خستگی مداوم، انگیزه پایین و نگرش منفی به کار بسیاری از کارکنان جهان را درگیر کرده و تهدیدی جدی برای سلامت روان و عملکرد سازمان‌ها محسوب می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، فرسودگی شغلی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های نیروی کار در جهان است و سازمان جهانی بهداشت آن را «سندرمی ناشی از استرس مزمن محل کار» معرفی کرده است. این وضعیت شامل خستگی مداوم، کاهش انگیزه، نگرش منفی نسبت به کار و کاهش توانایی انجام وظایف می‌شود و می‌تواند سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید کند. مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهند که این مشکل بسیار گسترده است و تقریبا نیمی از کارکنان در کشور‌های مختلف با علائم آن رو‌به‌رو هستند. گزارش Boston Consulting Group بر اساس پیمایشی از ۱۱ هزار کارمند در هشت کشور جهان، شامل استرالیا، کانادا، فرانسه، آلمان، هند، ژاپن، بریتانیا و آمریکا، نشان می‌دهد که به طور میانگین ۴۸ درصد کارکنان نشانه‌هایی از فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنند. هند با ۵۸ درصد بیشترین میزان فرسودگی را دارد و ژاپن و آلمان با حدود ۳۷ درصد کمترین میزان را دارند. همچنین در میان کارکنان حوزه سلامت، حدود ۳۹ درصد افراد در سطح جهان دچار فرسودگی هستند.
کارشناسان می‌گویند عوامل اصلی ایجاد فرسودگی شغلی شامل فشار کاری بالا، طولانی شدن ساعات فعالیت، نبود تعادل بین کار و زندگی شخصی، محیط کاری نامساعد، و فقدان حمایت سازمانی است. پیامد‌های این وضعیت می‌تواند شدید باشد؛ از اضطراب، بی‌خوابی، سردرد و کاهش انگیزه گرفته تا افسردگی و کاهش سلامت جسمی. در سطح سازمانی نیز فرسودگی شغلی با کاهش بهره‌وری، افزایش غیبت‌ها، کاهش کیفیت کار و نارضایتی کارکنان همراه است.
تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مقابله با فرسودگی شغلی نیازمند اقدامات هم در سطح فردی و هم در سطح سازمانی است. از منظر فردی، برنامه‌ریزی دقیق روزانه و تعیین مرز مشخص بین ساعات کاری و استراحت، انجام ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی هوازی، خواب کافی و با کیفیت، تمرینات ذهن‌آگاهی، مدیتیشن و تکنیک‌های تنفس عمیق، و بهره‌گیری از حمایت خانواده، دوستان یا گروه‌های همکاران، می‌تواند به کاهش سطح استرس و بازیابی انرژی روانی کمک کند. همچنین در موارد شدید، مراجعه به مشاور یا روان‌شناس برای درمان اضطراب، افسردگی و خستگی مزمن ضروری است.
در سطح سازمانی، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کاهش فشار کاری غیرضروری، ایجاد محیط کاری حمایتی و اعتمادمحور، ارائه فرصت‌های آموزشی و مسیر‌های ارتقای شغلی، و پایش مستمر سلامت روان کارکنان اثر قابل توجهی در کاهش فرسودگی دارد. تشویق به استراحت منظم در طول روز، استفاده از مرخصی و تعطیلات، ترویج فرهنگ بازیابی انرژی و آموزش مدیریت استرس نیز به کاهش خطر فرسودگی کمک می‌کند. ایجاد سیستم‌های بازخورد مثبت و ارتباط موثر میان مدیران و کارکنان می‌تواند حس تعلق و رضایت شغلی را افزایش دهد و فشار روانی را کاهش دهد.
کارشناسان هشدار می‌دهند که فرسودگی شغلی اگر مدیریت نشود، می‌تواند به یک بحران جهانی تبدیل شود که سلامت نیروی کار و عملکرد سازمان‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. توجه به سلامت روان، ایجاد تعادل بین کار و زندگی، توسعه مهارت‌های مدیریت استرس و محیط کاری سالم و حمایتی از مهم‌ترین راهکار‌های پیشگیری و کاهش پیامد‌های این مشکل است. آنان همچنین تاکید می‌کنند که سیاستگذاران و مدیران باید این موضوع را در اولویت برنامه‌های کاری و بهبود بهره‌وری قرار دهند، زیرا سلامت نیروی کار نه تنها به فرد، بلکه به کل اقتصاد و جامعه مرتبط است.
با توجه به آمار‌ها و مطالعات جهانی، روشن است که فرسودگی شغلی تنها یک مشکل فردی نیست و راهکار‌های علمی و عملی برای کاهش آن وجود دارد؛ از آموزش‌های روان‌شناسی و مدیریت استرس گرفته تا تغییر سیاست‌های سازمانی و توجه به کیفیت زندگی کارکنان. اجرای چنین برنامه‌هایی می‌تواند سطح رضایت، انگیزه و بهره‌وری کارکنان را افزایش دهد و از پیامد‌های منفی فرسودگی شغلی در سطح فردی و سازمانی جلوگیری کند.