حاج قاسم سلیمانی مردی از جنس مردم بود که عمر خود را وقف نظام و انقلاب کرد
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مازندران، قاسم سلیمانی (۱۳۳۵-۱۳۹۸ش) مشهور به حاج قاسم و شهید سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به همراه ابومهدی المهندس، معاون حشد الشعبی عراق در ۱۳ دی ۱۳۹۸ش بهدست نیروهای آمریکایی در بغداد ترور شد.
وی در جنگ ایران و عراق فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله کرمان و از فرماندهان عملیاتهای والفجر هشت، کربلای چهار و کربلای پنج بود. سلیمانی در سال ۱۳۷۶ش از سوی آیت الله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی نیروی قدس سپاه منصوب شد.
سردار سلیمانی، مجاهدان افغانستان را در نبرد با طالبان یاری میکرد و پس از جنگهای داخلی افغانستان اقداماتی را برای بازسازی آنجا انجام داد. وی در جنگ ۳۳ روزه در لبنان و جنگ ۲۲ روزه در فلسطین، حزبالله و حماس را در برابر اسرائیل یاری و محور مقاومت را به سلاحهای پیشرفته تجهیز کرد. پس از ظهور داعش در عراق و سوریه، سردار سلیمانی با حضور در این مناطق و سازماندهی نیروهای مردمی، به مبارزه با داعش پرداخت. دور ساختن تهدید داعش از سامرا، نجف و کربلا از دستاوردهای او در مبارزه با داعش بیان شده است.
وی علاوه بر مباحث نظامی، در مسائل فرهنگی نیز فعالیت میکرد. به گفته برخی از مسئولان جمهوری اسلامی ایران، سردار سلیمانی بنیانگذار ستاد بازسازی عتبات عالیات بود و بر طرحهای توسعه حرم ائمه (ع) نظارت میکرد. او همچنین در تسهیل زیارت اربعین و تأمین امنیت زائران آن نقش داشته است.
قاسم سلیمانی در ۱۳ دی سال ۱۳۹۸ش همراه با ابومهدی المهندس و عدهای دیگر به دستور مستقیم رئیسجمهور وقت آمریکا، در حملهای پهبادی ترور شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پاسخ به ترور او، پایگاه آمریکایی عینالاسد را با موشک هدف قرار داد و پارلمان عراق طرح اخراج نیروهای آمریکایی از عراق را به تصویب رساند.
جنازه سردار سلیمانی و همراهانش در شهرهای مختلفی از عراق و ایران تشییع شد و آیت الله بشیر حسین نجفی و آیت الله خامنهای بر پیکر آنان در عراق و ایران نماز خواندند. بر اساس گزارش برخی از خبرگزاریها، تشییع جنازه او از بزرگترین تشییع جنازههای تاریخ بوده است که حدودا ۲۵ میلیون نفر در آن شرکت داشتهاند. او در ۱۸ دی در مزار شهدای کرمان دفن شد.
قاسم سلیمانی در ۲۰ اسفند ۱۳۳۵ هجری شمسی در روستای قناتملک از توابع شهرستان رابُر کرمان در ایل عشایر سلیمانی به دنیا آمد. در ۱۸ سالگی به استخدام اداره آب کرمان درآمد. به گفته خودش، یکی از گردانندگان راهپیماییها، اعتصابات کرمان و مبارزه در برابر نیروهای حکومت شاهنشاهی در زمان انقلاب اسلامی بوده است. او در دوران جنگ ایران و عراق ازدواج کرد و چند فرزند دارد.
سردار سلیمانی در سال ۱۳۹۸ش و با حکم سید ابراهیم رئیسی تولیت وقت آستان قدس رضوی، خادم حرم امام رضا (ع) شد. وی پس از شهادت بهعنوان «سردار دلها» مشهور شد و نمادهای تبلیغاتی متعددی در این زمینه تهیه و منتشر گردید.
ویژگیها
اخلاص، شجاعت، شهادتطلبی، ارادت و تمسک به اهلبیت (ع)، ولایتمداری، تعبد و معنویت، نبوغ نظامی، نظم و انضباط و مردمی بودن از ویژگیهای قاسم سلیمانی شمرده شده است. همچنین آیتالله خامنهای از او به عنوان چهره بینالمللی مقاومت، تربیتشده اسلام و مکتب امام خمینی یاد کرده است.
دوران جنگ ایران و عراق
قاسم سلیمانی پس از انقلاب اسلامی ایران، در ۱۳۵۸ش به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و از اعضای واحد آموزش و مربی پادگان آموزشی قدس سپاه کرمان شد. سلیمانی در سال ۱۳۶۰ش با حکم محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران، فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله در کرمان شد. وی در جنگ عراق علیه ایران، از فرماندهان عملیاتهای والفجر هشت، کربلای چهار و کربلای پنج بود و دو بار مجروح شد که یک بار همراه با جراحات شدید بود.
سردار سلیمانی پس از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ش مدتی فرمانده سپاه هفت صاحبالزمان شد و سپس مجدداً فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله گردید و تا قبل از انتصاب به فرماندهی سپاه قدس با باندهای قاچاق مواد مخدر در مرزهای ایران و افغانستان میجنگید.
قاسم سلیمانی در سال ۱۳۷۶ش از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی سپاه قدس منصوب شد. سپاه قدس شاخه برونمرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۹ش به ساختار سپاه افزوده شد. نخستین فرمانده این سپاه، احمد وحیدی بود و پس از وی قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران شد و پس از شهادت وی، اسماعیل قاآنی فرماندهی این نیرو را بر عهده گرفت.
مبارزه با طالبان و القاعده در افغانستان
انتصاب سردار سلیمانی به فرماندهی نیروی قدس همزمان با اوجگیری فعالیت طالبان در افغانستان بود. او با مجاهدین افغانستان از جمله احمد شاه مسعود همکاری میکرد و طبق گفته برخی از مجاهدین، او بارها برای نبرد با طالبان و القاعده در افغانستان حضور پیدا کرده بود. فیلمی از حضور وی در دره پنجشیر و ملاقاتش با احمد شاه مسعود در نبرد مجاهدین افغانستان با طالبان منتشر شده است.
بهگفته نظامیان افغانستانی، حضور سردار سلیمانی در افغانستان موفقیتآمیز بوده است، چون وی شخصیتی صمیمی داشت که بهراحتی میتوانست اعتماد طرف مقابل را جلب کند و توانایی فراوانی در زمینهسازی برای آتشبس و همکاری میان نیروها داشت.
مبارزه با داعش در عراق
قاسم سلیمانی از فرماندهان مبارزه علیه داعش در عراق و سوریه بود. داعش گروهی تکفیری بود که پس از سقوط صدام در عراق و خلأ قدرت در این منطقه پدید آمد. در ۲۰۱۴م که شهر موصل به تصرف داعش درآمد و بغداد، پایتخت عراق نیز تا مرز سقوط پیش رفت، سردار سلیمانی با آیت الله سیدعلی سیستانی از مراجع تقلید عراق دیدار کرد و پس از آن آیتالله سیستانی فتوای جهاد علیه داعش را صادر کرد. وی با سازماندهی بخشی از نیروهای حشد الشعبی نقش مؤثری در اخراج داعش از عراق داشت، به گونهای که حیدر العبادی نخستوزیر وقت عراق، از سردار سلیمانی بهعنوان یکی از اصلیترین متحدان عراق در مبارزه با داعش نام برده است.
سردار سلیمانی در بسیاری از عملیاتها در برابر داعش، به نیروهای حشد الشعبی، ارتش عراق و نیروهای دولت اقلیم کردستان عراق مشاوره داده است؛ از جمله در آزادسازی شهر آمرلی در استان صلاحالدین عراق، بازپسگیری تکریت، جلوگیری از نفوذ داعش به شهر اربیل در شمال عراق و نیز نبرد با داعش در سامرا.
مبارزه با گروههای تکفیری در سوریه
سردار سلیمانی برای مبارزه با داعش و گروههای تکفیری در سوریه، نیروهای دفاع ملی سوریه را سازماندهی کرد. در سال ۲۰۱۱م نیروهای تحتفرمان او معروف به مدافعان حرم، از جمله لشکر فاطمیون و لشکر زینبیون، راهی سوریه شدند. آزادسازی بوکمال، آزادسازی شهر تاریخی تدمر در جنوب شرقی حمص و آزادسازی شهر القصیر از جمله دستاوردهای او در جنگ سوریه بهشمار میآید.
سردار سلیمانی در نامهای خطاب به آیت الله خامنهای، رهبر انقلاب اسلامی ایران که ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش در رسانههای ایران منتشر شد، پایان سیطره داعش را اعلام کرد و از برافراشته شدن پرچم سوریه در بوکمال از شهرهای سوریه در نزدیکی مرز عراق خبر داد. پیش از آن نیز سردار سلیمانی در ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ش وعده داده بود که کمتر از سه ماه دیگر پایان حکومت داعش در کره خاکی را اعلام خواهد کرد.
بخشی از پاسخ آیتالله خامنهای به نامه قاسم سلیمانی درباره پایان سیطره داعش
شما با متلاشی ساختن تودۀ سرطانی و مهلک داعش، نهفقط به کشورهای منطقه و به جهان اسلام بلکه به همۀ ملتها و به بشریت خدمتی بزرگ کردید.
ستاد بازسازی عتبات و پیادهروی اربعین
ستاد بازسازی عتبات عالیات با حمایت مستقیم نیروی قدس سپاه در دوره فرماندهی قاسم سلیمانی شکل گرفته و مسئول آن نیز از طرف سلیمانی تعیین میشده است. سردار سلیمانی همچنین در زمینه تأمین امنیت زائران پیادهروی اربعین و همچنین فراهم کردن امکانات پشتیبانی و لجستیکی و امکانات رفاهی برای زائران اربعین نقش داشته است؛ چنانکه به کوشش او ویزای عراق برای زائران اربعین ایرانی حذف شده است.
مدارج نظامی
اعطای نشان ذوالفقار توسط آیتالله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران به قاسم سلیمانی در ۱۳۹۷ش
قاسم سلیمانی در بهمن ۱۳۸۹ش از سوی سید علی خامنهای، فرمانده کل قوای نظامی ایران، درجه سرلشکری را دریافت کرد. همچنین آیتالله خامنهای در ۱۹ اسفند ۱۳۹۷ش، نشان ذوالفقار را به وی اهدا کرد. طبق آئیننامه اهدای نشانهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، نشان ذوالفقار به آن دسته از فرماندهان عالیرتبه و رؤسای ستادهای عالیرتبه در نیروهای مسلح اهدا میشود که تدابیر آنها در طرحریزی و هدایت عملیاتهای رزمی موجب حصول نتایج مطلوب شده باشد. سردار سلیمانی نخستین کسی بود که پس از انقلاب ۱۳۵۷ش نشان ذوالفقار را دریافت کرد.
وی همچنین در سال ۱۳۹۸ش و پس از شهادتش به درجه نظامی سپهبدی رسید.
در سال ۲۰۱۹م، در ویژهنامهای که هر سال نشریه آمریکایی فارین پالیسی برای معرفی صد اندیشمند برتر دنیا منتشر میکند، قاسم سلیمانی در فهرست ده متفکر برتر حوزه دفاعی-امنیتی قرار گرفت. به گفته یکی از فرماندهان ارتش آمریکا، سردار سلیمانی استراتژیستی محاسبهگر و عملیاتی است که روابط پایدار و موقعیت ایران را در منطقه تقویت کرده و در متحد ساختن شیعه و توانمندسازی آنها موفق بوده است. برخی از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که قاسم سلیمانی میتواند مصداق برترین ژنرال جهان باشد.
ترور در فرودگاه بغداد
سردار حاج قاسم سلیمانی در ۱۳ دی ۱۳۹۸ش در حمله تروریستی پهپاد آمریکایی به خودروی حامل وی در نزدیکی فرودگاه بغداد به همراه چند تن دیگر از جمله ابومهدی المهندس، معاون حشد الشعبی (بسیج مردمی عراق)، به شهادت رسید. وزارت دفاع آمریکا با صدور بیانیهای، اعلام کرد که این حمله به دستور دونالد ترامپ، رئیسجمهوری وقت ایالات متحده، انجام شده است.
سردار سلیمانی پیش از آن نیز چندین بار هدف ترور قرار گرفته بود؛ نخستین بار در سال ۱۳۶۰ش از سوی یک پزشک وابسته به سازمان مجاهدین خلق هدف ترور قرار گرفت. اوایل مهر ۱۳۹۸ش، حسین طائب، رئیس سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، از دستگیری افرادی خبر داد که قصد داشتند قاسم سلیمانی را در کرمان ترور کنند.
ترور قاسم سلیمانی، اعتراضاتی را در کشورهای مختلف جهان در پی داشت و مراسمی در بزرگداشت او در شهرهای مختلف ایران و دیگر کشورهای جهان برگزار شد. همچنین شخصیتهای سیاسی و مذهبی ایران و دیگر کشورها به ترور وی واکنش نشان دادند.
آیت الله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران در پیامی او را چهره بینالمللی مقاومت خواند و به مناسبت «شهادت» وی سه روز در ایران عزای عمومی اعلام کرد. دیگر شخصیتهای سیاسی و مذهبی از جمله رؤسای قوای سهگانه ایران و مراجع تقلید ایران و عراق در پیامهای جداگانه شجاعت، اخلاص و فداکاری او را ستودند.
سیدحسن نصرالله دبیرکل حزبالله لبنان، سید عبدالملک بدرالدین حوثی رهبر انصارالله یمن و رؤسای جمهور سوریه، لبنان و عراق از شخصیتهای سیاسی غیرایرانی بودند که ترور سلیمانی را محکوم کردند. رؤسای جمهور افغانستان، ترکیه و نیز وزارت خارجه روسیه، کشته شدن او را به ملت ایران تسلیت گفتند. اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل، ترور هدفمند قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس را غیرقانونی و نقض قوانین حقوق بینالملل دانست. یرواند آبراهامیان، تاریخنگار امریکایی نیز تأکید کرد که ایرانیان پیش از این امریکا را دولتی توطئهگر میدانستند، از این پس دولت مذکور را دولتی تروریست هم خواهند دانست. مایکل مور، فیلمساز امریکایی به اقدام دولت امریکا اعتراض کرد و دولت امریکا را تلویحاً جنگطلب خواند.
برخی از پیامدهای شهادت حاج قاسم سلیمانی عبارتند از:
تصویب طرح اخراج آمریکاییها از عراق: پس از شهادت قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، برخی از گروههای سیاسی عراق و شماری از مردم این کشور خواستار اخراج نیروهای امریکایی از عراق شدند. پارلمان عراق در جلسهای اضطراری که در ۱۵ دی ۱۳۹۸ش برگزار شد، طرحی را در رابطه با خروج نیروهای امریکایی از عراق تصویب کرد. البته موضوع اخراج نیروهای امریکایی از عراق، پیشتر در پی حملات آمریکا به مواضع حشد الشعبی مطرح شده بود و سید کاظم حائری از مراجع تقلید نیز ماندن نیروهای آمریکایی را در عراق حرام اعلام کرده بود.
حمله موشکی ایران به پایگاه هوایی عینالاسد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۱۸ دی ۱۳۹۸ش در پاسخ به ترور قاسم سلیمانی، پایگاه هوایی عینالاسد را که پایگاه نظامیان آمریکایی در عراق بود، مورد حمله موشکی قرار داد.
نامگذاری روز ۱۳ دی بهعنوان روز جهانی مقاومت در تقویم جمهوری اسلامی ایران
مراسم تشییع سردار سلیمانی به همراه ابومهدی المهندس و دیگر همراهانشان در ۱۴ دی ۱۳۹۸ش با حضور شخصیتهای سیاسی و مذهبی و عموم مردم عراق در شهرهای بغداد، کربلا و نجف برگزار شد. در کربلا، سید احمد الصافی تولیت حرم حضرت عباس و در نجف، شیخ بشیر نجفی بر پیکر آنان نماز گزارد. سپس پیکرهای شهدای ایرانی و ابومهدی المهندس به ایران منتقل شد و در ۱۵ دی در اهواز و مشهد و در ۱۶ دی در تهران و قم تشییع شدند.
آیت الله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران ۱۶ دی ۱۳۹۸ش در تهران بر پیکر سردار سلیمانی و دیگر همراهانش از جمله ابومهدی المهندس نماز گزارد. در مراسم تشییع جنازه وی در تهران، اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس طی سخنانی از تلاشهای قاسم سلیمانی برای رهایی فلسطین از اشغال اسرائیل یاد کرد و وی را «شهید القدس» نامید.
پایگاه خبری روسی روسیا الیوم، تشییع جنازه وی را پس از تشییع جنازه امام خمینی بزرگترین تشییع جنازه تاریخ برشمرد. به گفته سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حدود ۲۵ میلیون نفر در تشییع سلیمانی شرکت کرده بودند.
وصیتنامه
بر اساس وصیتنامهای که در ۲۴ بهمن ۱۳۹۸شمسی در مراسم چهلمین روز شهادت سردار سلیمانی در تهران توسط اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس قرائت شد، پیروی از آیت الله خامنهای و حمایت از، ولی فقیه، توجه به فرزندان شهیدان و احترام به نیروهای مسلح ایران را مورد توجه قرار داده و در بخشی از وصیتنامه خود اهمیت جمهوری اسلامی را متذکر شده و آن را قرارگاه حسین بن علی و حرم توصیف کرده و هشدار داده است که اگر دشمن، این حرم را از بین برد، حرمی باقی نمیماند، نه حرم ابراهیمی و نه حرم محمّدی (ص).
پس از شهادت سردار سلیمانی، رویدادی هنری با نام نقش نگین سلیمانی ۲۳ دی ۱۳۹۸ در قم برگزار گردید. در این کارگاه هنری اساتید و هنرجویان رشتههای خوشنویسی، خطاطی، نقاشی، تصویرسازی و معرق به تولید آثار هنری با موضوع «مقاومت و شهدای جنایت اخیر رژیم تروریستی آمریکا» پرداختند.
همچنین کارگاه خلق آثار هنری تحتعنوان «سرو بلند انقلاب اسلامی» پیرامون ابعاد زندگی قاسم سلیمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد (ویژه) هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان با حضور هنرمندان در روزهای ۱۷ و ۱۸ بهمنماه ۱۳۹۸ برگزار شد. یادواره تولیدات رسانهای با عنوان «مکتب حاج قاسم سلیمانی» نیز در دی ۱۳۹۹ در اهواز برگزار گردید.
درباره زندگی و فعالیتهای سردار قاسم سلیمانی فیلمهای مستند مختلفی ساخته شد است؛ مانند «قاسم»، «خاطرات آن مرد»، «۷۲ ساعت» و «اوایل ژانویه». همچنین مستند «قاسم»، به اسپانیایی دوبله شده و از شبکه هیسپان تیوی برای اسپانیایی زبانهای سراسر جهان به نمایش درآمد. تلویزیون فنلاند نیز مستندی درباره قاسم سلیمانی پخش کرد.
آثار فراوانی درباره قاسم سلیمانی انتشار یافته است که برخی از آنها عبارتند از:
«از چیزی نمیترسیدم؛ زندگینامه خودنوشت قاسم سلیمانی»، کتابی ۱۳۶ صفحهای که در سال ۱۳۹۹ش به چاپ رسید. این کتاب شامل دستنوشتههای شخصی قاسم سلیمانی از دوران کودکی و زندگی در روستای قناتمَلِک کرمان تا مبارزه علیه حکومت پهلوی در سال ۱۳۵۷ش است.
«حاج قاسم: جستاری در خاطرات حاج قاسم سلیمانی»، کتابی ۱۶۷ صفحهای که در آن برخی از خاطرات و سخنرانیهای قاسم سلیمانی در دوران جنگ ایران و عراق گردآوری شده است. این کتاب توسط انتشارات «یازهرا (س)» در سال ۱۳۹۴ش منتشر شده است. کتاب مذکور به زبان عربی ترجمه و توسط جمعیت المعارف در لبنان منتشر شده است.
«سربازان سردار» تألیف «مرتضی کرامتی» نیز به معرفی قاسم سلیمانی و شهدای مدافع حرم میپردازد. این کتاب را «آیکوت پازار باشی» ترجمه و انتشارات فِتا (feta) در ترکیه به زبان ترکی استانبولی منتشر کرده است. این کتاب ۲۰۸ صفحه دارد.
«سلوک در مکتب سلیمانی»، نوشته محمدجواد رودگر از سوی مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ۲۶۴ صفحه با قطع رقعی در سال ١٣٩٩ش منتشر شد. در این اثر، اصول و روش عرفان اجتماعی قاسم سلیمانی تبیین شده است.
«عقل سرخ» دربرگیرنده مجموعه مقالات و یادداشتهای اصحاب علوم انسانی و اجتماعی در باب شخصیت و جهانبینی قاسم سلیمانی است.
«سلیمانی عزیز»، گزارشی از زندگی، رزم و متنِ وصیتنامه قاسم سلیمانی در ۲۵۶ صفحه منتشر شده است.
«شاخصهای مکتب سلیمانی»، دربرگیرنده ویژگیهای اعتقادی و فرهنگی شخصیت قاسم سلیمانی بوده، که در سال ۱۳۹۹ش منتشر شده است.
"روحش شاد و راهش پر رهرو "