مسجد آرد خرما کجاست؟

مسجد آرد خرما یکی از جاذبه‌های شهرستان اردکان است که به ثبت ملی نرسیده، اما بسیاری آن را یکی از کوچک ترین مساجد فعال در ایران می‏‏ دانند.

 

 

 

 

هر چند همه مردم اردکان با نام این مسجد که "آرد و خرما" نام دارد، آشنایی دارند، اما تنها وجه تسمیه و علت نام ‎‎گذاری آن نیز در هاله ‎‎ای از ابهام است. این مسجد که نه معماری منحصر به فردی و نه سبک روشن و واضحی در ساخت دارد، تنها دارای یک مشخصه است که آن را از منحصر به فردترین مساجد ایران قرار داده و آن هم ارتباط تنگاتنگ با مردم در طول بیش از یک قرن گذشته است.

 

 

 

 

 

نشانی: خیابان امام خمینی (ره) شهرستان اردکان

 

فاصله تا مرکز استان: ۶۵ کیلومتر

 

فاصله تا مرکز شهرستان: نزدیک به مرکز شهرستان

 

امکانات رفاهی: نزدیک به مغازه و فروشگاه، نزدیک به پارک باغ ملی، سرویس بهداشتی

 

مکان ‌های نزدیک به آن: بافت قدیمی اردکان، مسجد جامع اردکان، موزه مردم شناسی، موزه فرهنگ، خانه ‌های قدیمی اردکان

 

 

 

 

 

"مصطفی شاکر" خادم این مسجد در مورد وجه تسمیه آن می‎‎ گوید: نقل قول‌ های گذشتگان حاکی از آن است که تاجری از شاهرود به علت مرگ شتر خود مدتی در اردکان ساکن می‌ شود و مردم ساخت مسجدی را در محل فرود آمدن کاروان خود به وی پیشنهاد می‏‏‌ کنند که او اعلام می ‎‎کند پولی برای این کار ندارد، اما حاضر است به جای دستمزد کارگران به آنها آرد و خرما بدهد، لذا بعد از ساخت مسجد، آن را مسجد "آرد و خرما" نامیدند.

 

اهالی محله دروازه میرصالح به نقل قول دیگری نیز معتقد هستند؛ آنها شنیده‏‌ اند که در گذشته، پشت مسجد کنونی، آسیابی وجود داشته که اکنون اثری از آن نیست. به گفته آنها، در زمان قحطی که وضعیت اقتصادی مردم بد بود، مردم اردکان برای تهیه آرد، هسته خرما را به این آسیاب می ‌آوردند و تبدیل به آرد می‏‏‌ کردند و به همین دلیل به مسجد مذکور نام "آرد خرما" نهاده ‏‏‌اند.

 

 

 

 

 

 

سبک معماری مسجد آرد خرما شبیه به سبک بنا‌های دوره صفویه است، اما کارشناسان میراث فرهنگی چندان مطمئن نیستند که قدمت این بنا به دوران صفویه برسد. دلیل آنها زیلوی قاجاری شبستان مسجد که چند سال پیش به سرقت رفت و البته وقف‌نامه‌هایی که از دوران قاجاریه در مسجد باقی مانده و هر دو در قرن سیزدهم هجری قمری ثبت شده اند.

 

یکی از این وقف‌نامه‌‌ها مربوط به قرائت قرآن است و دیگری روغن چراغ. 

 

 

 

 

 

سبک معماری بنای مسجد آرد و خرما، نزدیک به سبک بنا‌های دوره صفویه است، اما تنها یک احتمال وجود دارد که قدمت آن به دوره صفوی برسد چرا که آثار باقی ‎‎مانده از جمله وقف‎‎ نامه ‎‎های مسجد مربوط به دوره قاجاریه بوده و زیلوی قاجاری آن چند سال پیش به دست یغماگران میراث کهن، ربوده شده است.

 

به گفته خادم این مسجد، دو وقف‏‏نامه برای این مسجد وجود دارد که یکی مربوط به قرائت قرآن و دیگری روغن چراغ است که هر دو در قرن سیزده هجری قمری یعنی در سال‏‏ های ۱۲۶۷ و ۱۲۷۸ ه. ق نوشته شده است. معماری مسجد آرد و خرما مانند سایر مساجد کوچک محلی دیگر، بدون گچ ‏‏بری و تزئینات خاص است.

 

سقف بنا را به روش طاق و تعویزه پوشیده ‎‎اند و یک چهارم کل مجموعه را با یک نشیمن‎‎ گاه در بخش سر در ورودی ساخته ‎‎اند. بخش ورودی در عرض ۲.۵ متر و عرض ۱.۶‌ متر و با یک قاب‎‎ بندی ساده، از نشیمن‏‏ گاه و در ورودی فضای بنا، تفکیک شده است.

 

مسجد به صورت غربی - شرقی و در عرض سه متر و طول ۵.۵ متر بنا شده و به همین علت نیز در سمت شمالی یا سمت راست بنا، سه طاقچه جهت قراردادن قرآن‏‏ ها تعبیه شده است.

 

 

 

 

 

در چند سال گذشته تعمیر این مسجد با اقداماتی مانند مرمت ضلع جنوبی مسجد، تراشیدن دیوار بیرونی و بازسازی نمای آن و کف ‏‏‌سازی صحن جنوبی مسجد انجام شده و طرح توسعه این مسجد با اضافه شدن ساختمانی به ابعاد چهار در ۷.۵ متر به اتمام رسیده است.

 

بعد از اجرای طرح توسعه مسجد آرد و خرما، این مسجد رونق چشمگیری به وی‍ژه با حضور ورزشکاران و پیشکسوتان ورزشی اردکان داشته و در مناسبت ‏‏‌های گوناگون مأمنی برای آرامش و خلوت بندگان حضرت حق و بعضاً مکانی برای پخت و توزیع نذورات است.

 

به امید خداوند متعال، با ریشه‌کن‌ شدن ویروس کرونا، گردشگران عزیز از نزدیک این جاذبه گردشگری را ببینند.