رشد کم‌سابقه پژوهشگران ایرانی در فهرست دو درصد برتر جهان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، دکتر پیمان صالحی گفت: پایگاه معتبر Updated science-wide author databases of standardized citation indicators که نسخه‌های به‌روزشده‌ای از رتبه‌بندی دانشمندان را بر پایه شاخص‌های استاندارد ارائه می‌کند، در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۵ (هشتمین نسخه) از رشد کم‌سابقه ایران در هر دو شاخص عملکرد یک‌ساله و دوران خدمت علمی خبر داده است.

رشد در شاخص عملکرد یک‌ساله

وی در تشریح جزئیات این گزارش گفت: بر اساس این داده‌ها، تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد در شاخص عملکرد یک‌ساله از ۲۳۲۶ نفر در سال ۱۴۰۳ به ۲۵۳۳ نفر در سال ۱۴۰۴ افزایش یافته است. این رقم بیانگر افزایش ۲۰۷ نفری نسبت به سال گذشته است و ارتقای کیفیت و اثرگذاری تولیدات علمی کشور در سال میلادی ۲۰۲۴ را به‌خوبی نشان می‌دهد.

رشد در شاخص دوران خدمت علمی

معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد در شاخص طول دوره خدمت علمی (Career-long) نیز با رشدی قابل توجه از ۱۰۱۸ نفر در سال ۱۴۰۳ به ۱۲۰۱ نفر در سال ۱۴۰۴ رسیده است. بررسی روند پنج‌ساله نشان می‌دهد که ایران از ۴۳۳ نفر در سال ۱۳۹۹ به این دستاورد چشمگیر رسیده و در این بازه زمانی نزدیک به سه برابر رشد را تجربه کرده است.

توضیح شاخص‌ها

وی در توضیح شاخص‌های مورد استفاده در این رتبه‌بندی بیان کرد: شاخص طول دوره فعالیت (Career-long) به عملکرد علمی پژوهشگر در کل دوران حرفه‌ای او اشاره دارد و تعداد کل استنادات دریافت‌شده توسط مقالات پژوهشگر را تا پایان سال ۲۰۲۴ در بر می‌گیرد. این شاخص معیار‌هایی همچون تعداد استنادها، شاخص h و سهم پژوهشگر در مقالات مشترک را ارزیابی می‌کند.

شاخص یک‌ساله (Single-year) تمرکز خود را بر استنادات دریافتی مقالات در یک سال میلادی مشخص قرار می‌دهد. در گزارش اخیر، استنادات دریافت‌شده در سال ۲۰۲۴ مبنای رتبه‌بندی بوده که نشان‌دهنده اثرگذاری علمی به‌روز و توانایی پژوهشگر در تولید دانش نوین است.

جزئیات پایگاه داده

صالحی یادآور شد: این پایگاه داده با بهره‌گیری از اطلاعات اسکوپوس (Scopus) و شاخص‌های علم‌سنجی استاندارد، داده‌هایی دقیق شامل تعداد استنادها، شاخص h، شاخص ترکیبی (c-score) و استناد‌ها در جایگاه‌های مختلف نویسندگی ارائه می‌دهد.

اهمیت دستاورد علمی ایران

وی تأکید کرد: این پیشرفت‌ها علی‌رغم محدودیت‌های بودجه‌ای، تحریم‌های علمی و چالش‌های زیرساختی حاصل شده و نشان می‌دهد که ظرفیت علمی کشور در حال تثبیت جایگاه خود در سطح بین‌المللی است. برای تداوم این روند، سرمایه‌گذاری پایدار در پژوهش‌های بنیادی، حمایت از نخبگان و به‌روزرسانی منظم پروفایل‌های علمی پژوهشگران ضروری است.

صالحی در پایان خاطرنشان کرد: این موفقیت، جایگاه علمی ایران را در نقشه جهانی علم و فناوری تقویت کرده و نویدبخش افزایش اثرگذاری پژوهشگران ایرانی و حرکت به سوی مرجعیت علمی در سال‌های پیش‌رو است.