چه نکاتی درباره آنژیوادم می‌دانیم؟

 

چنین تورمی معمولا به علت تجمع مایعات اتفاق افتاده و بیشتر در بافت‌هایی دیده می‌شود که از استحکام کمتری برخوردار هستند و به بیان دیگر ظریف‌ترند، به خصوص در نواحی مختلف صورت، گلو و همچنین قسمت تناسلی. طبق گزارشی از مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۰ در مجموع ۵۷۶۸ مرگ به دنبال ابتلا به آنژیوادم به ثبت رسیده است.

 

با وجود این‌که علائم آنژیوادم شباهت زیادی به کهیر دارد و در انواع خفیف خود ممکن است با این واکنش حساسیتی اشتباه گرفته شود، اما به طور معمول بافت‌های عمیق‌تری را درگیر می‌کند. کهیر فقط درم فوقانی یا لایه بالایی پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که در آنژیوادم باید انتظار نفوذ به لایه‌های زیرین از جمله بافت زیر پوستی، مخاط و بافت زیر مخاطی را نیز داشت.

 

همچنین ابتلای همزمان به هر دو این‌ها نیز وجود دارد و به هیچ عنوان غیر ممکن نیست. در برخی از موارد آنژیوادم می‌تواند به یک عارضه تهدید کننده حیات تبدیل شود. تصور کنید تورم ناشی از این واکنش آلرژیک در مسیر حلق و یا راه‌های هوایی رخ دهد. این وضعیت به علت احتمال بالای انسداد تنفسی یک اورژانس پزشکی به شمار می‌رود و باید سریع به آن رسیدگی شود.

 

 

علت وقوع آنژیوادم با توجه به نوع آن می‌تواند به یکی از گروه‌هایی که در ادامه معرفی می‌شود، متعلق باشد:

 

- واکنش‌های حساسیتی به دنبال گزش حشرات، تماس با لاتکس و مصرف برخی از دارو‌ها مانند پنی سیلین یا آسپرین می‌توانند یکی از عوامل تحریک کننده آنژیوادم باشند.

 

- دارو‌های خاص مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانند کاپتوپریل و انالاپریل می‌توانند منجر به آنژیوادم القا شده به وسیله دارو شوند.

 

- سایر عوامل محرک در این دوره‌ها شامل بارداری، قرص‌های ضد بارداری، عفونت یا ضربه هستند. این دسته از بیماران معمولا به طور موثر با استفاده از دارو‌های تایید شده درمان می‌شوند. البته گاهی اوقات امکان تشدید دوره‌ها و نیاز به بستری شدن در بیمارستان نیز وجود دارد.

 

- در برخی از افراد مبتلا به آنژیوادم، علت اصلی بیماری ناشناخته باقی خواهد ماند.

 

 

تورم در اعماق پوست می‌تواند روی دست ها، دستگاه تناسلی، پاها، گلو، روده و حتی صورت ایجاد شود. علائم و نشانه‌های بیماری معمولا به طور ناگهانی و سریع ظاهر می‌شوند و در ادامه ممکن است تا ۳ روز ادامه یابند. اگر در جریان بروز آنژیوادم کهیر نیز رخ دهد، به احتمال زیاد خارش نیز منجر به آزار بیشتر بیمار خواهد شد.

 

در برخی از موارد، مناطق متورم دچار احساس گرما و درد هم خواهند شد. از جمله دیگر نشانه‌ها می‌توان به تحت تاثیر قرار گرفتن بینایی، اسپاسم در برونش، مشکلات تنفسی، شوک آنافیلاکسی که مستقیما تهدیدکننده حیات است اشاره کرد.

 

در چه شرایطی درمان پزشکی اورژانسی ضرورت خواهد یافت؟

 

- بروز ناگهانی علائم آنژیوادم درست مانند یک واکنش آلرژیک متوسط تا شدید.

 

- مشکلات تنفسی ناگهانی و یا علائم رو به وخامت هرچه بیشتر.

 

- احساس ضعف، سرگیجه یا از حال رفتن فرد.

 

 

پزشک معمولا با تکیه بر علائم بالینی بیمار و توصیفی که خود فرد از دلایل ابتلا، سابقه خانوادگی و همین طور پزشکی ارائه می‌دهد، به تشخیص روشنی از آنژیوادم و علل ایجاد کننده آن دست می‌یابد. همچنین مصرف هرگونه دارویی که با احتمال وقوع آنژیوادم در ارتباط باشد، مانند کاپتوپریل نیز باید در نظر گرفته شود.

 

در ادامه مشخص می‌شود که آیا بیمار قبل از تظاهر نشانه‌های آنژیوادم در معرض مواد حساسیت زا قرار داشته است و یا خیر؟

 

در صورتی که به این سوال پاسخ مثبت داده شود، پزشک می‌تواند به آنژیوادم آلرژیک شک کند. وجود کهیر به تایید این وضعیت کمک خواهد کرد. از سوی دیگر، سابقه خانوادگی آنژیوادم ممکن است حاکی از ارثی بودن این بیماری میان اعضای یک خانواده باشد. در ادامه پزشک می‌تواند به منظور تشخیص دقیق‌تر نوع آنژیوادم، دستور انجام آزمایشات زیر را بدهد:

 

- آزمایش حساسیت پوستی با هدف تایید و یا رد ارتباط با واکنش‌های آلرژیک احتمالی.

 

- آزمایش خون به منظور دیدن نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده حساسیت‌زای خاص.

 

- آزمایش خون در راستای بررسی سطح مهار کننده C۱ در بدن.

 

 

درمان آنژیوادم تا اندازه زیادی به علت آن بستگی دارد، اما در هر صورت اصلی‌ترین و مهم‌ترین اقدام چیزی نیست جز اطمینان از بازبودن مجاری تنفسی. با توجه به این مورد در مواقع اضطراری یک لوله تنفسی برای کمک به حفظ حیات بیمار حیاتی خواهد بود.

 

به طور کلی، اگر آنژیوادم به واسطه عوامل حساسیت‌زا ایجاد و یک واکنش آلرژیک محسوب شود، ممکن است روند درمان به سوی استفاده از اپی نفرین (نوعی هورمون و انتقال‌دهنده عصبی) پیش رود. درمان‌های دارویی دیگر نیز شامل انواع آنتی هیستامین‌ و کورتیکواستروئید‌های مناسب خواهند بود.

 

چنان‌چه بیمار دارای زمینه ارثی باشد، دارو درمانی آنژیوادم مقداری تخصصی‌تر شده و استفاده از کنسانتره مهار کننده C۱ یا پلاسمای منجمد تازه ترجیح داده می‌شود. مهار کننده C۱ نوعی بازدارنده پروتئاز و در واقع یک پروتئین فاز حاد است که سطح آن در جریان فرایند‌های التهابی دو برابر افزایش می‌یابد.

 

کمبود این پروتئین، یکی از دلایل اصلی ابتلا به آنژیوادم وراثتی است و به این ترتیب، کمک خارجی به بالا رفتن سطح آن در گردش خون می‌تواند از واکنش‌های التهابی جلوگیری کند.