کمبود جهانی مواد غذایی از جمله روغن خوراکی، که با بحران اوکراین تشدید شده، اهمیت حرکت بر مبنای برنامه ششم توسعه برای افزایش سطح کشت دانههای روغنی را مضاعف کرده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، بحران اوکراین و تحریمهای غرب علیه روسیه، علاوه بر اینکه اختلال در تامین انرژی و مواد غذایی کشورهای تحریم کننده را در پی داشته، باعث افزایش قیمت کالاهای اساسی مانند روغن خوراکی در سراسر جهان شده و بسیاری از کشورها را برای تصاحب ذخایر محدود موجود در بازار به تکاپو و رقابت واداشته است.
شرکتهای موریسون، ویتروز و ایسلند جیره بندی در فروش روغن خوراکی را از ۱۳ آوریل (اواخر فروردین) آغاز کرده بودند.
آنچه که شرایط را برای کشورهای مصرف کننده روغن خوراکی نگران کنندهتر میکند، اقدامات ناظر بر اوضاع بازار در کشورهای تولیدکننده روغن، از جمله اندونزی است که تصمیم گرفته در صادرات روغن، محدودیتهایی اعمال کند.
دولت اندونزی قصد دارد روغن پالم را گرانتر بفروشد و برای در امان ماندن شهروندانش از افزایش قیمت در بازار داخلی، یارانه بپردازد.
تبعات این تغییرات در بازار جهانی بطور مستقیم یا غیر مستقیم بازار مواد غذایی در کشور ما را نیز متاثر میکند و با وجود اینکه طبق گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، وضعیت ذخایر کالاهای اساسی کشور مطلوب است و کمبودی در این زمینه نیست، اما طولانیتر شدن چالش و کمبود جهانی، میتواند تبعاتی مانند ملتهب شدن بازار و فراهم شدن زمینه یا بهانه برای برخی از سوءاستفادهها را در پي داشته باشد.
این شرایط بار دیگر لزوم توجه به تامین امنیت غذایی پایدار کشور را یادآوری میکند که تولید روغن خوراکی یکی از مهمترین عرصههای آن است.
ما در حالی بخش بزرگی از روغن خوراکی مورد نیاز کشور را وارد میکنیم که به گفته کشاورز، معاون سابق زراعت وزیر جهاد کشاورزی، شرایط اقلیمی مساعدتری نسبت به اروپا برای کشت کلزا داریم و کشاوزران بسیاری در کشورمان بالاتر از عملکرد گندم، کلزا تولید میکنند.
علاوه بر این، طبق ماده ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه، تولید کلزا میبایست به ۹۳۴ هزار تُن در سال پنجم برسد، اما در سال ۱۴۰۰ حداکثر تولید این محصول ۲۶۰ هزار تُن بود که از یک سوم نرخ هدفگذاری شده نیز کمتر است.
همچنین قرار بود با اجرای ۱۰ ساله طرح خودکفایی دانههای روغنی از سال ۹۴ حداقل ۷۰ درصد نیاز کشور به دانههای روغنی از تولید داخل تامین شود، اما با گذشت حدود ۶ سال از اجرای این طرح، به گفته مهاجر، معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی، ۸۴ درصد نیاز کشور از خارج و تنها ۱۶ درصد از داخل کشور تامین میشود.
لازم به ذکر است که روسیه تا سال ۲۰۰۷ اگرچه از تولیدکنندگان بزرگ آفتابگران در جهان بود، ، اما از سال ۲۰۱۴ و با تشدید تحریمهای یکجانبه امریکا و متحدان اروپایی اش، برنامه افزایش تولید آفتابگردان و سایر دانههای روغنی را در پیش گرفت و با وجود تحریمها و با اجرای برنامههای حمایتی، تبدیل به دومین تولیدکننده بزرگ آفتابگردان در جهان شد.
در زمینه غلات نیز، روسیه تنها ۲ سال بعد از تحریمهای غرب، یعنی در سال ۲۰۱۶ تبدیل به یکی از صادرکنندگان بزرگ جهان شد و ۳ سال بعد از آمریکا و کانادا نیز پیشی گرفت.
چنین جایگاهی در بازار مواد غذایی جهان باعث میشود که تحریم و قطع داد و ستد با روسیه به منظور اعمال فشار بر این کشور، نتیجه معکوس داشته و یا لااقل برای تحریم کنندگان، هزینه ساز باشد.