رئیس انجمن زمین‌شناسی ایران گفت:در حالی‌که ایران از نظر تنوع زمین‌شناسی و منابع معدنی جزو کشورهای کم‌نظیر جهان است، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و بهره‌برداری غیرمسئولانه از معادن، تعادل طبیعی سرزمین را برهم زده و آینده محیط زیست کشور را با خطرهای جدی روبه‌رو کرده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای زنجان ؛ منصور قربانی در همایش ملی و نخستین همایش بین‌المللی انجمن زمین‌شناسی ایران که به میزبانی دانشگاه زنجان برگزار شد، گفت:برگزاری این همایش هم‌زمان با دو رویداد مهم است؛ پنجاهمین سالگرد تأسیس دانشگاه زنجان و هفتم آبان، روز بزرگداشت کوروش کبیر، روزی که یادآور منشور حقوق بشر در تاریخ ایران‌زمین است.
وی با بیان اینکه رشته زمین‌شناسی نقشی بی‌بدیل در توسعه کشور دارد، افزود: در میان علوم پایه، مهندسی و حتی علوم انسانی، هیچ رشته‌ای به اندازه علوم زمین در اقتصاد، صنعت، کشاورزی و تصمیم‌سازی‌های ملی تأثیرگذار نبوده است. دست کم ۱۳ وزارتخانه کشور به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با زمین‌شناسی در ارتباط‌اند و بخش بزرگی از تولید ناخالص ملی به این حوزه وابسته است.
قربانی با اشاره به موقعیت ممتاز ایران در منابع طبیعی، تصریح کرد: کشور ما تاکنون بیش از ۳۶ تریلیون مترمکعب گاز کشف‌شده دارد که حدود ۱۶ درصد گاز جهان را شامل می‌شود. بر اساس بررسی‌های زمین‌شناسی، این رقم می‌تواند تا ۵۰ تریلیون مترمکعب افزایش یابد و ایران را به رتبه نخست جهانی برساند. در بخش نفت نیز بیش از ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخیره قابل برداشت شناسایی شده است.
وی ادامه داد: از نظر ذخایر مس، ایران در رتبه پنجم یا ششم جهان قرار دارد و حدود ۳۰ میلیارد تن سنگ مس اکتشاف‌شده در کشور وجود دارد که به‌احتمال زیاد تا ۱۰۰ میلیارد تن افزایش خواهد یافت. در بخش طلا نیز حدود هزار تن ذخیره قطعی شناسایی شده که پیش‌بینی می‌شود تا پنج هزار تن قابل افزایش باشد. ایران با داشتن حدود ۸۰ نوع ماده معدنی، از معدود کشورهای دارای تنوع بالای زمین‌شناسی در جهان است.
رئیس انجمن زمین‌شناسی ایران با تأکید بر لزوم توجه به چالش‌های زیست‌محیطی گفت: در کنار این مزیت‌ها، ما با مشکلات بزرگی مواجه هستیم. از سال ۱۳۷۰ تاکنون بیش از ۲۰۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی کشور برداشت شده که موجب افت سطح آب، خشک شدن چشمه‌ها و بروز پدیده فرونشست در بسیاری از دشت‌ها شده است. اگر این روند ادامه یابد، بسیاری از مناطق کشور با بحران‌های غیرقابل جبران روبه‌رو خواهند شد.
وی با اشاره به افزایش ریزگرد‌ها در کشور، عنوان کرد: مطالعات گذشته نشان می‌داد منشأ ۷۰ درصد ریزگرد‌های ایران خارجی است، اما اکنون این رقم به حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و سهم منابع داخلی افزایش یافته است. این نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از چالش‌های زیست‌محیطی حاصل عملکرد نادرست خود ماست.
قربانی با اشاره به معدن انگوران در زنجان به‌عنوان یکی از ذخایر استثنایی جهان گفت: معدن انگوران از نظر ذخیره و عیار فلز روی در دنیا کم‌نظیر است. این معدن با ذخیره حدود ۲۲ میلیون تن و عیار ۲۸ درصد، نمونه‌ای بی‌بدیل از ظرفیت‌های زمین‌شناسی ایران است.
وی افزود: در عین حال ذخایر بزرگ آهن در بافت، گل‌گهر و سنگان نیز در دهه‌های گذشته اکتشاف شده و مجموع ذخایر آنها حدود چهار میلیارد تن است، اما بخش قابل توجهی از این منابع برداشت شده و جایگزینی برای آن شناسایی نشده است. این موضوع نشان می‌دهد که ما از سرمایه‌های طبیعی‌مان استفاده کرده‌ایم، اما به فکر توسعه پایدار و جایگزینی آنها نبوده‌ایم.
رئیس انجمن زمین‌شناسی ایران تأکید کرد: ایران سرزمینی غنی از منابع زیرزمینی و ظرفیت‌های علمی است، اما حفظ این منابع نیازمند نگاه علمی، مدیریت یکپارچه و همکاری نزدیک میان دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌های اجرایی است. امیدوارم برگزاری این همایش، زمینه‌ساز همکاری‌های بیشتر و تصمیم‌گیری‌های علمی‌تر در حوزه علوم زمین باشد.
میرعلی‌اصغر مختاری گفت: انجمن زمین‌شناسی ایران فعالیت رسمی خود را از سال ۱۳۷۴ آغاز کرد و نخستین همایش آن در سال ۱۳۷۶ در دانشگاه تهران برگزار شد. از آن زمان تاکنون، این انجمن در مسیر رشد و گسترش تعاملات علمی در حوزه علوم زمین گام برداشته است.
وی درباره مشارکت بین‌المللی در این رویداد علمی، اظهار کرد: تاکنون از کشورهای چین، روسیه، اسلواکی، عراق، کانادا و آمریکا مقالات و سخنرانی‌هایی برای این همایش ارسال شده است.
دبیر همایش زمین‌شناسی ایران با اشاره به استقبال گسترده محققان داخلی گفت: در مجموع ۱۵۰ مقاله از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی سراسر کشور و خارج از کشور به دبیرخانه ارسال شد که پس از داوری، ۱۴۰ مقاله پذیرفته شد. از این میان، ۵۱ مقاله به‌صورت سخنرانی و ۸۹ مقاله به‌صورت پوستر ارائه می‌شود.
وی ادامه داد: نگاه آماری به آثار ارسالی نشان می‌دهد بیشترین مقالات مربوط به حوزه زمین‌شناسی اقتصادی و گوهرسنگ‌ها بوده است، در حالی که در شاخه‌های زمین‌شناسی شهری و زمین‌شناسی دریایی و مناطق ساحلی مقاله‌ای دریافت نکرده‌ایم. این موضوع نیاز به توجه بیشتری در آینده دارد.
مختاری از رشد علاقه‌مندی پژوهشگران به موضوعات نوین نیز خبر داد و گفت: در حوزه هوش مصنوعی و کاربرد آن در علوم زمین، مقالات قابل توجهی دریافت کرده‌ایم و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده این گرایش سهم بیشتری در پژوهش‌های زمین‌شناسی کشور داشته باشد.
وی با تأکید بر اهمیت برگزاری همایش‌های علمی گفت: در سال‌های اخیر جایگاه همایش‌های ملی در دانشگاه‌ها کمرنگ‌تر شده است، در حالی که این همایش‌ها نقش اساسی در پرورش مهارت‌های پژوهشی دانشجویان دارند. دانشجو در جریان ارائه مقاله در یک همایش، با فرآیند علمی ارائه و انتشار آثار پژوهشی آشنا می‌شود و این گام نخست برای ورود به عرصه چاپ مقالات علمی است.