دعاوی کیفری چک بلا محل

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ اسناد تجارتی از جمله چک، سفته و برات معمولا به منظور ایفاء تعهدی که قبل از صدور یا ظهر نویسی سند تشکیل شده است صادر یا ظهر نویسی می‌شوند. به عنوان مثال مشتری برای انجام تعهد خود بابت پرداخت قیمت که ریشه در عقد بیع دارد چک، سفته یا برات را در وجه فروشنده صادر میکند یا مستاجر بابت اجرای تعهد خود مبنی بر پرداخت اجاره بها که مبتنی بر عقد اجاره است می‌تواند در وجه موجر چک یا یکی دیگر از اسناد تجارتی را صادر کند.

چک کیفری و چک حقوقی
به طور کلی دعاوی چک‌های بلامحل می‌تواند به دو صورت کیفری و حقوقی پیگیری شود. حکم چک‌های حقوقی تنها مطالبه وجه چک می‌باشد، اما در چک‌های کیفری علاوه بر بازپرداخت وجه چک، صاحب چک نیز به مجازات حبس محکوم می‌شود. روند دادرسی پرونده‌های چک کیفری به طور معمول سریعتر بوده و فرد مالباخته زودتر به پول خود می‌رسد. اما مطالبه وجه چک‌های حقوقی اصولاً زمان بیشتری می‌برد. همچنین ماده ۱۱ قانون صدور چک، مهلت شکایت کیفری علیه فردی که اقدام به صدور چک نموده است را ۲ دوره ۶ ماهه از تاریخ سررسید چک تعیین نموده است.

با این وجود، قانون شرایطی را اعلام نموده است که در صورت احراز هر یک از آن‌ها نمی‌توان اقدام به طرح شکایت برگشت چک کیفری نمود و باید دعوی چک را به صورت حقوقی مطرح کرد. در غیر از این موارد امکان طرح دعوی چک کیفری وجود دارد.

موارد استثنای دعوی چک کیفری
یک چک در صورت دارا بودن شرایط زیر باید به صورت حقوقی در دادگاه ارائه شود و امکان طرح شکایت کیفری برای آن وجود ندارد.

اگر چک، وعده داشته باشد.
در صورتی که صادرکننده چک، اقدام به صدور چک به تاریخ مشخصی نماید، در واقع چک خود را به صورت وعده دار صادر نموده و پیگرد حقوقی دارد. البته اثبات وعده دار بودن چک در مراجع قضایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بسیاری از افرادی که اقدام به صدور چک وعده دار نموده اند، در نهایت در حبس به سر می‌برند. زیرا نتوانسته اند از وعده دار بودن چک خود در دادگاه دفاع نمایند.

هرگاه چک به صورت ضمانت صادر شده باشد.
چک باید به علت پرداخت مبلغی معادل بدهی صادر کننده چک نوشته شده باشد. در صورتی که دین صادرکننده به تحویل گیرنده، علت صدور چک نباشد و تنها ضمانت حسن انجام کار یا تعهد معامله مطرح باشد، چک کیفری محسوب نشده و باید به صورت حقوقی پیگیری شود. مواردی وجود دارد که در متن شرح چک، واژه ضمانت یا تضمین عنوان نشده است، اما صادر کننده چک بتواند از طریق اسناد و شواهد دیگری نظیر متن قرارداد یا شاهد حضوری، بر ضمانت بودن چک گواهی دهد.

در صورت صدور چک سفید امضا
چک‌های سفید امضا، فاقد مبلغ و تاریخ و نام دارنده چک می‌باشند و تنها توسط صاحب چک امضا شده اند.

در صورت اثبات صدور چک بدون تاریخ
مواردی پیش می‌آید که دارنده چک پیش از طرح شکایت، خود تاریخی را در چک درج می‌کند. این موضوع در مراجع قضایی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد و در صورت اثبات بدون تاریخ بودن چک، فرآیند قضایی چک کیفری برای آن در نظر گرفته نمی‌شود.

هرگاه مطالبه وجه چک مشروط به احراز شرایطی شده باشد.
شروط وصول چک ممکن است در شرح چک عنوان شود یا توسط قرارداد‌ها و شهادت شهود و … ثابت شود.

در صورت اثبات صدور چک جهت معاملات نامشروع و ربا
هرگاه مهلت قانونی شکایت کیفری علیه چک به اتمام رسیده باشد.
به غیر از ۷ مورد بالا، سایر دعاوی مطالبه وجه چک بلامحل می‌تواند در قالب شکایت کیفری مطرح شده و مجازات چک کیفری برای آن در نظر گرفته شود.