مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در زمینه آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست زمین، درباره برداشت بی رویه از منابع آبی هشدار داد و گفت: ایران از لحاظ تعداد پهنههای فرونشستی در جهان رتبه نخست را دارد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، علی بیت اللهی با اعلام این خبر گفت: طی دهههای اخیر سفرههای زیر زمینی در کشور به شدت کاهش داشته است، بطوریکه در حال حاضر در برخی شهرها شاهد فرونشست زمین تا ۴۰ سانتی متر هستیم.
او افزود:ایران پس از چین و آمریکا در رتبه سوم جهان، از نظر کسری منابع آب زیرزمینی، قرار دارد، همچنین از نظر وسعت پهنههای فرونشستی نیز بعد از چین و اندونزی سومین کشور محسوب میشود، اما از لحاظ تعداد پهنههای فرونشستی با نرخ بالا، ایران رتبه نخست را دارد.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در زمینه آب و پیامدهای محیطزیستی فرونشست زمین، ادامه داد: در ۱۸ استان از ۳۱ استان کشور نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال است، این در حالی است که در آمار جهانی تنها ۵ درصد از پهنههای شناختهشده فرونشست زمین در دنیا در رده بالای ۱۰ سانتیمتر قرار دارند و اغلب زونهای فرونشستی اعداد بسیار پایینتری را نشان میدهند.
او با تشریح علمی پدیده فرونشست و ارتباط آن با برداشت و افت سطح آبهای زیرزمینی گفت: هرچه میزان فرونشست بیشتر باشد، آسیبدیدگی بناها و ساختمانها جدیتر و جبرانناپذیر خواهد بود، حدود ۷۵۰ شهر کشور بر روی مراکز فرونشستی یا در مجاورت آنها قرار دارند که نشاندهنده گستردگی بالای این پدیده در ایران است، با توجه به خشکسالیها و کاهش نزولات جوی، انتظار میرود شدت فرونشست افزایش یابد و طبیعتاً آثار تخریبی آن نیز بیشتر شود.
فرونشست زمین یا «زمینلرزه خاموش» چیست؟
فرونشست یکی از پدیده های زمین شناسی است و زمانی رخ می دهد که بخش هایی از سطح زمین به تدریج یا به طور ناگهانی به سمت پایین حرکت می کنند. این پدیده معمولاً به دلیل تغییرات در ساختارهای زیرسطحی رخ می دهد و می تواند تأثیرات قابل توجهی بر محیط زیست و زیرساخت های شهری داشته باشد. عوامل متعددی در ایجاد فرونشست زمین نقش دارند که از جمله آن ها می توان به فشارهای تکتونیکی ناشی از حرکت صفحات زمین، وقوع زمین لرزه های متعدد، فرسایش طبیعی و تغییرات در لایه های زیرین زمین اشاره کرد. علاوه بر این، فعالیت های انسانی مانند برداشت بیش از حد منابع زیرزمینی نظیر آب، نفت و گاز نیز از مهم ترین عوامل تشدیدکننده این پدیده محسوب می شوند. فرونشست زمین معمولاً در مناطقی مشاهده می شود که دارای لایه های رسوبی سست یا ساختارهای زمین شناسی نسبتاً ناپایدار هستند. این پدیده می تواند به دو صورت رخ دهد؛ در برخی موارد، فرونشست زمین به صورت تدریجی و طی سال ها یا حتی دهه ها اتفاق می افتد، در حالی که در برخی دیگر، این فرآیند ناگهانی و در بازه زمانی کوتاهی رخ داده و خسارات شدیدی به دنبال دارد. شدت و گستردگی این پدیده به نوع زمین، میزان فعالیت های انسانی و شرایط محیطی بستگی دارد.
کارشناسان معتقدند برای کاهش پیامدهای ناشی از پدیده فرونشست، طراحی صحیح سازه ها، با توجه به شرایط محیطی، روش های احیاء و تقویت زمین، و نظارت مستمر بر وضعیت سازه ها و زمین ضروری است. در نهایت، درک دقیق از شرایط زمین شناسی هر منطقه و اقدامات پیشگیرانه مناسب می تواند به کاهش خطرات نشست زمین و حفاظت از زیرساخت ها کمک کند.