کشاورزی و صنعت عوامل اصلی فرونشست زمین در دشت یزد – اردکان
برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها که عمدتاً توسط صنایع و کشاورزی صورت می‌گیرد، سبب فرونشست سالانه ۱۵ سانتی‌متر زمین در دشت یزد – اردکان شده است.
به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، در حالی‌که استاندارد جهانی فرونشست زمین حداکثر چهار میلی‌متر در سال است، دشت یزد – اردکان با فرونشستی تا ۱۵ سانتی‌متر در سال، به یکی از بحرانی‌ترین نقاط کشور تبدیل شده است.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد گفت: این پدیده نتیجه‌ی مستقیم برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها و افت بی‌سابقه سطح آب‌های زیرزمینی است.
جواد محجوبی با اشاره به اینکه سالانه به‌طور میانگین ۲۴۰ میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت تجدیدپذیر از آبخوان‌های استان برداشت می‌شود، افزود: «برداشت‌های فراتر از توان سفره‌های زیرزمینی باعث فشردگی خاک، از بین رفتن زمین و در نهایت مرگ آبخوان‌ها شده است.»
وی تأکید کرد: «وقتی آبخوان دچار فرونشست می‌شود، حتی بارش‌های مطلوب نیز دیگر توان تغذیه مجدد سفره را ندارند. در این حالت بارندگی‌ها به روان‌آب و سیلاب تبدیل شده و به‌جای نفوذ به زمین، خسارت‌زا می‌شوند.»
به گفته محجوبی، بیشترین میزان فرونشست در محدوده‌ی رستاق، در فاصله‌ی میان اشکذر تا اردکان ثبت شده است. او نرخ سالانه ۱۴ تا ۱۵ سانتی‌متری در این منطقه را «زنگ خطر جدی نابودی منابع زیرزمینی» دانست.
محجوبی یکی از مهم‌ترین راهکار‌های کنترل این بحران را مدیریت مصرف و اجرای سند سازگاری با کم‌آبی عنوان کرد و گفت: «این سند که از سال ۱۳۹۹ تصویب و از ۱۴۰۰ اجرایی شده، چارچوبی برای تنظیم برداشت‌ها بر اساس ظرفیت تجدیدپذیر آب در هر منطقه است.»
به گفته‌ی او، در راستای اجرای این سند، ۸۵ درصد چاه‌های صنعتی و ۹۶ درصد چاه‌های کشاورزی استان به کنتور هوشمند مجهز شده‌اند تا میزان برداشت به‌صورت دقیق پایش شود.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد ادامه داد: برای تغییر الگوی کشت و اینکه جامعه کشاورزی بتواند خود را با شرایط جدید منطبق کرده و به برداشت آی برنامه ریزی شده برسد بازه زمانی ۱۰ ساله در نظر گرفته شده است.
محجوبی در زمینه صنعت هم گفت: خوشبختانه اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است و برخی از صنایع به سمت استفاده از پساب و بازچرخانی آب روی آورده‌اند که کمک موثری به کاهش استفاده از آبخوان‌ها می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: «فرونشست زمین پدیده‌ای برگشت‌ناپذیر است؛ اما می‌توان از گسترش آن جلوگیری کرد. تنها با کاهش برداشت، اجرای دقیق سند سازگاری و پایبندی به سهم واقعی منابع آبی، می‌توان سفره‌های زیرزمینی را برای آیندگان حفظ کرد.»