روایت غمگین شاد...

به گزارش خبر گزاری صداوسیما مرکز اراک؛ پس از شیوع بیماری کووید 19 و کش و قوس های فراوان نحوه آموزش در مدارس، سرانجام با اعلام وزارت آموزش و پرورش مبنی بر آموزش حضوری، نیمه شهریور ماه جاری مدارس بازگشایی شد و مقرر شد کلاس‌های درس در حداقل ساعات ممکن و به صورت یک روز در میان برگزار شود.
همچنین مقرر شده که فضای مجازی از جمله برنامه شاد مکمل آموزش دانش آموزان باشد و در زمانی که دانش آموز در کلاس درس حضور ندارد با استفاده از فضای مجازی ادامه آموزش های کلاس را دنبال کنند، تا کاهش ساعات مدارس جبران شود.
آنچه در گزارش پیش رو خواهید خواند بررسی مزایا و معایب اجرای طرح آموزش آنلاین با کمک نرم افزار شاد از نگاه دانش آموزان، والدین، کارشناسان و مسئولان آموزش و پرورش است.
شاد؛ پلت ‌فرم اختصاصی آموزش و پرورش...
پلت ‌فرم اختصاصی آموزش و پرورش یا همان "شاد" که حالا قرار است آموزش‌های مجازی دانش‌آموزان تنها در این فضا ارائه شود، مدتی است رونمایی شده و آموزش و پرورش همه مدارس و معلمان را به ارائه آموزش‌ها در بستر شاد ملزم کرده است.
پیام رسان شاد که در نقطه شروع کار قرار دارد البته مشکل هم کم ندارد، اما مسئولان آموزش ‌و پرورش مدعی هستند در مسیر حرکت، همزمان با حضور معلمان و دانش ‌آموزان در این فضا و تشکیل کلاس‌های درس، مشکلات را شناسایی و رفع خواهند کرد.

شبکه شاد؛ تجربه ای متفاوت از آموزش سنتی...
از سال ها پیش کارشناسان امر از ضرورت حرکت آموزش و پرورش در مسیر آموزش‌های مجازی بارها سخن گفته اند، اما هیچ وقت با اقبال مسئولان نظام آموزشی کشور مواجه نشده اند و حالا پس از سال‌ها تأخیر با توجه به شرایط حادث شده کرونایی، وزارت آموزش و پرورش در حال تجربه فضایی متفاوت از آموزش‌های سنتی در چارچوب فضای مدرسه است، تجربه‌ای که  نخستین بار در این وسعت در حال اجراست و اشکالات بسیاری در بخش‌های مختلف از جمله زیرساخت‌های فنی، پاسخگویی نامناسب اینترنت و آشنا نبودن معلمان با تدریس مجازی به چشم می خورد.
برخی کارشناسان بر این باورند که در کنار همه مشکلات پیام رسان شاد که باید با برنامه‌ ریزی دقیق هرچه سریعتر رفع شود، شرایط کنونی بهترین فرصت برای شکل ‌گیری جریان آموزش مجازی است و اگر این سامانه همه گیر نشود بدون شک هیچ زمان دیگری نمی‌ توان به آموزش مجازی حتی فکر کرد.
واقعیت شبکه شاد؛ مشکلات جدید برای خانواده ها...
سوالی که به ذهن می رسد این است که آیا الزام مدارس به تشکیل کلاس‌های درس در شبکه شاد و از سوی دیگر الزام دانش ‌آموزان توسط مدیران مدارس برای نصب اپلیکیشن و غیبت خوردن دانش‌آموز در صورت حضور نیافتن در کلاس درس شاد، بار مضاعفی است بر دوش خانواده‌هایی که موبایل هوشمند ندارند یا اینکه موبایل دارند، اما در ساعات تشکیل کلاس درس که مادر و پدر سر کار هستند، نخواهد بود...!؟
یا اینکه آموزش و پرورش در سطح کلان می‌داند با چه طیفی از مخاطب مواجه است، مثلاً جامعه کارگری که در تعطیلات تحمیلی کرونا درگیر مسائل مالی شده اند تا چه ‌اندازه توانایی تحقق خواست و دستور مدیران آموزش و پرورش را برای حضور الزامی فرزندانشان در شبکه شاد دارند؟
شاد؛ برای برخی ناشاد...
اسم پیام رسان آموزشی را شاد گذاشته اند، اما این شادی عملا بیشتر برای کسانی است که در شهرهای بزرگ‌ و با امکانات بیشتر زندگی می‌کنند.
این اسم حتی شاید برای برخی افراد شادیِ مضاعفی به دنبال دارد چرا که موجب شده فرزندانشان در آغوش خانواده، حتی در جاده و در حین سفر هم با این روش آموزشی خاطرات زیبایی به آلبوم خاطرات زندگی خود اضافه کنند، اما برای کسانی که تلفن همراه هوشمند مفهومی خیلی دور از ذهن و حتی شبیه یک آرزوست، معنایی جز سختی و یادآوری مشکلات اقتصادی ندارد.
شاد زمانی می تواند در عرصه ملی از کارایی مطلوب برخوردار باشد که مسئولان به دور از توجیهات همیشگی، پاسخ متقن و قابل قبولی برای این سوالات و نظیر آن داشته باشند.
بررسی دقیق مشکلات پیام ‌رسان شاد از نگاه معلمان، خانواده‌ها، کارشناسان و در مقابل دیدگاه مسئولان آموزش و پرورش می تواند در جریان تصمیم‌ گیری‌ها و تسهیل شرایط موجود بسیار تاثیرگذار باشد.
معلمان چه می گویند...
مهمترین نقد عموم معلمان پرتلاش و زحمتکش به زیرساخت‌های فنی این اپلیکشین، به ‌ویژه سرعت پایین آن است که در عمل، جریان آموزش مجازی را با مشکل مواجه کرده است؛ آنها می‌گویند ارسال هر فایل بسیار زمان بر است و در برخی مواقع آنقدر طولانی می‌شود که صبر ایوب می خواهد.
دو محور مشکلاتی هم که برخی دیگر از معلمان از تجربه اخیر کار با شبکه شاد بیان می‌کنند یکی کُند بودن پلت ‌فرم شاد که به ‌اذعان برخی از آنان پاسخ دانش‌آموز «وُیس» 20 دقیقه پس از طرح سؤال معلم ارسال می شود و امکان پرسش و پاسخ همزمان هم که وجود ندارد و دیگری نیز موضوع کلاس درس است که ساعت 8 صبح شروع می‌شود ولی تا ساعت 13 هنوز فیلم‌های تدریس در شبکه شاد بارگذاری نشده است.

والدین چه می گویند...
بسیاری از دانش ‌آموزان مناطق محروم امکان فضای مجازی ندارند.
یکی از مهمترین چالش‌هایی که در تدریس آنلاین به ویژه در مناطق محروم وجود دارد فقدان مهارت‌های لازم والدین است چرا که با وجود کرونا و تعطیلی مدارس بار آموزشی روی دوش آنان افتاده و بسیاری از خانواده ها به علت نداشتن سواد کافی نمی‌توانند همپای معلم در خانه باشند.
سردرگمی؛ مهمترین مسئله تدریس آنلاین...
بر کسی پوشیده نیست که تاکنون آموزش آنلاین را به صورت رسمی در آموزش و پرورش نداشته ایم ولی با توجه به شیوع کرونا مجبور هستیم این شیوه از تدریس را در فضای آموزشی بگنجانیم.
مهمترین چالشی که در تدریس آنلاین وجود دارد آمادگی نداشتن معلم و دانش‌آموز در این حوزه است که منجر به سردرگمی دانش ‌آموزان و معلمان و البته والدین شده و به همین تناسب باید بسیاری از زیرساخت‌های مورد نیاز درباره تدریس آنلاین برطرف شود.
کاهش هزینه ها مهمترین مزیت آموزش آنلاین...
ناگفته نماند که شیوه تدریس آنلاین خواه و ناخواه می‌تواند جوابگوی بسیاری از مشکلات در کنار تدریس حضوری هم باشد، اما تدریس مجازی در فضای آموزشی ایران از گذشته بسیار کمرنگ بوده و البته هنوز هم هست.
آموزش به صورت آنلاین جزو استاندارهای آموزشی جهان است و این روش تدریس نخستین بار در سال 1996 میلادی در دانشگاه انگلستان اتفاق افتاد تا از این طریق دانش آموز بتواند در سریع ‌ترین زمان دروس را فرا بگیرد.
بی گمان اگر تدریس به صورت آنلاین در آموزش و پرورش ایران و البته به صورت گسترده و در عین حال اصولی اجرا شود سبب کاهش بسیاری از هزینه‌ها می شود.

دیگر مزایا و معایب آموزش آنلاین...
دسترسی آسان و بروز بودن، کارآمد و سرعت بالای تدریس، همیاری بیشتر دانش آموزان و امکان دوباره مرور مطالب از مهمترین ویژگی‌های مثبت تدریس به صورت آنلاین و برقرار نشدن رابطه عاطفی بین معلم و دانش آموزان و فراهم نبودن بسترهای الکترونیکی هم بزرگترین معایب اجرای این طرح است.
در همین چند ماه اخیر بیشتر دانش آموزان مقاطع اول، دوم و سوم دبستان با شیوه تدریس آنلاین با مشکل مواجه شده اند، چرا که فرد در این سن به دلیل مسائل عاطفی دوست دارد تا معلم خود را حضوری ببیند و با او ارتباط چشمی داشته باشد تا بتواند مفاهیم آموزشی را بهتر پذیرش و درک کند.
بنابراین اگر بخواهیم تدریس آنلاین را در کنار تدریس حضوری داشته باشیم باید کارشناسان مربوط به طور فراگیر، مستمر و موثر در این حوزه ورود پیدا کنند.

چالش اساسی برای دانش آموزان روستایی استان مرکزی...
حال که به برخی موارد و نکات قابل تامل و بسیار مهم در زمینه مزایا و معایب و همچنین بایدها و نبایدهای اجرای طرح آموزش آنلاین آموزش و پرورش اشاره شد سری می زنیم به چند روستای استان مرکزی که با مشکلات فراوانی در این زمینه دست و پنجه نرم می کنند.
آموزش دانش آموزان در فضای مجازی بدون در نظر گرفتن زیر ساخت های لازم آن هم در نقاطی که نت ندارند یا ضعیف است به خصوص روستاها، خانواده هایشان را با چالش اساسی روبه رو کرده است.
روستاهای بخش نوبران ساوه هم از جمله این مناطق است که در دسترسی به اینترنت عادی با سختی روبرو هستند.
مجتبی حیدری بخشدار نوبران با بیان اینکه مشکل شبکه تلفن همراه در بیشتر نقاط روستایی این بخش وجود دارد و اهالی روستاها همیشه از ضعف شبکه گلایه دارند می گوید: دسترسی به شبکه های اینترنت در بیشتر روستاهای بخش نوبران با مشکلات روبرو است و ارتقای شبکه ها از مطالبات و دغدغه اصلی مردم این روستاها محسوب می شود.
فقدان عدالت آموزشی...
حیدری می افزاید: از مجموع 65 روستای بخش نوبران تنها دو نقطه شهری و پنج روستا از شرایط مطلوب اینترنت برخوردارند.
جمعیت دانش آموزانی که در مناطق دارای اختلالات اینترنتی زندگی می کنند به خصوص روستاها چشمگیر است و وقتی امکانات این دانش آموزان را با دیگر دانش آموزان شهری مقایسه کنیم متوجه می شویم که عدالت آموزشی در مورد آنها رعایت نشده است.
مشکل استفاده از نرم افزار شاد در 30 روستای بخش نوبران ساوه...
رئیس آموزش و پرورش نوبران هم می گوید: تقریبا هزار نفر از جمعیت دانش آموزی این منطقه در روستاها تحصیل می کنند که به علت محدودیت دسترسی به اینترنت، باید با تهیه بسته های آموزشی، کمک به تحصیل آنان را در دستور کار قرار دهیم.
حمید صابر می افزاید: در 30 روستای بخش نوبران 27 واحد آموزشی داریم که دانش آموزان با مشکل استفاده از برنامه آموزشی شاد در بستر فضای مجازی مواجه هستند.
فشار هزینه های شاد بر خانواده های روستایی...
انتقال آموزش دروس به فضای مجازی بدون وجود زیرساخت های اولیه و لازم در برخی مناطق کشور بسیاری از دانش آموزان و والدین به ویژه در استان مرکزی را گرفتار مشکلات فرآیند آموزشی کرده است.
خانواده ها علاوه بر هزینه زیاد خرید گوشی هوشمند با کیفیت، اینترنت و مشکل آنتن دهی، هزینه رفت و آمد اضافی به مناطق دارای اینترنت را هم باید پرداخت کنند.
خانم رجبی دهیار یکی از روستاهای شهر غرق آباد در اینباره می گوید: خانوادها و به ویژه دانش آموزان به علت نبود دسترسی به نت در زمان فعالیت برنامه ی شاد، مجبور به حضور در شهرهای دیگر هستند و این هزینه اضافی هم به هزینه های دیگر خانواده ها اضافه و تحمیل شده است.
گلایه دانش آموزان از کمبود امکانات...
شکوری یکی از دانش آموزان روستای چمران می گوید: شبکه نت در روستا، قادر به دانلود یک عکس هم نیست و برای اجرای برنامه های ساده گوشی که نیاز به اینترنت دارد با مشکل رو به رو هستیم.
حسین حقی از ساکنان روستای قارلوق نوبران هم می گوید: نبود اینترنت از یک سو و مشکل آنتن دهی تلفن همراه از سوی دیگر معضلاتی است که در سال های گذشته آنها را به مسئولان منعکس کردیم، اما تاکنون اقدامی انجام نشده است.

زنگ خطر جدی...
منطقه نوبران ساوه یکی از هزاران منطقه در کشور است که ساکنان آن با مشکلات محول شدن آموزش دانش آموزان به فضای مجازی دست و پنجه نرم می کنند.
گرانی گوشی های هوشمند، ضعف یا قطع اینترنت و هزینه های اضافی از تبعات بردن فضای آموزشی به فضای مجازی بدون در نظر گرفتن زیر ساخت ها است که موجب افت تحصیلی دانش آموزان می شود و این به آن معنی است که کارشناسان و مدیران آینده کشور ضعیف تربیت خواهند شد.
حرف آخر...
بر همین اساس ضرورت دارد مسئولان به خصوص مسئولان آموزش و پرورش برای اعتلای کشور و استحکام پایه های آن با نگاهی ویژه به قشرهای ضعیف، مناطق محروم و روستایی هرچه سریع تر زمینه های بیشتر عدالت آموزشی را در روستاها ایجاد کنند.
اما موضوع مهم دیگری که مسئولان امر نباید از نظر دور داشته باشند آن است که اگر بخواهیم طرح تدریس آنلاین در کنار تدریس حضوری اجرا شود باید از نظرات علمی کارشناسان مربوط در این حوزه بهره کافی را ببرند.
همچنین لازم است کلیپ های آموزشی با محور تدریس آنلاین تولید شود تا دانش آموزان بتوانند خودشان را با تدریس آنلاین وفق دهند و البته که بی تردید این شیوه باید از سنین پایین به کودکان آموزش داده شود تا با فراهم شدن همزمان زیرساخت ها به توفیقات لازم در این زمینه که متاسفانه اکنون دست نیافته ایم، دست یابیم./
نویسنده: سید احمد طباطبایی