وزیر میراثفرهنگی در مجمع تمدنهای باستانی در آتن با تاکید بر ضرورت بازگشت جهان به اخلاق تمدنی و مسئولیت مشترک ملتهای کهن، هشدار داد که مهمترین تهدید علیه میراثفرهنگی در عصر حاضر مخاصمات مسلحانه و بیتوجهی به ریشههای هویتی ملتهاست.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سید رضا صالحی امیری اظهارداشت: جمهوری اسلامی ایران تشکیل «شورای همکاری دانشگاههای تمدنهای باستانی» را برای نهادینهسازی همکاریهای علمی و صیانت از میراث مشترک انسان پیشنهاد میکند.
وی در تبیین وضعیت جهان معاصر، بر چالشهای اخلاقی و فرهنگی گستردهای که بر حیات اجتماعی و علمی بشر سایه افکنده تاکید کرد و گفت: شتاب تحولات فناوری و تشدید رقابتهای جهانی، بیش از هر زمان ما را به بازگشت به مبانی اخلاق، خرد و مسئولیت تمدنی فرامیخواند؛ میراثی که از افلاطون و ارسطو تا سهروردی، مولوی و حافظ در پیام مشترک آن تاکید شده است: هر دانشی بدون اخلاق ناقص و حتی خطرناک است.
او این پیوند دیرینه میان حکمت یونانی و خرد ایرانی-اسلامی را «سرمایهای بیبدیل برای ساماندهی زیست انسانی در عصر آشوبهای اخلاقی» دانست و افزود که جهان امروز نیازمند احیای این بنیانهای فکری است.
وزیر میراثفرهنگی در ادامه، تصویری روشن و نگرانکننده از تهدیدهای کنونی علیه میراثفرهنگی ارائه کرد و گفت: قاچاق سازمانیافته اموال فرهنگی، تخریب ناشی از تغییرات اقلیمی، توسعه نامتوازن، جعل دیجیتال و تولید محتوای تاریخی بیپایه توسط هوش مصنوعی، همگی امنیت میراث مشترک بشریت را نشانه گرفتهاند.
او تاکید کرد: در میان همه تهدیدها، مخاصمات مسلحانه همچنان بزرگترین و ویرانگرترین خطر است، جنگ فقط بناها را ویران نمیکند؛ حافظۀ جمعی ملتها را هدف قرار میدهد.
صالحیامیری سپس به حملۀ اخیر رژیم اشغالگر قدس به خاک جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: این تجاوز «ناقض آشکار حقوق بینالملل و تهدیدکنندۀ ثبات منطقه» بود و آسیبپذیری میراثفرهنگی در بحرانهای نظامی را بهوضوح آشکار کرد.
او در ادامه گزارشی از وسعت میراثفرهنگی ایران ارائه داد و تصریح کرد: ایران با میلیونها اثر و محوطه تاریخی، تاکنون بیش از ۳۴ هزار اثر ثبت ملی، ۲۹ میراث جهانی ملموس و ۲۷ میراث ناملموس در یونسکو دارد و ۵۸ میراث یگانه نیز در فهرست انتظار ثبتجهانی قرار گرفتهاند.
وزیر میراثفرهنگی تخریب آثار تاریخی را صرفا یک خسارت فیزیکی ندانست و تاکید کرد: تخریب یک محوطه تاریخی، حمله به هویت، حافظه تاریخی و کرامت فرهنگی یک ملت است.
او با اشاره به روند فعالیتهای مجمع تمدنهای باستانی از سال ۲۰۱۷ تاکنون گفت: این مجمع اکنون در نقطهای قرار دارد که باید «از سطح بیانیهپردازی عبور کرده و وارد مرحله نهادسازی و همکاری عملیاتی» شود.
وی با استناد به همگرایی موضوعات نشست کارشناسی اخیر با اولویتهای ایران— مقابله با قاچاق اموال فرهنگی و اثرات تغییرات اقلیمی—اظهار داشت: تجربههای ایران در بازگرداندن آثار تاریخی و بهرهگیری از فناوریهای نوین میتواند پشتوانهای عملی برای همکاریهای بینالمللی باشد.
صالحیامیری پیشنهاد رسمی جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرد و گفت: ایران پیشنهاد ایجاد شورای همکاری دانشگاههای تمدنهای باستانی را ارائه میکند؛ نهادی تخصصی که بازوی پژوهشی مجمع، تولیدکنندۀ دانش، تحلیلکنندۀ اثرات مخاصمات و تغییرات اقلیمی و تدوینکنندۀ استانداردهای مشترک در میان کشورهای عضو خواهد بود.
او اعلام کرد: دانشگاه جندیشاپور بهعنوان «قدیمیترین دانشگاه جهان» و با توجه به انتخاب ۱۷۵۰اُمین سال تأسیس آن در فهرست بزرگداشتهای یونسکو، آمادگی کامل دارد تا محوریت این ابتکار را برعهده بگیرد و روند شکلگیری و راهبری آن را پیگیری کند.
وزیر میراثفرهنگی با تاکید بر اینکه تمدنهای باستانی «ریشههای ژرف در تاریخ و رسالتی روشن برای آینده» دارند، گفت: میراثفرهنگی، سرمایهای برای صلح، عقلانیت، اخلاق و گفتوگوست. جهان امروز بیش از هر زمان نیازمند نقشآفرینی تمدنهای باستانی در تقویت همزیستی و احترام متقابل است. ایران این مجمع را بستری راهبردی برای همکاری و اقدام مشترک میداند و برای ایفای نقش فعال در مسیر پیشرو آمادگی کامل دارد.