قهوه بزرگترین تجارت دنیا پس از نفت بوده و ایران، رتبه ۶۴ جهان از نظر میزان سرانه مصرف قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزی؛ قهوه پس از نفت، بزرگترین تجارت دنیا است!
تولید قهوه در ۲۰ سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته است.
مصرف جهانی قهوه سالانه با نرخ ۲.۲ درصد در حال افزایش است و طبق پیشبینیها تقاضا تا سال ۲۰۵۰ به ۳۰۰ میلیون پاکت میرسد.
قهوه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنیهای جهان است که ریشههای تاریخی عمیقی در فرهنگهای مختلف دارد. این نوشیدنی را نخستین بار چوپانی به نام کالدی در اتیوپی کشف کرد. دانههای جادویی قهوه از اتیوپی به خاورمیانه، اروپا و سپس به سراسر جهان راه یافت.
تجارت قهوه
قهوه چیست؟
دانههای قهوه در واقع هسته گیلاس قهوه یا میوه درخت قهوه هستند. از دانههای قهوه پس از خشک کردن، برشته کردن و آسیاب کردن، برای دم کردن قهوه استفاده میکنند.
دانههای قهوه دو گونه اصلی دارند: عربیکا و ربوستا.
عربیکا از نظر طعم در مرتبه بالاتری قرار میگیرد. عربیکا معمولاً طعم ملایمتر و شیرینتری دارد و به نتهای شکلات و شکر نزدیک است. اغلب، در قهوه عربیکا طعم میوهها و توتها نیز محسوس است. کافئین عربیکا تقریبا نصف کافئین ربوستا است.
ربوستا تندتر، تلختر و دارای طعمهای اضافی مثل دانههای غلات یا دانههای روغنی است. گاهی هم تلخی غیرعادی دارد شبیه به بوی لاستیک سوخته. این طعم نامتعارف معمولاً در قهوههایی باکیفیت پایین وجود دارد.
دانه قهوه چیست؟
تولید و صادرات قهوه
در دنیا حدود ۷۰ کشور هستند که قهوه تولید میکنند. برزیل، ویتنام، کلمبیا، اندونزی و هندوراس ۷۵٪ از تولید جهانی قهوه را تشکیل میدهند. گونه عربیکا ۶۰٪ از تولید قهوه جهان را تشکیل میدهد و برزیل در صدر تولیدکنندگان عربیکا قرار دارد. کلمبیا و اتیوپی به ترتیب در رتبههای بعدی قرار میگیرند. تولیدکنندگان اصلی روبوستا شامل ویتنام، برزیل و اندونزی هستند. در سالهای اخیر برخی از کشورهای تولیدکننده عربیکا برای افزایش رقابت، شروع به کشت روبوستا کردهاند.
گونه روبوستا نسبت به عربیکا بازده بالاتر و مقاومت بیشتری در برابر آفات و حشرات دارد و قیمت آن از عربیکا پایینتر است. کشورهایی مانند پاناما، کاستاریکا و کنیا به ویژه در بازار قهوههای تخصصی (speciality coffee) سودآوری بالایی را تجربه میکنند. صادرات قهوه از طریق ارز خارجی و درآمد مالیاتی به طور قابل توجهی به افزایش تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورها کمک میکند.
رشد چشمگیر مصرف قهوه در ایران
تا قبل از سال ۲۰۲۱، سرانه مصرف قهوه در ایران بسیار کم بوده است. نزدیک به ۲۵۰ گرم به ازای هر نفر؛ که نسبت به آمار جهانی که متوسط آن ۴ کیلوگرم است بسیار عدد پایینی بوده و به همین خاطر؛ ایران در رتبه ۱۳۳ از میان ۱۹۵ کشور جهان قرار داشت.
اما بین سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ مصرف قهوه در ایران رشد چشمگیری داشت تا جایی که بر اساس دادههای موجود مصرف قهوه دو برابر شده و به عدد ۴۵۰ گرم به ازای هر نفر رسیده است و در رتبه بندی جهانی ایران در سال ۲۰۲۳ از نظر میزان سرانه مصرف کلی قهوه در رتبه ۶۴ جهان قرار گرفت.
اقتصادهای توسعهیافته شامل: اتحادیه اروپا، ایالات متحده و ژاپن واردکنندگان اصلی دانههای قهوه سبز هستند. با این حال، الگوی مصرف در حال تغییر است. کشورهایی مانند چین، کلمبیا، اندونزی و مکزیک و ایران واردات دانههای قهوه، به ویژه قهوه ربوستا را افزایش چشمگیری دادهاند. اگرچه این بازارهای نوظهور کمتر از ۱۰ درصد از واردات جهانی قهوه را تشکیل میدهند، اما با افزایش درآمدها و محبوبیت بیشتر قهوه، رشد قوی تجارت و بازار قهوه در آینده را نشان میدهند.
صنعت قهوه در ایران
صنعت قهوه در جهان به حدی وسیع است که منبع اصلی درآمد برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین به حساب میآید. در این کشورها قهوه حتی وزارتخانه اختصاصی خود را دارد، اما صنعت قهوه در ایران نوپا است. پس از ممنوعیت واردات قهوههای رست شده، در سالهای اخیر کسب و کارهای مرتبط با رست و برشتهکاری قهوه رشد خیلی خوبی را تجربه کردهاند.
از طرفی استقبال مردم ایران از نوشیدنی قهوه روز به روز در حال گسترش است و قهوه جای خود را در سبد خرید خانواده ایرانی باز کرده است. امروز در هر خانهای ابزارهای مختلف دمآوری قهوه وجود دارد و قهوه درحال رقابت جدی با چای است.
برندهای متعدد ایرانی هم وجود دارند که دست خریداران را برای خرید باز گذاشتهاند. این نشانه واضحی است که صنعت قهوه در ایران بازار رو به رشد و آینده پررونقی دارد. در شرایط کنونی حدود ۸۰ درصد از نیاز قهوه کشور توسط صنایع داخلی تامین میشود. ۲۰درصد باقی مانده نیز مربوط به قهوههایی است که به شکل مستقیم وارد کشور میشوند و فرآوری روی آنها انجام نمیشود.
باریستا کیست؟
شغل باریستایی و فرصتهای شغلی متعدد در ایران
یکی از مهمترین اجزای صنعت قهوه، باریستا است یعنی کسی که دانههای قهوه را تبدیل به نوشیدنی قهوه میکند.
خلاصه و مفید میتوان گفت که: باریستا کسی است که قهوه و نوشیدنیهای بر پایه قهوه را تهیه و سرو میکند. نوشیدنیهایی مانند: لاته، کاپوچینو، موکا، ماکیاتو و ...
باریستا باید در در مورد انواع دانههای قهوه و ویژگیهای هر کدام دانش کامل داشته باشد و بر مهارتهای تهیه نوشیدنیهای بر پایه قهوه کاملا مسلط باشد.
در نتیجه در سراسر دنیا، متخصصان این حوزه برای تامین نیروی کار حرفهای مورد نیاز صنعت پر رونق قهوه، دورههای آموزش باریستا را طراحی کردهاند.
پی بردن به رشد و رونق صنعت قهوه در ایران نیازی به بررسی آمار و ارقام ندارد. کمی که با دقت به اطرفتان نگاه کنید، متوجه رشد چشمگیر کافهها، قهوه فروشیها و در نهایت افراد قهوهنوش میشوید.
اگر سرمایه لازم برای ورود به دنیای تجارت قهوه را ندارید، یادگیری مهارتهای دم آوری قهوه و باریستایی، قطعا نوید بخش آینده شغلی مطمان و پررونق خواهد بود.
رست یا برشته کاری قهوه
رست یا برشتهکای قهوه چیست؟
همانطور که از نامش پیداست، برشته کردن قهوه فرآیندی است که در آن با دادن انرژی گرمایی به دانههای خام و سبز قهوه، آن را به دانههای قهوهای معطر و مورد علاقهمان تبدیل میکنند.
دانه قهوه سبز هیچ یک از ویژگیهای دانه برشته شده را ندارد. مثل سنگ سفت است و بوی علف میدهد. برای آزاد شدن عطر و طعم دانههای قهوه، باید آن را رست کنند.
رست کردن دانههای قهوه، عطر و طعمی را که در دانههای سبز پنهان شدهاند، آزاد میکند.
آموزش رست قهوه یا برشتهکاری قهوه مهارتی کاملاً تخصصی است و آنچه مشتری خریداری میکند محصول یک فرآیند تخصصی است. کیفیت رست قهوه اثرش را مستقیم در عطر و طعم فنجان قهوه نهایی نشان میدهد.
به جرات میتوان گفت که امروز این صنعت به یک تجارت پررونق تبدیل شده است. به باور بسیاری از فعالان حوزه قهوه یکی از مهمترین نقشها در سفر قهوه از مزرعه تا فنجان را رستریها ایفا میکنند چراکه فرآیند رست مستقیماً بر روی کیفیت و عطروطعم قهوه تأثیرگذار میگذارد و یک رستر ماهر میتواند ذهنیت شما را از قهوه تغییر دهد.