خرمن‌کوبی ، آیینی به بلندای تاریخ در فنوج

از ابتدای پیدایش زراعت و تاقبل از صنعتی شدن کشاورزی،خرمن کوبی یکی از رایج ترین و ساده ترین روش جمع آوری برخی از محصولات زراعی بشمار می رفت.

خرمن کوبی در سیستان و بلوچستان قدمتی چند هزار ساله دارد که در زمان گذشته نقش بسزایی درزندگی روستایی و‌ یکجانشینی داشته است.

خرمن‌کوبی سنتی، ایینی برای احیای فرهنگ بومی  در فنوج

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان ، ملک‌نژاد مدیر خانه کشاورز فنوج گفت: خرمن‌کوبی سنتی در فنوج که قدمتی چند هزار ساله در سیستان و بلوچستان دارد ، هنوز هم در روستاهای این شهرستان پابرجاست.

خرمن‌کوبی سنتی در حالی در فنوج انجام می شود که کشاورزان این منطقه ادوات کشاورزی برای خرمن کوبی دارند، اما خرمن کوبی سنتی را به این منظور انجام می‌دهند که به رسم دیرینه، دور هم جمع شوند و معتقدند این همکاری به محصولشان برکت می‌دهد.

کشاورزان فنوجی در خرمن‌کوبی ابتدا محصول را روئن(rowen) یا برداشت می‌کنند و سپس با انتقال بر سرخرمن و با بکارگیری از توان حیوانات اهلی محصول خود را جمع آوری می‌کنند که در گویش محلی به این نوع خرمن کوبی جوهان مُشْ (johan mosh) می‌گویند.

در جوهان مُشْ معمولا در زمینی مسطح چند حیوان اهلی فربه (معمولا گاو) را دورِ چوب گردون بسته و به صورت دَوَرانی حیوانات راحرکت داده تا دانه از ساقه جدا شود.

به گفته رئیس خانه کشاورزان فنوج گفت: در سیستان بلوچستان از خرمن کوبی بعنوان آئینی سنتی یاد میشود که بعد از گذشت قرنها،همه ساله با آغاز برداشت گندم،جو،برنج... توسط کشاورزان زنده نگهداشته میشود.

آیین حشر ومدد یا کمک دست جمعی کشاورزان هم که یکی دیگر از آداب و رسوم مردم  استان است، بیشترنقش را در زنده نگه داشتن خرمن کوبی سنتی داشته است.

طنین آواهای سنتی کشاورزان در فنوج

درکنارحشر و مدد و خرمن کوبی، آیین شعر وآواز خوانیِ  لیکو(Liko) توسط مردان خرمن کوب برسرخرمن، زیبایی این آئین کهن را دوچندان کرده است.

ملک نژاد می گوید :یکی از ویژگی های خرمن‌کوبی سنتی در فنوج، طنین آواهای سنتی کشاورزان است که هنگام مشارکت در خرمن کوبی سر می‌دهند. به این آوازهای سنتی لیکو (Liko) گفته می‌شود. لیکو، شعری عرفانی، حماسی و عاشقانه است که به زبان بلوچی خوانده می‌شود.

کشاورزان فنوجی هم اکنون در حال برداشت محصول برنج هستند.

شهرستان فنوج پنج هزار هکتار زمین زراعی و باغی دارد که 40 هکتار آن مربوط به گندم، جو و برنج است.

اجرای طرحهای سنتی و اداب قدیمی سبب احیای اداب بومی می شود و در انتقال اداب و رسوم به نسل جوان کمک می کند و بایداین نسل را باگذشته نیاکانمان پیوند دهیم

* خالد بلوچی ازاد و مرضیه کیخا