رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت: با توجه به نوع تهدید، پدافند غیرعامل بازآرایی می‌شود و دفاع مقدس 12 روزه یکی از مصادیق آن است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، سردار جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با حضور در برنامه «صف اول» شبکه خبر، موضوع پدافند غیرعامل، گذشته، حال و آینده را تشریح کرد و به پرسش ها در این باره پاسخ داد.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سوال: روز پدافند غیرعامل را به شما تبریک می‌گوییم.
سردار جلالی: خیلی متشکرم من هم این روز را به همه مردم عزیزمان و همه کسانی که می‌توانند از خدمات پدافند غیرعامل بهره ببرند تبریک عرض می‌کنم
سوال: همین الان از جمله آخر شما شروع کنم خدمات پدافند غیرعامل چیست و باید منتظر چه چیزی باشیم وقتی که کلمه پدافند غیرعامل را می‌شنویم؟
سردار جلالی: ما در گذشته دفاع را یک خصیصه ذاتی انسان و زندگی می‌دانستیم انسان طبیعتا در برابر تهدید از خودش دفاع می‌کند و به دنبال این است که برای خودش امنیت تولید کند، معمولا این دفاع دو شکل است یا با اسلحه شکل می‌گیرد یا بدون اسلحه، آنهایی که با اسلحه شکل می‌گیرد عمدتا هم دفاع نظامی می‌گویند هم دفاع عامل، یعنی بواسطه یک اسلحه و سلاحی شما دفاع کردید. ولی در حوزه دفاع غیرعامل در دو تا کلمه می‌شود گفت دفاع بدون اسلحه، یعنی بدون این که ما از اسلحه استفاده کنیم بتوانیم دفاع و دنبال کنیم. سابقه موضوع پدافند غیرعامل به اندازه عمر زندگی انسان است از اول خلقت تا به حال بوده و همین طور روز به روز رشد پیدا کرده و تکمیل پیدا کرده است یک رابطه مستقیمی با نوع و جنس و سطح و شدت تهدید دارد، یعنی شما برای تهدیدساده‌تر یک طوری از خودتان دفاع می‌کنید در برابر تهدید پیچیده‌تر یک مدل دیگر. تقریبا همه کشور‌های دنیا بلااستثنا ساختار‌هایی را تحت عنوان دفاع غیرنظامی یا پدافند غیرعامل یا ساختار مدیریت بحران و امثالهم دارند که با این تهدیدات دنبال و پیگیری می‌کنند. در تعدادی از کشور‌ها تهدید را دو قسمت می‌کنند، تهدید طبیعی مثل سیل و زلزله و طوفان که ساختار‌های مدیریت بحران و دفاع مدنی در کشور عربی هست و بعضی کشور‌ها هم هست که تهدید را به قسمت انسان ساخت مثل تهدید امنیتی و جنگ‌ها هم دسته بندی می‌کنند. در کشور ما از سال ۸۲ در هشتم آبان ماه ۸۲ به فرمان مقام معظم رهبری و بر اساس احساس ضرورتی که می‌شد برای این کار ما بعد از دفاع مقدس، سازمانی با ماموریت سازماندهی دفاع غیرنظامی کشور و دفاع از غیرنظامیان، مقاوم سازی زیرساخت‌ها، مصون سازی کشور در برابر تهدید، شکل گرفت که بتواند یک رابطه‌ای بین ستاد کل نیرو‌های مسلح که بخش دفاع را تنظیم می‌کند و دولت که بخش اجرایی کشور را تنظیم می‌کند برقرار کند و تقریبا از سال ۸۲ کار خودش را شروع کرده و الان ادامه می‌دهد.
سوال: الان یعنی ۲۲ ساله شدید
سردار جلالی: بله و تقریبا این یک می‌تواند هر زمان که تهدیدات تغییر می‌کند ما یک نقطه عطفی داریم که باید خودمان را به تعبیری بازارایی کنیم نسبت به تهدید جدید که این جنگ ۱۲ روزه ما یکی از این مصادیق بود.
سوال: دقیقا بر اساس نکته مهمی که شما گفتید پس بنابراین می‌توانیم بگوییم از لحظه تولد این سازمان که ۸ آبان ۱۳۸۲ بود تا الان که ۲۲ ساله شده، بار‌ها این شکل گیری از ابتدا شروع شده و دائما در تکامل بوده، کدام تجارب گذشته بیشترین تاثیر را در شکل گیری شکل فعلی سازمان پدافند غیرعامل داشتند؟
سردار جلالی: ما یک تجربه‌ای داشتیم دوران جنگ و دفاع مقدس از پدافند غیرعامل، یک بخشی در نیرو‌های مسلح دنبال می‌کردیم، مثل سنگرسازی و استحکامات دفاعی و چیر‌هایی که برای دفاع ساخته می‌شد. یک بخشی را در بخش کشوری و مردم دفاع می‌کردیم مثل بخش ساخت پناهگاه‌ها برای مردم و ساماندهی مردمی که از شهرهایشان آواره شدند مثل شهر سوسنگرد و قصر شیرین و این‌ها که به نوعی ساماندهی و سازماندهی این‌ها را در قالب ساختار‌های اقتضایی مثل بنیاد امور مهاجرین و بنیاد جنگ زدگان و ستاد پشتیبان جنگ دنبال می‌کردیم. وقتی جنگ تمام شد این سازمان‌ها منحل شدند. تا سال ۸۲ هم که ما وسط برنامه توسعه چهارم بودیم، این سازمان را نداشتیم برای این کار و خلا آن احساس می‌شد، این سازمان با احساس مسئولیت و ضرورت انجام شد، محضرحضرت آقا ابلاغ فرمودند که چنین کاری پیش بینی و دنبال شود، ما نسبت به طبقه بندی تهدیدات، طبیعتا در ابتدای سال یعنی آن ده سال اول تهدید مبنایمان تهدید نظامی بود و ما تلاش کردیم که استحکامات مورد نیاز را برای بخش دفاع عمدتا و برای بخش کشوری ضرورتا طراحی و ساخت و دنبال کنیم. بعد در دهه دوم تهدیدات به سمت تهدید نرم تغییر خط مشی پیدا کرد و ما در دهه دوم را شاهد این بودیم که عمدتا به سمت مثلا انقلابات مخملی یا دخالت‌های امنیتی در این زمینه انجام می‌شد شاید رفتیم به سمت یک مقداری تهدیدات سایبری و امثالهم، در دهه سوم که الان از اول عملیات وعده صادق یک شروع می‌شود عمدتا وارد عرصه جنگ ترکیبی شدیم و ترکیبی از مولفه‌های تهدید را ما شاهد هستیم و مواجه هستیم طبیعتا ما الگوی سوم را الان در الگوی دوم قرار دادیم در حال به‌روز‌رسانی مولفه‌های اجرایی آن هستیم.
سوال: جنگ ۱۲ روزه خیلی از ما را خیلی متوجه کرد به نکته‌ای که شما ابتدای صحبت تان گفتید که دفاع بدون سلاح، جنگ بدون سلاح و این خیلی طیف وسیعی را در برمی گیرد، حالا از موضوعات فرهنگی هست از دفاع شخصی هست از موضوعات سیاسی هست از اجتماعی هست، ما در جنگ ۱۲ روزه تجربه‌هایی را لمس کردیم که خیلی از ما‌ها در دهه ۶۰ وقتی جنگ تحمیلی بود مردم در آن دهه آنها را یک حدی لمس کرده بودند ولی بهرحال خیلی گذشته بود از آن، ما متوجه شدیم خیلی چیز‌ها را نمی‌دانیم که باید بدانیم. با توجه به این نکاتی که الان دیگر مردم کاملا متوجه شدند و آن را لمس کردند چه ضعف‌ها و قوت‌هایی در پدافند غیرعامل آشکا رشد که ما در این جنگ ۱۲ روزه باید آنها را رفع کنیم که کشور در آینده مصون بماند؟
سردار جلالی: نکته خیلی خوبی را اشاره کردید به نظرم اگر ما دو سه مورد از قوت‌ها را بگوییم و بعد چند مورد از ضعف‌ها را بگوییم. نقاط قوت جنگ ۱۲ روزه اولین موضوع بسیار کلیدی و اساسی ما قابلیت پدافند غیرعامل در نیرو‌های مسلح بود که مثلا سازمان‌های موشکی ما، پدافندی ما، مثل رابطه شمشیر و غلاف که غلاف از شمشیر حفاظت می‌کند و مراقبت می‌کند ممکن است شمشیر تنهایی باشد خودش هم آسیب پذیر باشد. پدافند غیرعامل از قدرت موشکی ما دفاع کرد و با توجه به این که دشمن توانست با یک اندازه برتری یک هوایی پیدا کند و از زیرساخت‌های موشکی ما را تحت تاثیر قرار بدهد، ما دیدیم تا روز دوازدهم کاملا توانست عملکرد خودش را حفظ کند و پاسخ بدهد و از شدت پاسخ ما دشمن در خواست آتش بس کرد، پس این جا هم پدافند غیرعامل آن رسالت خودش را عمل کرد که باید حفاظت و مراقبت و تقویت می‌کرد، قدرت دفاعی کشور را، در بقیه بخش‌ها هم همین طور دنبال شد.
سوال: یعنی قدرت دفاعی کشور هم در حیطه پدافند غیرعاملی که شما می‌فرمایید قرار می‌گیرد؟
سردار جلالی: بله عرض کردم هر دو با هم هست، ما در حوزه نیرو‌های مسلح هم پدافند غیرعامل داریم در حوزه کشوری هم پدافند غیرعامل داریم. دومین مصداق آن هم همین حمله وحشیانه به صدا و سیما بود که سرکار خانم امامی که واقعا مردانه ایستادند و مقاومت کردند و به تعبیر من رسوا کردند چهره دشمن را در حمله به زیرساخت‌ها، ما از گذشته طرح‌های پدافند غیرعامل در صدا و سیما داشتیم و هدف مان حفظ آنتن و پایداری ارتباط با مردم بود، حتی در شرایط جنگ و شما دیدید که دیگر از این که ساختمان اصلی که در آن استودیو است و شبکه‌های پخش است مورد اصابت قرار بگیرد ولی ما یک لحظه هم قطعی ارتباط نداشتیم این نشان می‌داد که نقاط قوت بود حتی کاستی‌ها و اشکالاتی هم که از گذشته داشتیم به آن توجه کردیم که این خیلی موضوع مهمی است. از این مصادیق زیاد است اگر من بخواهم خلاصه بگویم چند مورد هم نقاط ضعف ما داشتیم، در واقع پدافند غیرعامل آن جایی که به آن توجه کردیم، و از آن استفاده کردیم کاملا کارکرد خودش را نشان داد و استفاده شد، آنجایی که ما استفاده نکردیم ضعف‌هایی داشتیم و دنبال کردیم.
سوال: کجا‌ها؟
سردار جلالی: یکی از موضوعاتی که در این حوزه خیلی مهم بود این بود که ما برخی از الگو‌های توسعه مان، ببینید ما یک تهدیدی داریم، دشمن ما، متاسفانه باید بگوییم امریکا و اسرائیل با هم هستند و یک اندازه‌ای هم غربی‌ها کاملا در اختیار هستند در این حوزه ما می‌توانیم بگوییم دشمن ما کل جبهه غرب است. هر چیزی که رژیم صهیونیستی می‌خواستند غربی‌ها به ایشان می‌دادند آلمان‌ها، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها؛ آمریکایی‌ها که اصلا خودشان مستقیم مشارکت داشتند و به ما حمله کردند و پل لجستیکی کاملی برای این‌ها برقرار کردند و از آن استفاده کردند ما در حوزه فناوری و تکنولوژی شاهد این بودیم که یک هر آنچه فناوری در دنیا وجود دارد در اختیار رژیم صهیونسیتی است و می‌تواند در این حوزه بر علیه ما استفاده کند و وقتی ما نسبت خودمان را با این سطح از فناوری می‌سنجیدیم احساس می‌کردیم یک جا‌هایی ما ضعف داریم و باید آنها را برویم اصلاح و دنبال کنیم.
سوال: مصداق می‌گویید؟
سردار جلالی: بله، پس این جا وقتی که ما می‌آییم این تهدید را نسبت به وضع موجود خودمان می‌سنجیم احساس می‌کنیم یک جا‌هایی از ما مشکل و ضعف دارد اولین نکته ما در نقاط ضعف مان این است که ما الگوی توسعه مان را بر اساس یک چارچوبی از سطح تهدید ساخته بودیم و دنبال می‌کردیم که با توجه به تسلط دشمن در برخی از فناوری‌ها یا این طور بگویم سواستفاده غیرانسانی رژیم صهیونیستی و امریکایی و اعتمادی که جهانیان به فناوری‌ها کردند مثلا شما در انفجار پیجر‌ها می‌بینید که پیجر یک وسیله امدادی برای کارکنان درمانی و اورژانسی و امثالهم است وقتی در باطری آن خرابکاری می‌کنند و بعد مثلا برای ترور از آن استفاده می‌کنند یعنی استفاده ناجوانمردانه از ابزار‌ها، اگر این بخواهد توسعه پیدا کند در همه حوزه‌ها، بنابراین خیلی از ابزار‌هایی که ما استفاده می‌کنیم مثل موبایل و گوشی و چیز‌های دیگر می‌تواند برای ما مخاطره آمیز باشد از این جهت، پس ما اگر این تهدید فرض کنیم باید الگوهایمان را یک مقداری بازنگری کنیم. آن جا‌هایی که مثلا ما تمرکز به صورت مدیریتی ایجاد کردیم، خیلی از نظامات ما مثل نظام پولی ما، متمرکز در بانک مرکزی است و ممکن است که این مدل تهدید را مفروض بداریم برای آن، ممکن است آسیب پذیر باشد و ما باید برگردیم اصلاح دیگری انجام دهیم، یا مثلا شما جریان اطلاعات در کشور ما یک جریان آزاد و شفاف است، مثلا شما این جا وقتی خودرو می‌خرید به پلاک خانه و پلاک خودرویتان به هم متصل می‌شود وقتی خودرو می‌خرید کارت آن به آدرس منزل می‌آید نیروی انتظامی تلاش می‌کند برای شناسایی این کارت این دو را با هم تطبیق دهد و وقتی پلاک شما به کد ملی تان وصل می‌شود و کدملی شما به حساب بانکی تان و حساب بانکی تان به شماره موبایل تان، این‌ها را یک نوعی تمرکز اطلاعات مبتنی بر کد ملی، امروز وقتی ما می‌بینیم که یک بخشی از اطلاعات ما در حوزه کد ملی کشف یا دستبرد زده می‌شود بنابراین همه اطلاعات در دست است اگر می‌گویند که چرا شهید بزرگوار ما اقای عباسی مثلا خانه او چطور پیدا شد یا پلاک او چطور پیدا شد؟ این از همان روش است و این هم یکی از مشکلات ما است که باید اصلاح کنیم.
سوال: راهکاری دارید؟
سردار جلالی: بله حتما راهکار‌های زیادی در آن وجود دارد، یک جا‌هایی هم ما نیاز به اصلاح قانون داریم مثلا شما می‌خواهید صدا و سیما را یک اصلاحی کنید قانون به شما می‌گوید که باید مشخصات نقشه تان را بگذارید در سایت مناقصات و پیمانکاران بروند خودشان بردارند به شما قیمت بدهند و شما باید از این‌ها انتخاب کنید، وقتی شما نقشه هایتان را می‌گذارید امروز وقتی دشمن به زیرساخت ما حمله می‌کند یعنی زیرساخت ما را بعنوان هدف تعریف کرده وقتی هدف تعریف کرده اطلاعات آن زیرساخت می‌شود اطلاعات طبقه بندی شده، الان مثلا روال جاری ما مقررات ما ما را مکلف کرده که اطلاعات زیرساخت، مثلا می‌خواهیم خط گاز انتقال بدهیم از این استان به آن استان، این اطلاعاتش را باید بگذاریم این جا طرف بردارد وقتی که برداشت دشمن هم می‌تواند برداشت کند آن زمان می‌بینیم که او می‌داند که مثلا نقطه خطوط گاز ما کجاست و ممکن است با یک حمله‌ای به آن آسیب بزند، ولی این روال
سوال: اگر این‌ها را در آن سایت‌ها و سامانه‌ها نگذاریم از طریق نقشه‌های هوایی هم نمی‌تواند بررسی کند چه کار کنیم؟
سردار جلالی: بله ممکن است یک کار‌هایی بکند، مثلا شما از یک ساختمان از فوندانسیون و ستون و پی و همه قسمت‌ها نقشه اش را می‌گذارید یا مثلا مثل خطوط انتقال یا مثلا پل یا خیلی چیز‌های دیگر این اطلاعات در اختیار قرار می‌گیرد دشمن می‌تواند استفاده کند و بعد دقیقا در نقطه‌ای بزند که نقطه کلیدی است. این جا آن روال گذشته اطلاعاتی ما علی القاعده به درد ما نمی‌خورد بلکه آسیب پذیر شده و باید آن را اصلاح کنیم ممکن است با مصوباتی یک جا‌هایی مثل کمیته دائمی یا شورای امنیت کشور یا شبیه این باشد ممکن هم هست؟ قانون داشته باشیم رویه هایمان را باید اصلاح کنیم طبیعتا یکی از نقاط ضعف ما است که باید اصلاح کنیم یا مثلا ما اگر تهدیدات و حمله سایبری را مفروض بداریم که مفروض هست، بنابراین این که تمام سامانه‌های ما ۲۴ ساعت، آنلاین یا برخط باشد ممکن است دسترسی آن خوب باشد ولی برای ما مخاطره هم داشته باشد. یعنی در ساعاتی که ما با آن کار نداریم آنجا مورد مخاطره قرار بگیرد و استفاده شود بنابراین یک الگوی توسعه خدمات غیربرخط هم مطرح می‌شود در واقع دولت الکترونیک آفلاین یا غیربرخط است یعنی یک بخش زیادی از خدمات متصل به اینترنت نباشد و طبیعتا این در دنیا هم هست خیلی جا‌ها هست که مثلا مشکل رساندن اینترنت دارند از این طریق می‌توانند خدمات بدهند این جا هم می‌توانیم ما ببینیم کدام خدمت را می‌توانیم اینگونه آن را ادامه بدهیم این‌ها نقاط ضعف ما است که باید دانه دانه درآورد و بحث کرد و راه حل پیدا کرد بعضی‌ها راه حل‌های کلی دارد و بعضی هم راه حل‌های فنی دارد و باید خیلی ریز باید نشست و با دستگاه دانه دانه جمع بندی و دنبال کرد بنابراین ما یک حجمی از آسیب پذیری‌ها و ضعف‌ها را اصلاح کردیم که الان داریم در تعامل با دستگاه‌ها همه را به برنامه تبدیل می‌کنیم و اقدام مقابله و این که هر کدام را چگونه می‌توان برطرف و اصلاح کرد.
سوال: نکته بسیار جدی و درستی را شما اشاره کردید، ما الان تهدیدات نظامی مان دارد از شکل صرفا نظامی به شدت انتقال پیدا می‌کند به جنس تهدیدات سایبری، به جنس تهدیدات رسانه‌ای و اطلاعاتی، شما در مورد آن کاملا و مفصل توضیح دادید که آسیب شناسی انجام شده، حالا در همچنین شرایطی وقتی که ما هنوز قانون مان مشخص نیست، هنوز آن اصلاحات انجام نشده و این طور که شما گفتید این اصلاحات هم یک مقداری زمان بر است برای تصمیم گیری، سطح آمادگی و تاب آوری کشور را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟ در مورد رسانه ملی گفتید ما در رسانه ملی مشخص بود که یک لحظه آنتن با این که اصلی تری ساختمان سازمان صدا و سیما در زمینه خبر تهدید شد و مورد اصابت ناجوانمردانه دشمن قرار گرفت، اما یک لحظه آنتن خبر قطع نشد و بلافاصله همکاران من آنتن را دوباره بالا آوردند و کار را ادامه دادند و اطلاع رسانی روند آن قطع نشد، میزان تاب آوری در رسانه ملی یک بار امتحان شد شما بقیه دستگاه‌های کشور را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟
سردار جلالی: من سال گذشته همین زمان‌ها در آبانماه همین طرح اجرا شده در صدا و سیما را مانور کردیم این جا، یعنی دو شبکه یک شبکه رادیویی و یک شبکه سیما را تمرین کردیم و از مکان ثانویه پخش شد دنبال کردیم و بنابراین آمادگی از قبل بوده، بنابراین آمادگی واقعی را می‌شود در صحنه به تعبیر من جنگ ارزیابی کرد، ما آمادگی هایمان در حوزه‌های مختلف در حال رصد و دنبال کردن است این جا، ما یک آمادگی عمومی داریم، عمومی یعنی این که به صورت کلی می‌گوییم تهدید وجود دارد دشمن هست و احتمال حمله وجود د ارد و باید ما آمادگی کنیم، آمادگی هایمان در بخش نظامی یک الگو دارد برای خودش در بخش غیرنظامی الگوهایش یک مقدار متفاوت است شما در هر دستگاهی مثلا شما از حوزه رسانه می‌روید در حوزه وزارت بهداشت و درمان آمادگی‌ها تفاوت می‌کند می‌روید در حوزه نفت و برق و گاز و این‌ها، آمادگی‌ها تفاوت پیدا می‌کند یعنی آن الگوی دفاعی تفاوت می‌کند. ما در سازمان پدافند با یک چالشی مواجه هستیم که مثلا یک چیزی حدود ۲۰ حوزه اصلی دفاع غیرنظامی در بخش غیرنظامی داریم که باید الگو‌های دفاعی و آمادگی را به آنها توسعه بدهیم اگر عمومی باشد می‌شود یک چارچوبی برای آن تعریف و دنبال کرد ولی وقتی می‌خواهد تخصصی بشود باید این‌ها هر کدام تبدیل به طرح بشود و بعد آموزش داده شود بعد تمرین بشود و تکرار شود تا به آمادگی مورد نظر برسد، ما متاسفانه به خاطر کرونا یک دو سال و نیمی تقریبا تمرینات و آزمایشات مان متوقف شد بخاطر این که می‌گفتند تجمع نباشد و این حرف‌ها، ولی از سال گذشته و امسال یکی از محور‌های اصلی در عرصه پدافند غیرعامل را محور توسعه آمادگی‌ها و رزمایش‌ها گذاشتیم بنابراین تقریبا در همه حوزه‌ها تلاش کردیم که تمرین کنیم ما یک مشکل هم همیشه داریم می‌گویند که شما هر دفعه راجع به مانور و آمادگی حرف می‌زنید استرس جنگ و این چیز‌ها بوجود می‌آید ما می‌گوییم این جزو خواسته‌های پدافند غیرعامل است که شما آمادگی را باید حفظ کنید و آمادگی هم آموزش و تمرین است و باید انجام بشود. من سال گذشته در بهمن ماه براساس فرضیه احتمال حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای طرح تهیه کردیم بردیم پیاده سازی کردیم آموزش دادیم سه تا شهر قم، کاشان و اصفهان و سه تا سایت فوردو، نطنز و اصفهان را طراحی و پیاده سازی کردیم و تمرین کردیم و مانور کردیم، در بهمن ماه ۱۴۰۳، ولی اصرار زیاد بود که خبر آن منتشر نشود فیلم آن منتشر نشود برای این که می‌گفتند اگر پخش بشود استرس بوجود می‌آید و مردم می‌گویند فلان می‌شود و بعد هم آثار روانی روی اقتصاد دارد و ممکن است اثر بگذارد همین الان هم که جنگ شده همین مشکل را داریم الان مثلا در ایام به ما انتقاد می‌کردند که شما چرا آژیر ندارید؟ چرا مثلا پناهگاه درست نکردید و چرا آموزش ندادید؟ الان این‌ها همه درست شده؟ یک مانعی وجود دارد می‌گویند تولید استرس می‌کند، من منکر آن نیستم که تولید استرس می‌کند حتما هست، ولی بالاخره این‌ها تمرین می‌خواهد.
سوال: الان استرس را مردم یک مقداری، بخصوص دستگاه‌ها یک مقداری تحمل کنند ولی آماده باشند برای احتمال هر چیزی خیلی مهم است
سردار جلالی: این‌ها کار رسانه است، ما که رسانه‌ای نیستیم یعنی شخصیت رسانه‌ای نداریم یا کارکرد ما کارکرد رسانه‌ای نیست ما کار دفاعی می‌کنیم، پس آمادگی یکی از موضوعات ضروری و جدی کار ما است، این که با چه شیبی، چگونه و با چه ادبیاتی به قول ما با چه آهنگ و با چه ریتمی به مردم آموزش داده شود این کار رسانه است ولی بالاخره مردم باید آموزش ببینند و توسعه پیدا کند وقتی مردم نسبت به تهدید توجیه نباشند و آموزش نبینند ممکن است در شرایط وقوع شوک به آنها وارد شود، الان ما یکی از احتمالات این است که مثلا حمله سایبری بشود نظام سیستم مثلا الکترونیک پولی ما آسیب ببیند، از همین الان باید ما راه حل‌های جایگزین برای آن پیش بینی و دنبال کنیم. الان ما مثلا با بانک مرکزی راجع به این موضوع صحبت و توافق کردیم که مردم کیف پول آفلاین داشته باشند یا آفلان ولت داشته باشند به تعبیری، در همین ابزار‌های پرداختی در آن است که شما می‌توانید یک پولی در آن بگذارید و در شرایط قطعی اینترنت قبض هایت را پرداخت کنید و خرید کنید، این را باید برای مردم توضیح و آموزش بدهیم ممکن است خیلی‌ها بلد نباشند و ندانند مثلا چه اشکالی دارد اگر توضیح بدهیم این را الان مردم می‌ترسند و می‌گویند فردا می‌خواهد جنگ شود؟ یک روش موازی پول است، شما می‌خواهید از این پول استفاده کنید یک روش برای آن وجود دارد این روش هست، یا مثلا مدت‌ها نظام بانکی ما حالا من نمی‌دانم به چه مصلحتی دنبال این بودند که اسکناس را در آن حذف کنند یا کم کنند یا حذف کنند و به جای آن مهاجرتی به سمت پول الکترونیک انجام بشود، الان اینقدر شده که دیگر الان شما همه ما این جا پول هایمان را اسکناس جیب مان را جمع کنیم پولی نمی‌شود این اشکال است فردا اگر ما مثلا یک قطعی داشتیم و یک مشکلی بود به هر دلیلی یک اتفاقی افتاد به یک اندازه‌ای باید باشد.
سوال: یک جامعه کوچکی از مردم در جنگ ۱۲ روزه این را تجربه کردند
سردار جلالی: مثلا باید چه کار بشود؟ الان باید نقدینگی در اختیار باشد و مسئولین باید به مردم توضیح و آموزش بدهند ما مثلا حملات سایبری یک چیز روتین در دنیا است و نمی‌شود گفت فقط برای ما است و برای جای دیگر است، ممکن است یک جایی یک بانکی اینترنتش قطع شود بهتر است که این‌ها آموزش و توضیح داده شود الان تا می‌خواهیم راجع به آن صحبت کنیم می‌گویند استرس ایجاد می‌شود بنابراین ما در موضوعات مختلف با یک چنین چالشی مواجه هستیم حالا من از شما سوال می‌کنم شما بگویید ما چطور آموزش بدهیم؟ محتوا، توافق، چارچوب، پروتکل همه چیز معلوم، فقط یک جایی باید شروع شود.
سوال: شما سازمان پدافند غیرعامل هستید یک سازمان سیاستگذار ولی مجری نیستید دستگاه‌های دیگر مجری هستند ایا شما این ظرفیت تکلیف کردن را دارید به دستگاه‌ها که کار را انجام بدهد؟
سردار جلالی: قانون تشکیل پدافند غیرعامل شهریور ۴۰۲ مجلس تصویب کرد و آن جا اختیار مقررات و ضوابط پدافند غیرعامل به شورایی به عنوان کمیته دائمی پدافند غیرعامل داد که شش تا وزیر و شش تا از فرماندهان نظامی و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس و رئیس دادستان کل و این جمع را حدودا ۱۴ نفر می‌شوند که قانون به این جمع اختیار داده است که مقررات نسبت به پدافند غیرعامل را تصویب کرده و اجراش تضمین کرده و عدم اجراش را جرم انگاری کرده است که اگر ابلاغ کند مثلا به صدا و سیما که این کار را انجام دهد که اگر نکرد از نظر قانونی می‌شود پیگیری قانونی کرد.
سوال: الان دستگاهی است که جرم کرده باشد در این زمینه؟
سردار جلالی: بله طبیعتا هستند، کسانی که، اگر ما استنکاف و تعلل در اجرا ببینیم، تعلل در اجرا، یک اندازه توجیه و آموزش و فهمیدن موضوع باشد، وقتی این‌ها انجام شد و طرف انجام نداد، دیگر می‌شود استنکاف، حتما باید برخورد شود.
سوال: نحوه برخورد چطوری است؟
سردارجلالی: قانون می‌گوید که ما تشکیل پرونده دهیم و بفرستیم قوه قضائیه که قاضی تشخیص دهد که تخلف است که جرم است یا تخلف، متخلف است یا متخلف نیست، دو بخش است یا جرم است یا تخلف که می‌شود پیگیری و دنبال کرد.
برای سه حوزه برای در پدافند غیر عامل تاکید داریم که مانور و تاکید کنیم و آمادگی‌های مان را کنترل کنیم.
یکی نظام بانکی است که ان شاءالله مشکلی پیش نیاید فردا صبح در بانک مرکزی انجام می‌دهیم و فرضیه‌ها و سناریو‌هایی که احتمال می‌دهیم دشمن به وجود بیاورد، تمرین می‌کنیم و سیستم نظارتی می‌گذاریم که چقدر درست است و اگر اشکالاتی دارد اصلاح کنیم و برویم جلوتر که موضوع مهمی است.
یک موضوع دیگر در همه دنیا در سیستم تلفن همراه قابلیتی وجود دارد به نام هشدار حادثه، یا سلبرات کستینگ می‌گویند یعنی ارسال گروهی، برای نقاط برف خیز یا سیل منطقه‌ای حوزه هشدار بدهند، که ممکن است در جاده سیل باشد مواظب باشید.
این هم با هماهنگی وزارت ارتباطات و مجموعه اپراتور‌ها یک تمرینی داشته باشیم هشدار عمومی به مردم با استفاده از قابلیت‌های تلفن همراه، قابلیت‌هایی که این جاست که به عنوان اولیه داشته باشیم که در برنامه دیگری جزئیاتش را می‌گوییم.
این هم یک فناوری است در همه جای دنیا که همه کشور‌ها از آن استفاده می‌کنند به عنوان فناوری و استفاده می‌کنند.
موضوع سوم که اصرار داریم انجام شود وزارت ارتباطات که هم بستر بانک است، هم رسانه و بستر اقتصاد دیجیتال که باید تاب آوری اش تمرین شود.
سوال: الان میزانش چقدرست؟
سردارجلالی: به اسم و درجه نمی‌شود، باید موضوع را بررسی کرد، درشرایط عادی که تهدید داریم، وقتی پاسخگوست و تداوم کارکردست یعنی در حد کافی تاب آورست و پاسخگوست.
اگر پاسخگو و تاب آور نباشد و نمی‌تواند خدمات ارائه کند و ناترازی در خدمات داشته باشیم و از نظر ما سناریو‌های سخت‌تر و پیش بینی‌های سخت که این سه تا مانور در همین هفته آینده انجا بدهیم و اشکالات آن را به دست بیاوریم که ممکن است اشکالات روشی، یا آموزشی و فنی باشد که باید دنبال کنیم.
در حوزه‌های دیگر امسال، مثلا در مدارس مانور داریم به صورت گسترده، در صنایع پرخطر مثل حوزه‌های پالایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی، چون کارشان صبح تا شب در خطرست، این تمرین را بیشتر پذیرفتند.
یکی از مولفه‌های اساسی که شما اشاره کردید ارتقا آمادگی هاست و این سنجش آمادگی و تمرین آمادگی، پیدا کردن اشکالات و این چرخه مداوم و همیشگی است که باید دنبال شود.
سوال: یکی از نکات خیلی مهم در مورد میزان انجام وظایف اجرایی در مورد سیاست‌هایی که شما اعلام می‌کنید این است که الگوی ملی مشخصی برای میزان تاب آوری وجود داشته باشد، آیا این الگوی مشخص هم برای میزان تاب آوری دستگاه‌ها و برای این که آنها دقیق به وظایف خودشان درزمینه سیاست‌های ابلاغی شما حالا رعایت می‌کنند یا انجام می‌دهند وجود دارد یا خیر؟
سردارجلالی: یک ذره بیشتر از سیاست، اگر کلمه سیاست چگونگی اجرا باشد، ما وارد برنامه هم می‌شویم، تکلیف برنامه هم است، ما سه سال قبل موفق شدیم یک برنامه جامع ملی با حفاظت از زیرساخت بااهمیت کشور را تهیه کنیم و بعد از تصویب در کمیته دائمی به دستگاه‌ها ابلاغ کنی و وظایف دستگاه‌ها و میزان تاب آوری، آمادگی، مقاومت و آسیب پذیری، ریسک و حتی میزان وابستگی در حد امنیت دستگاه‌ها تصویب کردیم و در سطح اهمیت دستگاه تعریف کردیم و به آنها ابلاغ کردیم.
مثلا میزان آمادگی در یک دستگاه پرخطر با یک دستگاه کم خطر فرق دارد، میزان ریسک در یک دستگاه پرخطر با یک دستگاه کم خطر فرق دارد، آن دستگاهی که اهمیتش زیادست و حیاتی است وحساس است، در واقع کاهش ریسک بیشتری می‌خواهیم و میزان ریسک قابل قبول مان به سمت حداقلی می‌رود جلو.
این‌ها را هم در استاندارد تهیه کردیم و ابلاغ کردیم و تکالیف همه دستگاه‌ها ابلاغ کردیم و الان وقتی می‌رویم سراغ دستگاه، دستگاه نمی‌تواند بگوید من ندارم، اتفاقا کشور‌های پیشرفته دنیا نسبت به این موضوع برنامه دارند، ما جزو ۵ کشوری هستیم که دراین زمینه ادبیات علمی و اجرایی مان کامل شده است.
ما برنامه ملی حفاظت از زیرساخت‌ها برنامه کاملا پیشرفته با آموزه‌های علمی و دقیق تهیه شده و شاخص‌های ریز و دقیقی در آن دیده شده است.
هر کدام که چه میزان دنبال شده است و اجرا شده است، الان بخش‌های خیلی زیادی است که در هر حوزه دنبال می‌کنیم و کنترل می‌کنیم، یکی از موضوعات مربوط به تاب آوری میزان مخاطره در مجموعه است.
برای مخاطره یعنی میزان پتانسیل خطر موجود در هر زیرساخت است که یک دفعه با تهدیدست ویک دفعه بدون تهدید، یک دفعه با هم افزایی آسیب پذیری و یک دفعه بدون هم افزایی آسیب پذیری، وقتی ما در شرایط جنگی قرار می‌گیریم، زیرساخت‌های پرخطرمان از یک الگوی مجزایی باید تبعیت کنند.
ما خواسته یا ناخواسته حدود شصت هزار تا واحد شیمایی در کشور داریم که کار تولید مواد شیمیایی می‌کنند، آنهایی که کود تولید می‌کنند کم خطرست، آنهایی که آمونیاک یا کلر یا هاش دو اس دارند و یا چیز‌های دیگر می‌تواند پرخطر باشد.
همسایگی این‌ها با مراکز مسکونی ما می‌تواند خیلی پرخطرباشد.
یکی از کار‌هایی که در جنگ ۱۲ روزه کنترل کنیم از قبل آن و بعد آن این بود که در شرایطی که در وضعیت نارنجی و قرمز می‌رویم، میزان ذخیره مواد منفجره به شدت می‌بریم پایین و در شرایط قرمز خالی کنیم که خواسته و ناخواسته مورد اصابت قرار گرفت ما مخاطره تولید در حوزه مردم، مثلا یک مخزن آمونیاک داریم و یک کارگاهی فعالیت پتروشیمی انجام می‌دهد که اگر یک ترکشی به آن بخورد و پخش شود آمونیاک بسیار پرخطرست که در بحث تاب آوری مورد توجه است.
تاب آوری در مقیاس ملی، مقیاس شهرستانی و استانی هر کدام موارد مختلف و سطوح متفاوتی دارد.
سوال: یکی از موضوعات خیلی مهمی که الان دغدغه باشد در حوزه پدافند غیر عامل به تمام تلاش‌هایی که شما و همکاران تان انجام دادید آموزش‌های عمومی کافی نیست و ناهماهنگی‌های بین دستگاهی همچنان دیده می‌شود.
برخی مواقع ممکن است که بعضی از ما‌ها گاهی دوستانی داشته باشیم و حضور داشته باشیم می‌پرسند راجع به پدافند غیرعامل به خصوص این هفته که یک سری تکالیفی به یک سری دستگاهی می‌دهید برای بروز و ظهور آن پدافند که خود دستگاه نمی‌داند که دقیقا پدافند چیست که به پرسنلش توضیح دهد، این یکی از چالش‌هایی است که باید هر چه زودتر برطرف شود، سازمان پدافند غیرعامل برای برطرف کردن چنین چالشی در کنار مسائل مالی چه راهکار‌هایی دارد؟
سردار جلالی: یک قانونی داریم ماده ۵۸ احکام دائمی که ماده ۵۸ احکام دائمی که مجلس مکلف کرده است که آموزش‌های عمومی به مردم به صورت عموم در حوزه پدافند غیرعامل برای دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی که یک آئین نامه اجرایی تهیه کرده بودیم در سال ۹۹ که در سال گذشته بازنویسی و به روزرسانی کردیم متناسب به سطح تهدید که برای ۱۹ دستگاه که تکالیف آموزش عمومی تعریف شد.
یکی از آن دستگاه‌ها رسانه ملی است، یکی حوزه علمیه است، یکی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و وزارت بهداشت و درمان است و مرکز نظام خدمات نظام وظیفه است که سربازان در آن آموزش می‌بینند.
همه مراکز آموزشی در سطح موضوع خودش، یک تکالیفی هم برای ما تعیین شده است که ما محتوای مرجع و چارچوب‌ها را تهیه کنیم که ما همه را انجام دهیم.
همین صدا و سیما که سیاست‌های ابلاغ شده، که می‌گویند پناهگاه چجوری است، کجاست و در چه شرایطی باید استفاده کرد، این احساس جنگ می‌دهد، من قرار بوده است که پناهگاه آماده کنم، مکانیسم بگویم و محتواش هم بگویم، مانزدیک ۵۰۰ آیتم محتوای آموزش عمومی تولید کردیم دادیم به رسانه ملی.
الحمدالله در هفته پدافند غیرعامل بخشی شروع شده است و باید به طور دائم و با یک شیب نرم، هر جور که دوستان فکر می‌کنند درست است و ما هم باید یک سری محتوا‌ها تهیه و تولید کنیم.
ما سریال درست می‌کنیم که می‌تواند سریال با آموزش عمومی باشد و در کنار موضوعات دیگر می‌تواند در کنار موضوعات دیگر مطرح شود، رسانه ملی تامین یا الزام کند به کسانی که کار می‌کنند، مثلا در سریال‌های آموزش‌های خوبی مثلا این جا هم می‌تواند مطرح شود.
همه مراکزی که خانه‌هایی که در کنار مراکز شیمیایی هستند، یک کفی باید از مواد شیمیایی بلد باشند که آموزش هاش چجوری است و آلوده و موضوعش چیست و این‌ها باید در نظام آموزشی جا بیافتد.
سوال: مثلا طرح ملی و رزمایش ملی مردمی تهیه شده است که این در اختیار خودتان است؟
سردار جلالی: رزمایش‌ها را توصیه می‌کنیم در حوزه‌های مختلف، مثلا در مدارس جزو محتوای حداقلی در کتب، سطوح ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم دیده شده است و در هفته پدافند غیرعامل محتوای تخصصی برای سطوح متوسطه دو هم برای خواهران و هم برای برادران تهیه شده است، مثلا اگر دختر من وشما مثلا کلاس دهم و نهم، یازدهم و دوازدهم باشد آن محتوای مورد نیازی که یک دخترست لازم است از پدافند غیرعامل بداند با پسرمتفاوت است.
این محتواش را آماده کردیم و در اختیار آموزش و پرورش قرار دادیم.
سوال: چه تفاوت‌هایی به لحاظ محتوایی وجود دارد؟
سردارجلالی: یک پسر می‌تواند امدادگر بیرونی باشد و یک دختر می‌تواند در خانواده نقش ایفا کند و دنبال کند، برای یک دختر در شرایط تهدید خانه سنگرست، آن جایی که، البته خانم‌ها و دختر‌ها پنج شش تا ساحت دارند، ساحت‌های متفاوتی وجود دارد. مثلا یک ساحت دختری، ساحت مادری، ساحت همسری، یک ساحت فعال اجتماعی است در حوزه زنان، که این‌ها برنامه تنظیم و دنبال کردیم.
این آماده شده وآموزش و پرورش باید آموزش دهد.
قبل از کرونا سه هزارو پانصد تا مانور سالانه در مدارس می‌کردیم فقط، یعنی محتوای آموزشی یک مدرسه در بحران تعریف می‌کردیم و دنبال می‌کردیم.
به خاطر کرونا تعطیل شده است و امسال مجدد شروع کردیم در هفته پدافند با کمک بسیج دانش آموزی در مدارس آن مباحثی که باید بچه‌ها بدانند و آموزش ببینند در قالب تمرین می‌کنیم، ولی یک موضوع همگانی در همه حوزه هاست.
دیروز جلسه داشتم با دوستان رسانه، گفتم ما برنامه‌های عملیاتی که رسانه در زمان جنگ دنبال کند، در قالب پاسخ صریح، تداوم کارکرد و برگشت سریع که سه تا حداقل برنامه است تنظیم و طراحی و آموزش شود و مانور شود که اگر موقعی اتفاقی افتاد بتواند طرف انجام دهد.
این موضوع بسیار کلیدی و مهمی است که با کمک رسانه ملی دنبال می‌کنیم.
سوال: سردار یکی از نکات مهم در پدافند غیرعامل و لزوم آن در زمان بحران هماهنگی بین دستگاهی است و این طور و از این منظر می‌پرسم، که برخی از دستگاه‌ها دولتی است، که تکلیف شان این طورست و کار‌های شان انجام می‌دهند، بخشی از دستگاه‌ها خصوصی است، چه ارتباط بین دستگاهی را طراحی کردید بین بخش‌های خصوصی، دولتی و نیرو‌های مسلح که در زمان بحران بتوانند عملیات پدافند غیرعامل را به صورت هماهنگ انجام دهند؟
سردار جلالی: نیرو‌های نظامی تکلیف شان معلوم است، پدافند غیرعامل از خودشان است باید از قدرت دفاعی کشور پدافند کنند، هم عامل و هم غیرعامل، دستگاه‌های کشوری که هم دولتی، خصوصی و چیزی بینابین خصولتی، براساس دستورالعمل آئین نامه تکلیف مشخص است.
مثلا درعسلویه ۷۴ مجتمع نفتی، گازی و شیمیایی داریم که این ۷۴ تا سه نوع مالکیت برای آنها وجود دارد، یک بخش خصوصی، یک مالکیت دولتی که زیرساخت‌ها هستند و مالکیت خصولتی هستند که یک سری از نهاد‌ها با استفاده از قوانین مدیریت می‌کنند.
وقتی حادثه به وجود بیاید، حادثه کاری به مالکیت ندارد، دشمن وقتی می‌خواهد حمله کند مگر سند نگاه می‌کند، حمله می‌کند به گاز و نفت ما، برای این کار پیش بینی کردیم با هماهنگی وزارت نفت، یک فرمانده ارشد پدافند غیرعاملی پیش بینی کردیم مثلا برای عسلویه، ماهشهر، برای مناطق نفت خیز جنوب و اصفهان و مجتمع‌های گسترده باهم داریم یک برنامه پدافند غیرعامل هم در جنس مصونیت زیرساختی و هم در جنس پاسخ عملیاتی و تمرین.
ما در هفته و در روز اول و دوم دفاع جنگ ۱۲ روزه این را کاملا پیاده سازی و اجرا کردیم، مخاطرات کنترل مثال زدم، این جا هشتاد تا مجتمع داشته باشید یک جا، اگر قرارشد مثلا یک فرآیندی را اجرا کنند، همه باید اجرا کنند، یک فرماندهی و یک برنامه و فرآیند و آموزش می‌خواهد.
این‌ها را قبل و حتی در حین جنگ انجام دادیم و کنترل کنیم و به نحو احسنت اجرا شد که یک اشکالاتی دارد که به جای خودش است ولی سطح اجرا خوب اجرا شد.
هفته گذشته جلسه‌ای با فرماندهان ارشد نفتی داشتیم که ۱۲ منطقه هستند که اشکالات را مرور کردیم و که دستاورد‌های مان و تجارب مان چه بود و تجارب خوبی در اجرا به دست آوردیم، آن جا خصوصی و غیر خصوصی نیست.
در بخش امداد و درمان یک دستورالعمل تهیه کردیم به نام شهید عارفیان، اورژانس محور قرار دادیم به عنوان فرمانده امداد و نجات و درمان درزمان جنگ.
هلال احمر و بسیج و ظرفیت‌های بخش خصوصی تحت کنترل این‌ها گذاشتیم و از رئیس اورژانس سوال کردم که آیا شما مشکلی داشتید، گفتند نه، گفتند بخش خصوصی، گفتند بخش خصوصی بدون هیچ چشم داشتی در موضوع این که هزینه من چی می‌شود و جنگ ۱۲ روزه وسط میدان بودند و کمک کردند و هیچ ابهامی از نظر هماهنگی بین دستگاه و دستورالعمل‌ها نداشتند.
چون یک فرمانده تعیین شده بود و روابط بین دستگاه‌ها تعیین شده بود و یک دفعه تمرین شده بود وقتی اتفاق افتاد کسی نمانده بود که چکار کند و تکالیف همه مشخص بود.
من تشکر می‌کنم عمدتا در بخش خصوصی که دفاع کردند مثلا درعسلویه پیمانکاران بخش خصوصی که آمدند تعمیر کردند آن منطقه‌ای که بمباران شد.
شاید در زمان جنگ کاهش نیرو بدهیم و همه کارکنان نباشد ولی بخش خصوصی ایفای نقش کردند و یک جمع بندی‌هایی که درحوزه نفت داشتیم که با همین شرکت‌ها عقد قرارداد بدهیم که در زمان جنگ و صلح خدمات پشتیبانی انجام دهند.
مثلا لوله‌ای ترکید و خطی منفجر شد شرکتی که قدرت تعمیرات دارد تعمیرات کند و دنبال کند و استقبال شد و در جنگ از آن استفاده شد.
در حوزه امداد و نجات همه ظرفیت‌های بخش خصوصی براساس گزارش رئیس اورژانس کشور آمدند وسط میدان و کار کردند و از همین جا از همه شان تشکرمی کنم و مرضی خدای تبارک و تعالی قرار گیرد.
سوال: به عنوان جمع بندی و پایان با توجه به این توضیحات اخیری که دادید ما می‌توانیم این واژه را بکار ببریم که ما در حال شکل گیری حکمرانی پدافند غیرعامل در کشور هستیم؟
سردار جلالی: یک قابلیت درکشور وجود داریم که متاسفانه یا خوشبختانه، ما معمولا قبل از رویداد و قبل از حادثه هماهنگی‌های مان خوب نیست، مثلا می‌گویند می‌خواهد سیل بیاید، این رودخانه را لایروبی کنیم، ولی وقتی سیل آمد همه می‌ریزند و دو برابر ونیم انرژی می‌گذارند و آن را باز کرده و جمع می‌کنیم.
دومی را می‌گویم هوش اجتماعی و قدرت بسیج شوندگی زیادست و می‌آید بالا و کمک می‌کند و در شرایط جنگ شاهد به کارگیری و قابلیت و ظرفیت آمدنش در زمان جنگ بودیم ولی کفایت نمی‌کند و باید یک پله عقب‌تر بیاییم و آمادگی قبل از بحران داشته باشیم.
در پدافند غیرعامل براساس مطالعه‌ای که انجام دادیم در نبرد ۱۲ روزه به نظر باید الگو‌های پدافند غیرعامل مان عوض شود.
باید تولید امنیت و پایداری پویا و متحرک داشته باشیم قبل از حادثه، یعنی تولید امنیت قبل از حادثه داشته باشیم، پاسخ این حادثه.
این یک اندازه‌ای رویکرد‌ها را عوض کرده و دنبال می‌کند وقتی که تهدید تغییر کرد آسیب پذیری ما هم تغییر کند.
باید تمرکز پیدا کنیم آسیب پذیری‌هایی که می‌تواند برای ما چالش ایجاد کند اصلاح کنیم، براساس رویکرد جدیدمان؛ که مثلا دو تا اشاره کردم، یکی تمرکز، یکی سیستمی بودن و برخط بودن که مقولاتی است که نسبت به یک سطح تهدید آسیب پذیری تولید می‌کند.
در حال تنظیم رویکرد‌های کلان در جلسه کمیته دائمی مطرح کردیم و مصوب شد و ابلاغ شد که الان دستگاه‌ها براساس این رویکرد‌ها مکلف هستند که برنامه‌های جدیدتر و مدرنی آماده کنند و خودمان درحال اجرایی سازی عرصه‌های این رویکرد‌ها در عرصه‌های مختلف پیاده سازی و تنظیم کنیم.
اگر فرصتی باشد بتوانیم در قالب برنامه اجرایی کامل بیرون بیاوریم و یک چهره جدیدی از پدافند غیرعامل متناسب با تهدید ان شاءالله اجرایی کنیم.