برنامه های وزیر پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی
برنامه‌های وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی دولت سیزدهم با عنوان " برنامه تحول کشاورزی ایران با رویکرد جهادی" به مجلس ارائه شد.
به گزارش خبرنگار
گروه اقتصادی خبرگزاری صداوسیما؛ این برنامه‌ها خلاصه‌ای از آن چیزی است که به زودی برای مطالعه در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار می‌گیرد تا سید جوادساداتی‌نژاد بتواند از نمایندگان مردم رای اعتماد بگیرد.
متن خلاصه برنامه‌های وزیر پیشنهادی سید ابراهیم رئیسی برای وزارت جهاد کشاورزی به شرح زیر است.
چرایی اهمیت بخش کشاورزی
یکی از مهمترین مؤلفه‌های اقتدار ملی، اقتدار غذایی است. با توجه به تجربه‌های موجود در دنیا، اقتدار غذایی بعضا از اقتدار نظامی کلیدی‌تر و اثرگذار‌تر می‌باشد.
از جمله پیش نیاز‌های اولیه اقتدار غذایی، دستیابی به امنیت غذایی با تحول بخش کشاورزی و تاکید برظرفیت‌های داخلی کشور است.
بخش کشاورزی با داشتن زیربخش‌های چهارگانه زراعت، دامپروری، شیلات و جنگل داری یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی ایران است.
این بخش با توجه به ویژگی‌های منحصربفرد ایران از جمله ۴ فصل بودن و سابقه تاریخی ایران در تأمین غذای خاورمیانه (انبار غله منطقه) ظرفیت تبدیل شدن به موتور محرکه اقتصادی و جایگزینی نفت را دارد.
بخش کشاورزی علاوه بر تأمین امنیت غذایی کشور نقش مهم و قابل توجهی در ایجاد اشتغال دارد. بر اساس آمار‌های مرکز آمار توان اشتغالزایی بخش کشاورزی در سال ۱۳۹۸ حدود نفر به ۰.۸۴ ازای هر یک میلیارد ریال سرمایه گذاریدر این بخش بوده است.
به عبارتی با یک سرمایه گذاری یک میلیارد تومانی در بخش کشاورزی حدود ۱۴.۹ شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجادخواهد شد. این عدد برای بخش صنعت و خدمات به ترتیب ۵ و ۸ شغل مستقیم و غیرمستقیم است.
بخش کشاورزی طی سال‌های ۱۳۹۸- ۹۰ بسیار بهتر از بخش‌های صنعت و خدمات عمل کرده و رشد کلی اقتصاد را افزایش داده و به نوعی جبران کننده روند نزولی بخش‌های دیگر بوده است.
این بخش در سال (۹۹-۹۸) همزمان با اوج تحریم‌های بین المللی (دارای نرخ رشد ۴.۵ درصدی بوده است. در بازه زمانی مذکور نرخ رشد کل اقتصاد ایران ۳.۶ درصد بوده است.
اسناد بالادستی بخش کشاورزی
- سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی
- سند ملی آمایش سرزمین
- سیاست‌های کلی نظام در بخش کشاورزی
- سیاست‌های کلی نظام در بخش اصلاح الگوی مصرف
- سیاست‌های کلی نظام در بخش منابع آب
- سیاست‌های کلی نظام در بخش منابع طبیعی
- سیاست‌های کلی نظام در بخش محیط زیست
- سیاست‌های کلی جمعیت
- چارچوب اندیشه‌ای حاکم بر برنامه
شفافیت در ارائه خدمات به بخش کشاورزی
- استفاده از مشارکت مردمی
- برونسپاری و چابکسازی
- پاسخگویی به ذینفعان کشاورزی
- عدالت در سیاست‌ها و برنامه‌ها
- تأمین رفاه قابل قبول برای همه
- تأمین امنیت غذایی برای همه
- حفاظت از منابع پایه و محیطزیست
- فسادستیزی و مقابله با بروکراسی
- حرکت بر مدار اقتصاد مقاومتی
- جهش تولید کشاورزی
- روستا کانون تولید کشاورزی
- حمایت از سرمایه گذاری در بخش کشاورزی
- عشایر پشتوانه تأمین پروتئین
- چالش‌های بخش کشاورزی
علیرغم ظرفیت‌های فراوان بخش کشاورزی، متاسفانه به دلیل سوء مدیریت‌ها و عدم سیاستگذاری جامع ونوآورانه، چالش‌های فراوانی برای بخش کشاورزی ایجاد شده است. چالش‌هایی که کارایی و بهره وری این بخش را کاهش داده و امنیت غذایی مردم و رفاه فعالان بخش کشاورزی با مشکل مواجه کرده است.
بهره وری پایین تولید
تامین مالی و سرمایه گذاری
مدیریت و سیاست (نقشه راه)
بازار یابی و تجارت محصولات
کشت سلیقه‌ای محصولات
صنایع تبدیلی و غذایی-غذایی
نقش آفرینی تشکل‌های صنفی
منابع طبیعی و محیط زیست
مدیریت منابع انسانی و ساختاری
توسعه روستایی و عشایری
داده و اطلاعات کشاورزی
فساد و بروکراسی اداری
ضایعات محصولات کشاورزی
سلامت محصولات کشاورزی
راهکار‌های حل چالش‌های بخش کشاورزی
با وجود مشکلات فراوان بخش کشاورزی در صورت اتخاذ رویکردی تحول گرا و جهادی و به بکارگیری مدیریت سیستمی، خردمندانه و تغییرات ساختاری امکان غلبه بر چالش‌های موجود و ثروت آفرینی از بخش کشاورزی برای کشور وجود دارد.
- مدیریت واحد تولید و تجارت (اجرای قانون تمرکز)
- یکپارچهسازی مدیریت آب و خاک کشاورزی
- افزایش بهره وری با نفوذ دانش و فناوری
- یکپارچه سازی مدیریت اراضی کشاورزی
- یکپارچه سازی مدیریت کانون‌های روستایی و عشایری
- بکارگیری روش‌های نوین تامین مالی و سرمایه گذاری
- مقابله با فساد و کاهش بروکراسی بخش کشاورزی
- یکپارچه سازی داده‌ها و اطلاعات کشاورزی
برنامه‌های پیشنهادی برای تحول بخش کشاورزی
همانگونه که مطرح شد با بکارگیری رویکردی تحول گرا و جهادی و عملیاتی سازی سازوکار‌های ارتقاء بهره وری، افزایش ضریب نفوذ دانش و فناوری و تکمیل زنجیره ارزش محصولات بخش کشاورزی، رشد مضاعف بخش کشاورزی امکانپذیر است.
- تکمیل زنجیره ارزش بخش کشاورزی
- ترسیم نقشه راه اقتصاد کشاورزی
- خودکفایی در محصولات اساسی
- توانمندسازی روستائیان و عشایر
- افزایش بهره وری بخش کشاورزی
- تقویت تشکل‌های کشاورزی
- بهره برداری صیانتی از منابع طبیعی
- تسهیل فرایند صدور مجوز‌ها
- حمایت از طر حهای آبخیزداری
برنامه‌های پیشنهادی برای تحول بخش کشاورزی
- مدیریت ریسک‌های کشاورزی با بیمه
- توسعه دیپلماسی و بهبود تراز تجاری
- تأمین سلامت محصولات کشاورزی
- سنددار کردن اراضی کشاورزی
- توسعه کشاورزی دانش بنیان
- حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی
- حمایت از تولید محصولات باغی
- جهش تولید بخش کشاورزی
- تولید غذا و پروتئین بدون آب
- توسعه صنعت دام، طیور و شیلات
- مدیریت ریسک فساد با رگولاتوری
- راه ندازی سامانه های برخط اطلاعاتی
طرح‌های ویژه و تحولی بخش کشاورزی
- خوداتکایی در هسته‌های اولیه تولید (بذر، لاین)
- تثبیت و توسعه ذخایر ژنتیکی دام و طیور کشور
- پرورش ماهی در قفس و میگو در دریا و سواحل
- پرورش شتر در مناطق بیابانی و مستعد کشور
- توسعه زنبورداری و نوغانداری در مناطق مستعد
- مدیریت و مقابله با خسارات تکراری بخش کشاورزی
طرح‌های‌تحولی
- افزایش بهره وری آب و آبخیزداری با مشارکت مردم
- افزایش سطح زیر کشت دیم و پایداری تولید آن
- احیا، توسعه و بهره برداری اصولی از مراتع کشور
- مقابله با بیابانزایی، ریزگرد‌ها و تثبیت شن‌های روان
- نوسازی باغات، توسعه کشت گلخانه‌ای و گیاهان دارویی
- توسعه سیستم‌های نوین آبیاری شبکه‌ای و زهکشی
برنامه‌های کوتاه مدت بخش کشاورزی
با توجه به تأثیرپذیری بخش کشاورزی از تکانه‌ها و تحریم‌های ظالمانه به منظور تأمین امنیت غذایی و جلوگیری از نوسانات و تلاطم در بازار برنامه‌های زیر مورد توجه قرار می‌گیرد.
پیگیری تأمین ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های دامی و گندم در سال جاری
پیگیری تأمین ارز مورد نیاز برای واردات کالا‌های اساسی برنج، روغن و شکر
پیگیری تأمین ارز مورد نیاز برای واردات مرغ، گوشت منجمد و تخم مرغ نطفه دار
پیگیری و تسریع در تأمین ارز مورد نیاز برای واردات علوفه خشبی و خوراک دام
پیگیری تسریع ترخیص و توزیع نهاده‌های دامی رسوب شده در بنادر کشور
پیگیری تامین منابع مالی لازم برای جبران خسارت بیمه کشاورزان و پرداخت
برنامه ریزی تهیه ۱۰۰ هزار تن تخم مرغ در هر ماه برای تنظیم بازار تخم مرغ
تأمین نهاده برای تولید ماهانه حدود ۲۳۰ هزار تن گوشت مرغ برای تنظیم بازار
خرید تضمینی شیر توسط سازمان تعاون روستایی و شرکت پشتیبانی امور دام
هدف گذاری های بلند مدت
| عنوان |
1400 |
1404 |
| تولید محصولات کشاورزی (میلیون تن) |
129 |
165 |
| سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی |
11.6 |
13.7 |
| سرانه درآمدی کشاورزان (میلیون تن در سال) |
10 |
20 |
| سرانه صادرات محصولات کشاورزی(دلار در سال) |
17 |
34 |
| تراز تجاری بخش کشاورزی (میلیارد دلار) |
4.7- |
2- |
| کشاورزی مبتنی بر قرارداد(درصد) |
1 |
20 |
| خوداتکایی در تولید دانه های روغنی (درصد) |
واردات 90 درصد |
واردات 50 درصد |
| افزایش سطح زیر کشت دیم (میلیون هکتار) |
4.4 |
10 |
| تولید آبزیان(میلیون تن) |
1.2 |
2.5 |
| تولید گوشت قرمز(میلیون هکتار) |
900 هزار تن |
1.2 میلیون تن |
| تولید گوشت مرغ (میلیون هکتار) |
2.8 |
3.5 |
| ضریب مکانیزاسیون بخش کشاورزی( اسب بخار در هکتار) |
1.7 |
2.2 |
| ضریب نفوذ بیمه کشاورزی (درصد) |
0.08 |
0.20 |
| میانگین صدور مجوزهای کسب و کار کشاورزی(درصد) |
45 |
80 |
| سهم فعالیت کشاورزی در تامین درآمد روستاییان (درصد) |
17 |
40 |
| بهره‌وری آب در تولید محصولات گیاهی( کیلوگرم در متر مکعب) |
1.1 |
1.8 |
| سطح زیر کشت گیاهان دارویی (هزار هکتار) |
128 |
200 |