در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
تقویم تاریخ؛ از قرارداد سایکس پیکو تا لغو امتیاز کاپیتولاسیون
امروز یکشنبه نوزدهم اردیبهشت سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، برابر با ۲۶ رمضان سال ۱۴۴۲ هجری قمری و مطابق با نهم می‌سال ۲۰۲۱ میلادی است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی ( نوزدهم اردیبهشت سال ۱۴۰۰) به شرح زیر است:
تولد امریکو وسپوس، کاشف واقعی آمریکا
۵۷۰ سال پیش در چنین روزی برابر با نهم ماه می ۱۴۵۱ میلادی امریکو وسپوس (Amerigo Vespucci)، کاشف و دریانورد معروف ایتالیایی در شهر فلورانس متولد شد.
وسپوس، به سبب علاقه بسیار به حرفه دریانوردی، به شغل ملوانی روی آورد و به درجه ناخدایى رسید. او در سفر دوم کریستفْ کلمب، کاشف بزرگ هموطنش حضور داشت و نقاطی از امریکا را کشف کرد. عقیده کاشفان اولیه امریکا این بود که این سرزمین در ادامه شرق آسیا واقع است، ولی وسپوس در سفر‌های بعدی خود به این واقعیت دست یافت که سرزمین مکشوفه جدید، ارتباطی با خاک آسیا ندارد. وی همچنین مصبّ و محل ریزش آب رودخانه آمازون به اقیانوس اطلس را کشف کرد. وسپوس چهار بار به سرزمین ناشناخته ای که تا آن زمان نامی نداشت و بعد‌ها با الهام از نام او، امریکا خوانده شد، سفر کرد. از این رو عدهای وسپوس را کاشف واقعی امریکا میدانند. نام آمریکا را، مارتین والدسیمولر آلمانی بر قاره غربی گذاشت. وسپوس در ۲۰ ژوئیه ۱۵۱۲ میلادی در ۶۱ سالگی درگذشت.
پایان ساخت بنای تاج محل
۳۶۸ سال پیش در چنین روزی، نهم می‌سال ۱۶۵۳ میلادی بنای ساختمان «تاج محل» که یکی از زیباترین ساختمان‌های جهان و از عالیترین نمونه‌های معماری اسلامی در هند بشمار می‌رود، پس از ۲۲ سال به پایان رسید.
بنای تاج محل پس از فوت همسر شاه جهان، پادشاه هند در ایالت آگرای این کشور آغاز شد. نمای بیرونی تاج محل با نقش‌های الوان مزین شده است و کتیبه‌هایی نیز به خط عربی دارد که آیات قرآنی برآن‌ها نقش بسته است. در این بنا همچنین دو ضریح یکپارچه از مرمر سفید قرار دارد که اجساد ملکه نورجهان و شاه جهان در زیر آن دفن شده است. شایان ذکر است که برای احداث بنای تاج محل، شورایی از بهترین معماران تشکیل و سرانجام طرح استاد عیسی اصفهانی از معماران برجسته ایرانی انتخاب شد و او یکی از جالب‌ترین آثار معماری اسلامی هند را بنا کرد.
امضای قرارداد تاریخی سایکس پیکو بین انگلیس، فرانسه و روسیه
۱۰۵ سال پیش درچنین روزی، نهم می‌سال ۱۹۱۶ میلادی قرارداد تاریخی «سایکس پیکو» (Sykes - Picot) یا موافقت نامه آسیای صغیر بین نمایندگان انگلیس و فرانسه و روسیه به امضا رسید.
البته روسیه به علت وقوع انقلاب بلشویکی از این پیمان خارج شد. به موجب قرارداد سایکس - پیکو، دولت‌های انگلیس و فرانسه، کشور‌های عربی را که جزو قلمرو عثمانی بود، میان خود تقسیم کردند. به این ترتیب عراق و اردن تحت کنترل انگلیس ، و سوریه و لبنان زیر سلطه فرانسه درآمدند. اشغال فلسطین توسط انگلیس به موجب قرارداد سایکس ـ پیکو، زمینه را برای تشکیل رژیم صهیونیستی در این سرزمین فراهم کرد.
لغو امتیاز استعماری کاپیتولاسیون توسط مجلس شورای ملی
۹۴ سال پیش در چنین روزی برابر با نوزدهم اردیبهشت ۱۳۰۶ هجری شمسی امتیاز استعماری «کاپیتولاسیون» توسط مجلس شورای ملی ایران لغو شد.
مفهوم عام حقوقى کاپیتولاسیون، عبارت از نظام قضاوت کنسولى و برخى امتیازات و مصونیت هاى قضایى است که به موجب آن، اتباع یک کشور در صورت ارتکاب جرم در کشور مورد نظر، از شمول قوانین جزایى و مدنى در قلمرو کشور میزبان مستثنى مى شدند. حق کاپیتولاسیون در ایران، اولین بار در معاهده ترکمنچاى در سال ۱۲۰۶ ش در زمان فتحعلى شاه قاجار به روسیه داده شد و بعد‌ها بسیارى از دولت هاى دیگر نیز صاحب این امتیاز شدند و قضاوت کنسولى خود را بر دستگاه سیاسى و قضایى ایران تحمیل کردند. در سال ۱۲۹۷ ش، لایحه اى به تصویب رسید که به موجب آن حق کاپیتولاسیون روس‌ها در ایران که تحت فشار و تهدید و تطمیع، برخلاف مصالح ملت ایران بود با استناد به قانون اساسى لغو شد. پس از لغو قرارداد کاپیتولاسیون بین ایران و روسیه، قراردادهاى مشابه با کشورهاى دیگر نیز ملغى شد، اما کشورهاى غربى همچنان به این امتیاز پایبند بودند تا این که مجلس شوراى ملى در چنین روزى در نوزدهم اردیبهشت ۱۳۰۶ ش، الغای کاپیتولاسیون را اعلام کرد و به همه دولت هایى که از حق کاپیتولاسیون استفاده مى کردند یک سال وقت داد که در قراردادهاى خود تجدید نظر و این امتیاز را لغو کنند. این قانون ننگین، یک بار دیگر در سال ۱۳۴۳ ش مطرح شد و به تصویب رسید که به سبب اعتراض امام خمینى (ره) به آن، آن حضرت را به ترکیه تبعید کردند. در نهایت کاپیتولاسیون پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران براى همیشه در این کشور لغو شد.
صدور قطعنامه ۶۱۲ شورای امنیت سازمان ملل در محکومیت استفاده از تسلیحات شیمیایی
۳۳ سال پیش در چنین روزی برابر یا نوزدهم اردیبهشت ۱۳۶۷ هجری شمسی پنجاه روز پس از فاجعه حلبچه، قطعنامه ۶۱۲ شورای امنیت در مورد استفاده رژیم عراق از سلاحهای شیمیایی در جنگ تحمیلی علیه ایران، صادر شد.
با شکایت ایران علیه عراق مبنی بر بمباران شیمیایی مردم ایران توسط رژیم صدام، کارشناسان سازمان ملل پس از بازدید از مناطق دو طرف، گزارش خود را مبنی بر استفاده از سلاحهای شیمیایی علیه نظامیان و غیر نظامیان ایرانی و همچنین نظامیان عراقی به دبیر کل تسلیم کرد. دبیرکل، این گزارش را به ضمیمه نامهای، به شورای امنیت تقدیم نمود که در نتیجه، قطعنامه ۶۱۲ صادر شد. در این قطعنامه بدون آن که از کشوری خاص به عنوان استفاده کننده سلاحهای شیمیایی یاد شود، به کار گیری این سلاحها محکوم شد. همچنین در این قطعنامه از تمامی کشور‌ها درخواست شد که با رعایت تعهدات بیطرفی، از صدور عوامل شیمیایی به طرفهای مخاصمه خودداری کنند.
اولین حمله ارمنستان به جمهوری آذربایجان
۲۹ سال پیش، در روز نهم می‌سال ۱۹۹۲ میلادی ارتش ارمنستان حمله خود را به خاک جمهوری آذربایجان آغاز کرد.
پس از فروپاشی شوروی و استقلال جمهوریهای جدید آن، ارمنستان در صدد الحاق منطقه قرهباغ جمهوری آذربایجان به خاک خود برآمد. این حمله نیز باهدف تضعیف جمهوری آذربایجان و تحکیم موقعیت استقلال طلبان قره باغ انجام شد. نظامیان ارمنستان در جریان تجاوز به جمهوری آذربایجان، حدود ۲۰ درصد از خاک این کشور، بخصوص مناطق استراتژیک شوشا و لاچین را که خاک ارمنستان را به قره باغ متصل می‌کند، اشغال کردند. باوجود برقراری آتش بس میان دو کشور از سال ۱۹۹۳ میلادی، مشکل دیرینه قره باغ، هنوز به طور کامل حل نشده است.