فناوران از «رقابت بی‌نظم» در هوش مصنوعی دوری کنند

به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از دویچه‌وله، در سال ۲۰۱۷، پکن اعلام کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به قدرت پیشرو در هوش مصنوعی در جهان تبدیل شود و میلیارد‌ها دلار برای تحریک نوآوری داخلی سرمایه‌گذاری کرده است. پیش‌بینی می‌شود که دولت و بخش خصوصی این کشور، تنها در سال ۲۰۲۵ نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار (۸۵٫۷۶ میلیارد یورو) در حوزه هوش مصنوعی هزینه کنند.

چین در سال جاری، با ظهور دیپ‌سیک، یک استارتاپ که مدل زبانی بزرگ (LLM) آن با برند‌های برتر غربی مانند چت‌جی‌پی‌تی و گروک رقابت می‌کند، جامعه فناوری جهانی را شگفت‌زده کرد. دیپ‌سیک با هزینه و قدرت پردازشی کمتر، عملکردی نزدیک به مدل‌های پیشرفته غربی ارائه می‌کند.

در همین حال، «علی‌بابا» یک مدل هوش مصنوعی قدرتمند جدید راه‌اندازی کرده است. همچنین برنامه‌هایی برای ساخت مراکز داده بیشتر در سراسر جهان اعلام کرده که نشان می‌دهد غول‌های فناوری چین در به چالش کشیدن سلطه آمریکا در هوش مصنوعی جدی هستند. «تنسنت» هم با معرفی مدل هوش مصنوعی هون‌یوان-ای۱۳بی، رقابت در حوزه هوش مصنوعی را شدت بخشیده است. این مدل با هدف افزایش سرعت پردازش، ارتقای هوشمندی و دسترسی آسان برای توسعه‌دهندگان طراحی شده است.
این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده آن است که بازیگران اصلی در اکوسیستم هوش مصنوعی چین «استارتاپ‌ها، غول‌های فناوری و دولت» با همکاری یکدیگر در حال تلاش برای کاهش فاصله با غرب هستند.

جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه در جهان، هشدار داد که نباید در این رقابت دچار غرور شد و گفت که آمریکا در مسابقه هوش مصنوعی «چندان جلوتر نیست». هوانگ در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌بی‌سی در اوایل این ماه خاطرنشان کرد که جامعه چین «بسیار سریع در پذیرش فناوری‌های جدید عمل می‌کند».

رقابت مدل‌های چینی و چالش‌های داخلی

ناظران چینی از شدت رقابت میان شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی در این کشور خبر داده‌اند. بنا بر گزارش رسانه‌های دولتی چین، تا ماه ژوئیه بیش از ۱۵۰۰ مدل زبانی بزرگ منتشر شده که حدود ۴۰ درصد از مجموع ۳۷۵۵ مدل منتشرشده در سطح جهان تا اواسط سال را تشکیل می‌دهد.
سؤال این است که چه تعداد از این استارتاپ‌ها می‌توانند سودآور شوند و آیا این موضوع می‌تواند به جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی چین آسیب برساند؟ پکن این موضوع را دریافته و از بخش فناوری خواسته است که از رقابت «بی‌نظم» اجتناب کند.

تحریم‌های تراشه و پاسخ چین

دویچه‌وله نوشت: با وجود پیشرفت سریع در هوش مصنوعی، چین همچنان در زمینه تراشه‌های پیشرفته، که برای آموزش سریع مدل‌های زبانی بزرگ موردنیاز است، عقب است. تحریم‌های صادراتی آمریکا باعث شده چین نتواند به تراشه‌ها و تجهیزات پیشرفته ساخت آنها دسترسی پیدا کند.
در نتیجه، شرکت‌های چینی مجبور شده‌اند از سخت‌افزار‌های قدیمی‌تر و کم‌کارآمدتر استفاده کنند. در پاسخ، پکن واردات از تأمین‌کنندگان کلیدی آمریکایی مانند مایکرون را ممنوع کرد و بر ساخت صنعت تراشه خود تمرکز بیشتری کرد.
در نشانه‌ای از موج سرمایه‌گذاری‌های گسترده در حوزه هوش مصنوعی، شرکت چینی «کامبریکون تکنولوژیز» اعلام کرد که درآمد سه‌ماهه‌اش نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۴ برابر شده و در نیمه نخست سال، رشد چشمگیر ۴۴ برابری را تجربه کرده است. این جهش عمدتاً ناشی از تحریم‌های فناوری آمریکا بوده که موجب شده استارتاپ‌های هوش مصنوعی چین به‌دنبال جایگزین‌های داخلی برای تأمین نیاز‌های خود باشند.
فشار ناشی از محدودیت‌های فناوری، چین را به سوی نوآوری‌های هوشمندانه‌تر و راهکار‌های کارآمدتر برای مقیاس‌پذیری هوش مصنوعی سوق داده است — روندی که می‌تواند دستیابی این کشور به استقلال بلندمدت در حوزه فناوری را تسریع کند. نتیجه‌ای که کاملاً برخلاف اهداف اولیه واشنگتن رقم خورده است.
پدرو دومینگوس، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه واشنگتن، گفت: «محدودیت‌های صادراتی تراشه آمریکا به چین نتیجه معکوس دارد. این محدودیت‌ها شرکت‌هایی مانند دیپ‌سیک را تشویق می‌کند تا سخت‌افزار‌های قدیمی‌تر را بهینه کنند و تحقیقات را پیش ببرند.»

رقابت کشورها برای تسلط بر قواعد بازی فناوری

دویچه‌وله در این گزارش آورده: آمریکا همچنان در صدر تحقیقات پیشرفته هوش مصنوعی قرار دارد و تمرکز خود را بر توسعه سیستم‌هایی معطوف کرده که توانایی درک زبان طبیعی را ارتقا دهند، دستورات را با دقت و اعتماد بیشتری اجرا کنند و از بروز رفتار‌های مضر جلوگیری نمایند. شرکت‌های فناوری آمریکایی همچنین در حال پیشبرد مرز‌های هوش مصنوعی در حوزه‌هایی، چون پردازش تصویر، تحلیل ویدئو و حتی تصمیم‌گیری مستقل هستند؛ گامی مهم در مسیر ساخت سامانه‌هایی با قابلیت‌های انسانی.
با این حال، چین با صادرات زیرساخت‌های هوش مصنوعی و مدل‌های متن‌باز به کشور‌های در حال توسعه که مشتاق زیرساخت‌های دیجیتال هستند، در تأثیرگذاری در دنیای واقعی و دسترسی بین‌المللی پیشرفت می‌کند. شرکت‌هایی مانند «علی‌بابا و هواوی» در حال ساخت مراکز داده و پلتفرم‌های ابری در سراسر آسیا، آفریقا و اروپا هستند و جایگزین‌های ارزان‌تری نسبت به ارائه‌دهندگان آمریکایی ارائه می‌دهند.
پکن همچنین چارچوب‌های حاکمیتی هوش مصنوعی خود را در سطح بین‌المللی ترویج می‌دهد و قصد دارد استاندارد‌های جهانی را مطابق با منافع ملی خود شکل دهد. با ترویج مدل‌هایی که بر اساس داده‌ها و ارزش‌های چینی آموزش دیده‌اند، دولت می‌خواهد بر نحوه تفسیر سیستم‌های هوش مصنوعی از تاریخ، فرهنگ و حقیقت تأثیر بگذارد. این البته از سیستمی اقتدارگرا می‌آید که آزادی بیان را به‌شدت کنترل می‌کند.
دومینگوس گفت: «هرکس مدل‌های زبانی بزرگ را کنترل کند، گذشته و آینده را کنترل می‌کند... مدل‌های زبانی بزرگ واقعیت را شکل می‌دهند و چین می‌خواهد مدل‌هایی داشته باشد که نسخه آنها از واقعیت را منعکس کنند.»
رابین فلدمن، مدیر مؤسسه حقوق و نوآوری هوش مصنوعی در دانشگاه حقوق سان‌فرانسیسکو، این رقابت هوش مصنوعی را «نوع جدیدی از جنگ سرد» توصیف کرد.
او به سایت خبری آمریکایی آکسیوس گفت: «این جنگ توسط کشوری برنده خواهد شد که بتواند بیشترین پیشرفت را در هوش مصنوعی توسعه دهد و حفظ کند.»