابد.
استفاده از یک داروی شناخته‌شده به نام تیودی‌گالاکتوزید (TG) که با مسدود کردن پروتئین‌های گالکتین — عامل اصلی تحریک التهاب — مانع بروز واکنش التهابی می‌شود. این دارو پیش‌تر برای درمان التهاب و برخی سرطان‌ها به کار رفته است.
دکتر جیکوب برنر، نویسنده همکار این مطالعه و استادیار بخش ریه، آلرژی و مراقبت‌های ویژه، گفت: «برای بیماران مبتلا به بیماری‌های التهابی مانند سندرم زجر حاد تنفسی (ARDS)، سکته قلبی یا مغزی، این دو راهکار — لیپید جدید و داروی مسدودکننده گالکتین — می‌تواند درمان‌های RNA را ایمن‌تر کند.»
هنگامی که LNPها RNA را به سلول می‌رسانند، اندوزوم‌ها (کیسه‌های کوچک درون سلول) گاهی دچار پارگی می‌شوند، شبیه ترکیدن بادکنک، که باعث نشت مواد مضر و تحریک سیستم ایمنی می‌شود. پروتئین‌های گالکتین این آسیب‌ها را شناسایی کرده و التهاب را آغاز می‌کنند. افزودن لیپید 4A3-SC8 باعث می‌شود پارگی‌ها کوچک‌تر و سریع‌تر ترمیم شوند. از سوی دیگر، TG مسیر فعال‌سازی گالکتین‌ها را مسدود می‌کند.
در مدل موش مبتلا به ARDS — بیماری‌ای که باعث تجمع مایع در ریه‌ها و افت خطرناک اکسیژن خون می‌شود — هر دو روش باعث رساندن موفق mRNA به بافت ریه، کاهش چشمگیر التهاب و آسیب بافتی، و حذف عوارض جانبی معمول LNPها شدند.
برنر تأکید کرد که این یافته‌ها به معنای خطرناک بودن LNPهای واکسن کووید-۱۹ نیست: «در واکسن‌ها، تحریک سیستم ایمنی هدفمند و ضروری است، اما در شرایطی مانند سکته یا ARDS، همین واکنش می‌تواند مضر باشد. ما نشان دادیم که با کاهش التهاب ناخواسته، می‌توان LNPها را برای این بیماری‌ها ایمن‌تر ساخت.»
سرنا اومو-لامای، پژوهشگر دکترای و نویسنده اول مقاله، نیز گفت: «این پیشرفت می‌تواند LNPها را ایمن‌تر و چندمنظوره‌تر کند و راه را برای درمان بیماری‌های التهابی که پیش‌تر غیرقابل درمان بودند باز کند.»
این دستاورد گامی مهم در گسترش کاربرد درمان‌های مبتنی بر RNA برای سرطان‌ها، بیماری‌های ژنتیکی و اکنون بیماری‌های التهابی محسوب می‌شود.