مسد؛ سوره ای با سه نام

 

در روایات آمده است که پیامبر (ص) دعا کردند هر کس این سوره را می‌خواند، خداوند، او و ابولهب را در یک خانه جای ندهد.

 

 

 

 

این سوره را به‌خاطر کلمه پایانی آن، مَسَد (ریسمان بافته‌شده از لیف خرما) نامیده‌اند؛ همچنین به آن تَبَّت می‌گویند که نخستین کلمه این سوره است. از آن‌جا که این سوره درباره ابولهب سخن می‌گوید، به آن سوره ابولهب نیز گفته می‌شود.

 

 

سوره مسد در ابتدای دعوت آشکار پیامبر (ص) نازل شده است؛ بنابراین، جزو سوره‌های مکی است. این سوره در ترتیب نزول، ششمین و در چینش کنونی مُصحَف، صد و یازدهمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

 

 

سوره مسد، ۵ آیه، ۲۲ کلمه و ۸۱ حرف دارد و به لحاظ حجم، جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) و قِصار (کوتاه) قرآن است.

 

 

همه سوره مسد، درباره ابولهب و همسر او است. آنها به گرفتاری در عذاب جهنم تهدید شده‌اند. در این سوره، از نابودی ابولهب و اعمال او سخن به میان آمده و تفسیر نمونه، این سوره را تنها سوره‌ای دانسته که در آن از یکی از دشمنان اسلام با ذکر نام، یاد شده و نوشته است: محتوای سوره نشان می‌دهد که ابولهب و همسر او، دشمنی زیادی با پیامبر (ص) داشته‌اند.

 

 

درباره شأن نزول سوره مسد، روایات فراوانی نقل کرده‌اند که همگی مضمونی نزدیک به هم دارند.

 

از ابن عباس، نقل شده است که پیامبر (ص) روزی بالای تپه صفا رفت، قریش را فراخواند و آنها را از عذاب سخت بیم داد. ابولهب که در میان جمع بود، با زبان دشنام با پیامبر (ص) سخن گفت و اعتراض کرد که «برای این ما را جمع کردی؟» و با جمله «تبّا لک» (زیان ببینی!) پیامبر (ص) را تهدید کرد. سوره مسد در پاسخ به این تهدید، نازل شد و خود ابولهب را زیان‌زده معرفی کرد.

 

 

سوره مسد، ام جمیل، همسر ابولهب را با عبارت «حَمّالَة الحَطَب» (حمل‌کننده هیزم) توصیف کرده است. مفسران درباره این‌که چرا قرآن کریم، این عبارت را درباره او به‌کار برده است، تفسیر‌های مختلفی را گفته‌اند:

 

ـ ام‌ جمیل، خار‌های بیابان را به دوش می‌کشید و هنگامی‌که پیامبر (ص) برای اقامه نماز بیرون می‌آمدند، آن‌ها را جلوی پای ایشان می‌ریخت تا اذیت شوند.

 

ـ او با کار‌هایی که انجام می‌داد، آتش جهنم را برای خود می‌افروخت.

 

ـ این عبارت، یعنی او سخن‏‌چین است.

 

 

از پیامبر (ص) نقل شده است: کسی که سوره مسد را می‌خواند، امیدوارم خداوند، او و ابولهب را در یک خانه جای ندهد. این سخن، یعنی این‌که او اهل بهشت باشد.

 

 

 

 

به نام خداوند بخشنده مهربان

 

بریده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد. (۱) دارایی او و آن‌چه اندوخت، سودی به حال او نداشت (۲) به‌زودی در آتشی پر زبانه درخواهد آمد (۳) و زن او، آن هیمه‌کش [آتش فروز] (۴) بر گردن او طنابی از لیف خرما (ریسمان گرفتار کننده) است (۵)