پخش زنده
امروز: -
روز شمار انقلاب؛ ۱۷ بهمن
از استقرار دو دولت تا انحلال ساواک
مجلس شورای ملی در ۱۷ بهمن سال ۵۷، دو لایحه انحلال ساواک و تعقیب و دستگیری امرا و وزرای پیشین (از سال ۱۳۴۱) که مرتکب خلاف‌های غیر قانونی و مردمی شده بودند تصویب کرد.
به گزارش خبرگزاري صداوسيما مراکز استان ها، ساواک در کنار مبارزه با فعالیت‌های جاسوسی و نفوذی خارجی، در سرکوب عناصر ضد نظام سلطنتی فعالیت گسترده‌ای داشت.
سه سال پس از کودتاي 28 مرداد ۱۳۳۲، سازمان اطلاعات و امنیت کشور در اسفند ۱۳۳۵ با تصویب مجلس شوراي ملي تأسیس و به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های نخست‌وزیری تأسیس شد.
این سازمان به ویژه در سال‌های دهه ۱۳۵۰ و قبل از پیروزی انقلاب 1357، «نفرت‌انگیزترین و مخوف‌ترین» نهاد حکومتی در بین مردم به‌شمار می‌آمد.
با اوج‌گیری انقلاب در ایران، بختیار که تازه نخست وزیر شده بوده در یکی از اولین اقدامات دستور انحلال ساواک را داد و رئیس پیشین ساواک تیمسار نصیری که در آن زمان سفیر ایران در پاکستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد، که این اقدامات نتیجه‌ای در برنداشت. با پیروزی انقلاب، نصیری دادگاهی شد و در نهایت دادگاه انقلاب رای به اعدام وی داد. اما با این حال آنان به همراه بسیاری از اعضای رده‌های میانی و پایینی سابق ساواک در تشکیل وزارت اطلاعات و سازماندهی آن با جمهوری اسلامی همکاری کردند.
روايت رهبر انقلاب از ساواک
رهبر معظم انقلاب فرمودند: «... همین طور با یقه باز، نگاه کرد و گفت: آهان، خامنه ای که میگن تویی! من رو می شناسی، گفتم نه؛ بعدش گفت من تورو خوب می شناسم، تو همون کسی هستی که مثل ماهی لیز می خوری از دست بازجو و خارج می شی، کارهای تو دونه دونه اش هیچی نیست اما مجموعش خدا میدونه چیه...»
هفدهم بهمن ماه 1357 اولین روزی است که دو دولت در تهران مستقر هستند. دولت مهندس مهدی بازرگان که حکمش را از امام خمینی گرفته و پشتوانه حرکت مردمی را با خود می‌بیند و شاپور بختیار که در آخرین روزهای نخست‌وزیری سی و هفت روزه خود قرار دارد و هنوز معتقد است که او رئیس‌دولت است و انقلابیون می‌بایست ذیل دولت او قدرت بگیرند.
ژنرال هایزر که برای حفظ منافع امریکایی‌ها در این روزهای پر هیاهو به تهران آماده و در تدارک اتحاد میان فرماندهان ارتش برای ثبات بخشیدن به دولت بختیار بود، از سردرگمی فرماندهان ارتش به ستوه می‌آید. بسیاری از فرماندهان ارتش از همان دی ماهی که شاه رفت و هایزر به ایران آمده بود، در فکر فرار بودند و در این میان بخشی از بدنه ارتش به صورت غیر رسمی به انقلابیون پیوسته بودند که کم و بیش اخبارش به گوش می‌رسید و بدنه متزلزل ارتش را متزلزل‌تر می‌کرد.
هفدهم بهمن ماه روزی بود که اولین راهپیمایی سراسری در ایران و در حمایت از دولت «جمهوری اسلامی» برگزار شد. جامعه روحانیت تهران از مردم خواست تا در تأیید دولت مهندس بازرگان به خیابان‌ها بیایند و به این ترتیب، یکی از بزرگترین راهپیمایی‌های تاریخ انقلاب شکل گرفت و این تنها تهران نبود که خیابان‌هایش از حضور مردم در جوش و خروش بود بلکه شهرستان‌های مختلف ایران هم از حضور پرشور و انقلابی مردم روز متفاوتی را به خود می‌دید که از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به راهپیمایی مردم زاهدان اشاره کرد که با حضور عده‌ای چماقدار به خشونت کشیده و منجر به شهادت و زخمی شدن نزدیک به 62 نفر شد. مردم در اصفهان همراه با مردم سایر شهرهای ایران به خیابان آمدند و خواستار استعفای شاهپور بختیار شدند. حمایت‌های همه جانبه از سوی احزاب و گروه‌ها و دسته‌های مختلف هم از دولت موقت در جریان بود و پیام‌ها دوستی و تبریک از جاهای دور و نزدیک به مدرسه علوی، محل استقرار دولت موقت، می‌رسید. بازرگان در اولین مصاحبه خود به عنوان نخست وزیر دولت موقت، برنامه و وظایف دولت خود را تشریح کرد.
بازرگان موقتا از رهبری نهضت آزادی کناره‌گیری نمود و به مدرسه علوی نقل مکان کرد. تذکر: در حکم نخست وزیری حضرت امام از وی خواسته شده بود تا بدون وابستگی حزبی و گروهی به پست نخست وزیری اشتغال یابد.
صبح امروز در پی تشکیل جلسه مجلس و حضور بختیار، فانتوم‌ها و هلیکوپترهای نیروی هوایی بر فراز تهران مانور دادند.
بختیار به هنگام سخنرانی در مجلس شورا گفت: دولت موقت تا شوخی و حرف است، تحمل می‌کنم ... من در مقام نخست وزیری قانونی مملکت می مانم تا انتخابات آزاد آینده را انجام دهم.
بختیار ضمن اظهاراتش به یکی از فرماندهان ارشد ارتش، اظهار داشت: این محل‌های خالی را که در هیأت دولت می‌بینید، من مخصوصا خالی نگاه داشته‌ام تا با تعدادی از افراد که آقای مهندس بازرگان معرفی می‌کند، پر نمایم و من با آقایان مشغول مذاکره هستم.
دکتر سعید، رییس مجلس شورا، در جلسه امروز مجلس اظهار داشت: بازگشت حضرت آیت‌الله العظمی خمینی، مرجع عالیقدر تشیع را به خاک وطن از طرف خود و عموم نمایندگان خوش آمد می‌گویم.
لوایح محاکمه وزرای سابق و انحلال ساواک، در جلسه مجلس شورا به تصویب رسید.
نظر شما